πρώτη φορά αριστερά και το νόημα της παρέλασης της 25ης Μαρτίου

25η Μαρτίου 2015. Πρώτη παρέλαση κυβέρνησης Σύριζα (με ολίγη από ΑΝΕΛ). Χωρίς κιγκλιδώματα, με ελεύθερο το χώρο του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη, εξέδρα επισήμων χωρίς ΜΑΤ, με τάγματα εθνοφυλάκων, ιστορικά λάβαρα, το τμήμα πολεμικών σημαιών του Στρατού, φάλαγγες, πτήσεις ελικοπτέρων. Και για επιδόρπιο, 90μελής μπάντα στρατού, παραδοσιακά τραγούδια, σύλλογοι παραδοσιακών χορών. Έμοιαζε με πραγματικό εθνικό-λαϊκό γλέντι, με κράτος, στρατό και λαό επιτέλους ενωμένο. Με πρώτη φορά αριστερά; 

Παρακάτω προσπαθώ να καταλάβω, τι ακριβώς σημαίνουν όλα τα παραπάνω.

Για να κατανοηθεί το ουσιώδες στη συγκεκριμένη παρέλαση, ίσως είναι χρήσιμο να ανατρέξουμε σε γεγονότα του πρόσφατου παρελθόντος και να τα ξαναδούμε, εντάσσοντάς τα στο ευρύ πλαίσιο μιας χρόνιας πλέον κρίσης με ενδιάμεσα επεισόδια. Το καλοκαίρι του 2011, η περικύκλωση της βουλής στις 28 του Ιουνίου από εκατοντάδες χιλιάδες "αγανακτισμένων" είχε σηματοδοτήσει την επίσημη κήρυξη πολέμου από πλευράς της τότε κυβέρνησης του μνημονίου απέναντι στη κοινωνία με μια άνευ προηγουμένου και συνεχή φυσική βία και αστυνομική καταστολή που οδήγησε προοδευτικά στην εξασθένιση της αντίστασης. Η κοινωνία απάντησε αποφασιστικά στην πρώτη περίσταση που η μαζική συγκέντρωσή της μπορούσε να ήταν νομιμοποιημένη, στην παρέλαση. Συγκεκριμένα, την 28η Οκτωβρίου 2011 η στρατιωτική παρέλαση της Θεσσαλονίκης διακόπτεται μετά την εισβολή χιλιάδων διαδηλωτών στον χώρο διεξαγωγής της (Enet.gr 28/10/11). Το αποκορύφωμα αυτής της εισβολής ήταν ο ίδιος ο πρόεδρος της Ελληνικής δημοκρατίας να αποδοκιμασθεί και να αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη θέση του και να φυγαδευτεί στην ασφάλεια. Μετά από αυτό, κάθε "νόμιμη" συγκέντρωση της κοινωνίας ήταν ασφυκτικά περικυκλωμένη από δυνάμεις καταστολής. Οι παρελάσεις από στρατιωτικές έγιναν στρατιωτικοποιημένες. Ο πρόεδρος της δημοκρατίας προστατευόταν από τα ΜΑΤ και το πολιτικό προσωπικό περιβαλλόταν για την ασφάλειά του από τα εγκατεστημένα κάγκελα. Οι πολίτες αποτρέπονταν από το να πλησιάσουν, οι συγκεντρώσεις τους αποθαρρύνονταν και σύντομα οι ίδιοι γύρισαν την πλάτη τους σε αυτό που κάποτε τους ζέσταινε τη σούπα της κατασκευασμένης εθνικής ομοψυχίας. 

Θεωρώ πως τα γεγονότα εκείνης της παρέλασης είναι ορόσημο για την ανάγνωση της Κρίσης και της Εποχής του Μνημονίου. 

Η πολιορκία του κοινοβουλίου τον Ιούνιο του '11, του θεσμού εκείνου δηλαδή που απεικονίζει την εκπροσώπηση της βούλησης της κοινωνίας και κατά συνέπεια την ίδια της την κυριαρχία, έδειξε την πρόθεση της κοινωνίας να άρει μια τέτοια εκπροσώπηση που οδηγούσε σε απώλεια αυτής της κυριαρχίας.

Από την άλλη, ο πρόεδρος της δημοκρατίας έχει μόνο μία χρησιμότητα: να λειτουργεί ως το σύμβολο της εθνικής κυριαρχίας. Όχι της ομοψυχίας, όχι της ελληνορθοδοξίας, όχι μιας κάποιας "ρωμιοσύνης". Της κυριαρχίας. Της έμπρακτης δυνατότητας και του δικαιώματος μιας κοινωνίας στο να ασκεί εξουσία και να καθορίζει ως αποφασίζει την πορεία της χωρίς παρεμβάσεις από εξωτερικές πηγές ή εξωγενείς "θεσμούς". Στην παρέλαση του Οκτώβρη του '11, η φυγάδευσή του έκανε ξεκάθαρο ότι ο συγκεκριμένος πρόεδρος είχε πάψει να λειτουργεί ως τέτοιο σύμβολο. Εκείνη την ημέρα, ό,τι θα μπορούσε να προσωποποιήσει την εθνική κυριαρχία είχε εκπέσει. Η κοινωνία, αποκρινόμενη ασυνείδητα ίσως στα πολιτικά της αισθητήρια, έσπαγε οριστικά τους δεσμούς της με αυτό. 

Ακολούθησαν τέσσερα συγκλονιστικά χρόνια, με αλλεπάλληλες κυβερνήσεις-μαριονέτες που στο όνομα του σκληρότερου φιλελευθερισμού κατεδάφισαν συστηματικά μια ούτως ή άλλως προβληματική κοινωνία, με το πολιτικό της προσωπικό να λειτουργεί ως κατώτερος υπάλληλος υπερεθνικών οργανισμών και τραπεζών. Αυτά τα χρόνια, κάθε αίσθηση κυριαρχίας (εθνικής, λαϊκής, κρατικής, όπως θέλει ας το πει κανείς) ταπεινώθηκε, εξευτελίστηκε και τελικά εξαλείφθηκε. 

Ώσπου έφτασε η συγκυβέρνηση Σύριζα-ΑΝΕΛ. Ο Σύριζα βασίστηκε προεκλογικά στην ελπίδα που ερχόταν και μετεκλογικά αποπειράθηκε στα λόγια να καταδείξει την αποφασιστικότητά του να αποκαταστήσει την χαμένη κυριαρχία, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης: Απεμπόλησε την τρόικα, εξευτελίζοντας αρχικά τους εκπροσώπους της, και επιδόθηκε σε μια διαπραγμάτευση αμφίβολων αποτελεσμάτων όπως φαίνεται μέχρι τώρα, αναφορικά με το ζήτημα της εθνικής κυριαρχίας και της αυτοδιάθεσης. Οι ΑΝΕΛ από την άλλη, απορροφημένοι σε έναν γελοίο εθνικιστικό παλιμπαιδισμό, αναζητούν το νόημα της επανάκτησης της κυριαρχίας σε φιέστες στο Αιγαίο, υπερπτήσεις σε βραχονησίδες και εκρηκτικές αυτοκαταστροφικές φαντασιώσεις τύπου "Κούγκι". 

Σε αυτές τις προσπάθειες, η κοινωνία αρχικά ανταποκρίθηκε με συγκεντρώσεις συμπαράστασης στις διαπραγματεύσεις, μπροστά από τη βουλή, στις αρχές του Φλεβάρη του '15. Η κυβέρνηση επικρότησε με απομάκρυνση των δυνάμεων καταστολής, ξήλωμα των κιγκλιδωμάτων και διατήρηση ανοιχτών των σταθμών του μετρό, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή. Η κοινωνία, ζαλισμένη ακόμα από τον ενθουσιασμό της "επιστροφής της ελπίδας" θεώρησε πως ανακτά την χαμένη κυριαρχία της. Η κυβέρνηση συμμετείχε σε αυτή τη φαντασίωση της κοινωνίας με το αναπαραστήσει το βασικό χαρακτηριστικό μιας "εθνικής κυριαρχίας", την ενότητα δηλαδή μεταξύ κράτους και λαού. Ο Ιούνιος του '11 στον φαντασιακό του αντίποδα. Και όπως φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, η διαδικασία αυτή τουλάχιστο μέχρι τώρα λειτουργεί αποτελεσματικά. 

Αυτό είναι το πλαίσιο και της παρέλασης της 25ης Μαρτίου. Και η ουσία της. Η κατασκευή, η φαντασιακή επανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας. Σε πρώτο πλάνο βέβαια αναδείχθηκε η ομοψυχία, η αδελφοσύνη, ο ελληνισμός, όλη η αθάνατη εθνική μπουρδολογία δηλαδή, από τους πατριώτες συγκυβερνώντες. Με κλαρίνα και χορευτικά τσαρούχια, με ελικόπτερα και τάγματα εθνοφυλάκων. Αλλά το πραγματικό νόημα αυτής της παρέλασης ήταν η απεγνωσμένη επαν-αίσθηση της εθνικής κυριαρχίας. Χωρίς κάγκελα. Χωρίς στρατιωτικοποίηση. Χωρίς βία. Χωρίς διαπόμπευση και αποδοκιμασία. Χωρίς φυγαδεύσεις. Το φάντασμα της παρέλασης της 28ης του '11 και ο ισχυρός της συμβολισμός να εξορκιστούν, να γίνουν παρελθόν. Με αυτή την παρέλαση, η πεμπτουσία της κυριαρχίας φαντάζει πια παρούσα: κράτος και λαός "μαζί", στην ανάμνηση μιας νέας παλιγγενεσίας, στην τίμηση μιας άλλης εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας. 

Και μπρος στην αναγκαιότητα της επανάκτησης της, κάθε παλαιότερες συριζαϊκές εξαγγελίες για τη καταγωγή και το μέλλον των παρελάσεων μένουν αναγκαστικά στον πάγο. 

Το πόσο "αίσθηση εθνικής κυριαρχίας" ωστόσο κατάφερε δεν έχουμε παρά να το δούμε τις επόμενες εβδομάδες. Προς το παρόν αφηνόμαστε στο να ακούμε εθνικιστές να προκαλούν παρελαύνοντας και δυσεύρετα στη ανθρωπιστική κρίση εκατομμύρια να σπαταλώνται στις φτηνιάρικες εθνικο-λαϊκές παρωδίες των ακροδεξιών της συγκυβέρνησης. Και δεν φαίνεται κάποια κυριαρχία σε αυτό...


Η εικόνα ανήκει στον jodi graphics