Στις 10 του Οκτώβρη του '14 τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Ελλάδας συγκλονίστηκαν από μια διπλή είδηση. Τον θάνατο του Μητσάρα και τον θάνατο του Λουκάνικου. Η είδηση αυτή επικοινωνήθηκε και διαμοιράστηκε μαζικά και επενδύθηκε με έναν έντονο συναισθηματισμό που σε ορισμένες περιπτώσεις άγγιξε τα όρια του παραλογισμού.
Ο Μητσάρας και ο Λουκάνικος. Ένας άνθρωπος που δεν ακούσαμε ποτέ την φωνή του και δεν γνωρίσαμε ποτέ το επίθετό του. Και ένας σκύλος. Τι στην πραγματικότητα γνωρίζουμε γι' αυτούς; Γιατί ένας σκύλος αφήνει πάνω μας ένα τέτοιο εντύπωμα; Η αντικειμενοποίηση αυτών των δύο συμπαθητικών φιγούρων της Αθήνας είναι χαρακτηριστική. Αντανακλά την προφανή αναγκαιότητα μιας κοινωνίας να εξωτερικοποιήσει κάποια βαθύτερη ψυχολογία της την οποία στα χρόνια της συνολικής κρίσης και συλλογικής παρακμής αδυνατεί να διαχειριστεί ως μόνο εσωτερικευμένη. Είναι όμως ο Μητσάρας και ο Λουκάνικος σύμβολα; Σίγουρα όχι. Δεν είναι σύμβολα, σαν τον Παύλο Φύσσα, ας πούμε, ή την Κωνσταντίνα Κούνεβα. Αλλά χωρίς αμφιβολία η συναισθηματική τους υπερεπένδυση σε μια ανακοίνωση του θανάτου τους έχει ενδιαφέρον να αναλυθεί. Ειδικά, όταν ο Λουκάνικος πέθανε (ή μήπως ψόφησε;) έξι μήνες πιο πριν, και όταν ο Μητσάρας υπάρχει περίπτωση να είναι ακόμα ζωντανός και να μας διαβάζει!
Α - Η περίπτωση του Λουκάνικου
Σε αντίθεση με τον Μητσάρα, όλοι επιβεβαιώνουν ότι ο Λουκάνικος είναι νεκρός. Βέβαια για το πότε ακριβώς πέθανε (ή μήπως ψόφησε;) οι γνώμες διίστανται. Άλλες πηγές μιλούν για την 9η Οκτωβρίου, άλλοι για 6 μήνες πιο πριν. Σε αντίθεση με τον Μητσάρα και πάλι, οι πληροφορίες για τη ζωή του Λουκάνικου είναι περισσότερο λεπτομερείς. Ένα επίμηκες προσωπικό ιστορικό του σκύλου, πλήρως εμποτισμένο όμως από τον συναισθηματισμό του συντάκτη και με το χαρακτηριστικό πληροφοριακό bias απόρροια ακριβώς αυτού του συναισθηματισμού, διάβασα για παράδειγμα εδώ.
Δεν θα ασχοληθώ με την νεκρολογία της συγκεκριμένης φυλλάδας του link. Με ενδιαφέρει συνολικά η αφήγηση σχετικά με τον Λουκάνικο, και η δομή της σκέψης που την περιβάλλει, η οποία είναι σχεδόν ομόφωνη και ομόθυμα αποδεκτή.
Η δομή του σκεπτικού που περιγράφει τον Λουκάνικο είναι καταρχήν μαγική. Αποδίδει στον αδέσποτο σκύλο χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να εξηγηθούν από την ψύχραιμη, λογική παρατήρηση, χαρακτηριστικά που υπερβαίνουν μια πραγματολογική ανάλυση. Είναι ο σκύλος που διαδηλώνει μαζί με τους ανθρώπους, που κομίζει μια πολιτική δήλωση, που επαναστατεί. Που αναγνωρίζει στις δυνάμεις καταστολής τα αντιδημοκρατικά, καταπιεστικά χαρακτηριστικά τους. Που επιλέγει στρατόπεδο στις διαδηλώσεις με βάση κριτήρια ιδεολογικά. Που περιφρουρεί με τις δοντάρες του τους "καλούς" και τους προστατεύει από τη βία της εξουσίας. Που φέρει μια σαφή στράτευση η οποία μάλιστα αποδίδεται στην εξαρχειώτικη καταγωγή του, στην ανατροφή του στο πλακόστρωτο της Μεσολογγίου. Που παρόλα αυτά δεν θέλει να κάνει στη πραγματικότητα κακό στους εχθρούς του. Και που -αλίμονο- πεθαίνει την ίδια ημερομηνία που εκτελέστηκε ο Τσε!
Είναι προφανές ότι αυτό που περιγράφει η συγκεκριμένη δομή σκέψης δεν είναι μια κάποια ψυχολογία ή συμπεριφορά ενός σκύλου. Αντίθετα, η συγκεκριμένη δομή σκέψης καταδεικνύει απολύτως τον εσωτερικό κόσμο αυτού που την φέρει, ο οποίος εσωτερικός κόσμος φυσικά δεν έχει να κάνει στο παραμικρό με τον σκύλο. Το πιο καθοριστικό στοιχείο για την κατανόηση αυτού του εσωτερικού κόσμου είναι το ότι γίνεται μια σαφής κατάτμηση, μια σχάση της πραγματικότητας σε δύο απόλυτα διακριτούς πόλους. Το "καλό" και το "κακό". Ο σκύλος είναι με το μέρος του καλού και γαβγίζει το κακό. Είναι βασικό κομμάτι του "καλού" πόλου. Πάνω σε αυτόν το σκύλο έχουν προβληθεί όλα εκείνα τα "καλά" χαρακτηριστικά ενός κομματιού της κοινωνίας που έχει κληθεί από την ιστορία να κατέβει στους δρόμους και να παλέψει. Και αυτά τα "καλά" είναι δεν είναι άλλα παρά το αίσθημα της δικαιοσύνης, η αλληλεγγύη, η δημοκρατικότητα, η αγάπη για την ελευθερία, η απέχθεια για την καταστολή όπως επίσης και κάθε συμπεριφορά που πηγάζει από αυτές τις αξίες, όπως ο αγώνας στους δρόμους, η πάλη, η σύγκρουση ακόμα και η βία. Ο Λουκάνικος αποτέλεσε την έμψυχη προβολή του πόλου του "καλού", ήταν ο φορέας όλων αυτών των ποιοτήτων που ασύνειδα μεταφέρονταν από τον εσωτερικό κόσμο εκείνου που καλούταν να φάει τα δακρυγόνα στο πρόσωπο. Και βεβαίως οι μπάτσοι η προβολή του απόλυτου κακού.
Γιατί ακριβώς τότε κατασκευάστηκε ο όμορφος μύθος του Λουκάνικου. Στις διαδηλώσεις, στις μάχες του δρόμου. Από ανθρώπους που κλήθηκαν στην εξαιρετικά στρεσσογόνα εμπειρία του να συγκρουστούν με οπλισμένους μισθοφόρους, να αρρωστήσουν απ' τα χημικά, να διακινδυνέψουν μια επώδυνη και ανεξέλεγκτων συνεπειών σύλληψη ή ακόμα και να ρισκάρουν την ίδια τους τη ζωή. Έτρεχε και ο Λουκάνικος ακολουθώντας την τρεχάλα, οπισθοχωρούσε και εκείνος όταν ερχόταν σε επαφή με το δακρυγόνο, γάβγιζε και εκείνος αποκρινόμενος στις κραυγές και τα ουρλιαχτά των ανθρώπων γύρω του, και βεβαίως απολάμβανε τα χάδια όλων εκείνων που προέβαλαν πάνω του τον τετμημένο εσωτερικό τους κόσμο ανταποδίδοντας την ευχαρίστηση.
Σε αυτές λοιπόν τις ακραίες συνθήκες, όπου ο θυμός και η ένταση εντείνουν την σχάση και τον διαχωρισμό των ποιοτήτων καθενός που συμμετείχε σε καλές και κακές, η προβολή των καλών ποιοτήτων στον Λουκάνικο παραμόρφωνε το τρόπο με τον οποίον γινόταν κατανοητή η συμπεριφορά του. Η ταύτισή του με τον διαδηλωτή γινόταν αναπόφευκτη. Ο Λουκάνικος γινόταν συνεπώς και εκείνος διαδηλωτής, και εκείνος μαχητής, υπερασπιστής όλων αυτών των αξιών.
Μετά από μια τέτοιου είδους και έντασης εσωτερική σχάση, προβολή και προβολική ταύτιση κάποιων ευγενών εσωτερικών αξιών σε έναν ωραιότατο σκύλο, είναι εντελώς φυσιολογικό να ακολουθεί η συγκίνηση ή η θλίψη για τον θάνατό του. Και η εμβύθιση των όσων γνωρίζουμε για τον Λουκάνικο μέσα από έναν τέτοιο συναισθηματισμό. Γιατί στην πραγματικότητα πρόκειται για την απώλεια ενός γερά επενδυμένου ψυχικού αντικειμένου με ζωτικές για την κοινωνική μας επιβίωση ποιότητες. Και γράφω "θάνατο" και όχι "ψόφο" ακριβώς γιατί η επένδυση αυτή και η αντικειμενοποίηση δεν επιτρέπει να δούμε τον Λουκάνικο ως ζώο που ψοφάει, αλλά ως ένα "σύμβολο" που πεθαίνει.
Οι πληροφορίες λένε ότι Λουκάνικος έφυγε από καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα, απόρροια των δακρυγόνων. Θυμίζει κάπως τον 65χρονο ναυτεργάτη του ΠΑΜΕ που είχε πεθάνει από έμφραγμα σε μια διαδήλωση το 2012. Σκόπιμα καταγράφω αυτόν το συνειρμό. Γιατί έχει ενδιαφέρον να αναρωτηθεί κανείς: γιατί όλα αυτά για έναν σκύλο; γιατί τον Λουκάνικο; Η απάντηση εδώ είναι δύσκολη. Ενδεχομένως η αντικειμενοποίηση ενός ανθρώπου να είναι εξαιρετικά επώδυνη, γιατί η ταύτιση μαζί του μπορεί να γίνεται ευκολότερη. Πολύ πρόσφατα είδαμε μια έντονη αντιπαράθεση, στην συναυλία για τον Παύλο Φύσσα, και εν μέρει αυτή οφειλόταν και σε αυτό. Εκτός των άλλων, ο σκύλος έχει πάντα ένα θετικό πρόσημο. Συμβολίζει την πίστη, την άνευ όρων αγάπη και αφοσίωση, ακόμα και την υποταγή. Ο σκύλος δεν θεωρείται ότι φέρει τον διττό ανθρώπινο χαρακτήρα με τις θετικές και αρνητικές του ποιότητες.
Αλλά γιατί τον Λουκάνικο συγκεκριμένα, δεδομένου του ότι υπάρχουν πολλοί αδέσποτοι σκύλοι στο κέντρο που είχαν δώσει το παρόν στις διαδηλώσεις; Σκέφτομαι πάνω σε αυτό ότι το ιστορικό του Λουκάνικου αποκαλύπτει μια αλλαγή ονόματος. Κάποτε λεγόταν Θόδωρος αλλά αυτό άλλαξε σε Λουκάνικος. Και ο όμορφος μύθος του ξεκινάει χρονικά ακριβώς μετά την νέα ονοματοδοσία. Ίσως αυτό να παίζει κάποιο ρόλο. Μην ξεχνάμε ότι στο συλλογικό ασυνείδητο ο Λουκάνικος γάβγιζε τους μπάτσους, τα γουρούνια. Τα γουρούνια.... ο Λουκάνικος. Το λουκάνικο είναι πάντα το προϊόν της αποδόμησης ενός γουρουνιού. Αναρωτιέμαι αν η αλλαγή του ονόματός του εδραζόταν ακριβώς στην επιθυμία της αποδόμησης της βίας των μπάτσων, στην ανάγκη της κατανόησης του παραλογισμού της κρατικής βίας, της επεξεργασίας της βίαιης φαλλικότητας του αστυνομικού γκλομπ σε κάτι εξίσου φαλλικό αλλά πολύ πιο ανεκτό.
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά...
Σε αντίθεση με τον Μητσάρα, όλοι επιβεβαιώνουν ότι ο Λουκάνικος είναι νεκρός. Βέβαια για το πότε ακριβώς πέθανε (ή μήπως ψόφησε;) οι γνώμες διίστανται. Άλλες πηγές μιλούν για την 9η Οκτωβρίου, άλλοι για 6 μήνες πιο πριν. Σε αντίθεση με τον Μητσάρα και πάλι, οι πληροφορίες για τη ζωή του Λουκάνικου είναι περισσότερο λεπτομερείς. Ένα επίμηκες προσωπικό ιστορικό του σκύλου, πλήρως εμποτισμένο όμως από τον συναισθηματισμό του συντάκτη και με το χαρακτηριστικό πληροφοριακό bias απόρροια ακριβώς αυτού του συναισθηματισμού, διάβασα για παράδειγμα εδώ.
Δεν θα ασχοληθώ με την νεκρολογία της συγκεκριμένης φυλλάδας του link. Με ενδιαφέρει συνολικά η αφήγηση σχετικά με τον Λουκάνικο, και η δομή της σκέψης που την περιβάλλει, η οποία είναι σχεδόν ομόφωνη και ομόθυμα αποδεκτή.
Η δομή του σκεπτικού που περιγράφει τον Λουκάνικο είναι καταρχήν μαγική. Αποδίδει στον αδέσποτο σκύλο χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να εξηγηθούν από την ψύχραιμη, λογική παρατήρηση, χαρακτηριστικά που υπερβαίνουν μια πραγματολογική ανάλυση. Είναι ο σκύλος που διαδηλώνει μαζί με τους ανθρώπους, που κομίζει μια πολιτική δήλωση, που επαναστατεί. Που αναγνωρίζει στις δυνάμεις καταστολής τα αντιδημοκρατικά, καταπιεστικά χαρακτηριστικά τους. Που επιλέγει στρατόπεδο στις διαδηλώσεις με βάση κριτήρια ιδεολογικά. Που περιφρουρεί με τις δοντάρες του τους "καλούς" και τους προστατεύει από τη βία της εξουσίας. Που φέρει μια σαφή στράτευση η οποία μάλιστα αποδίδεται στην εξαρχειώτικη καταγωγή του, στην ανατροφή του στο πλακόστρωτο της Μεσολογγίου. Που παρόλα αυτά δεν θέλει να κάνει στη πραγματικότητα κακό στους εχθρούς του. Και που -αλίμονο- πεθαίνει την ίδια ημερομηνία που εκτελέστηκε ο Τσε!
Είναι προφανές ότι αυτό που περιγράφει η συγκεκριμένη δομή σκέψης δεν είναι μια κάποια ψυχολογία ή συμπεριφορά ενός σκύλου. Αντίθετα, η συγκεκριμένη δομή σκέψης καταδεικνύει απολύτως τον εσωτερικό κόσμο αυτού που την φέρει, ο οποίος εσωτερικός κόσμος φυσικά δεν έχει να κάνει στο παραμικρό με τον σκύλο. Το πιο καθοριστικό στοιχείο για την κατανόηση αυτού του εσωτερικού κόσμου είναι το ότι γίνεται μια σαφής κατάτμηση, μια σχάση της πραγματικότητας σε δύο απόλυτα διακριτούς πόλους. Το "καλό" και το "κακό". Ο σκύλος είναι με το μέρος του καλού και γαβγίζει το κακό. Είναι βασικό κομμάτι του "καλού" πόλου. Πάνω σε αυτόν το σκύλο έχουν προβληθεί όλα εκείνα τα "καλά" χαρακτηριστικά ενός κομματιού της κοινωνίας που έχει κληθεί από την ιστορία να κατέβει στους δρόμους και να παλέψει. Και αυτά τα "καλά" είναι δεν είναι άλλα παρά το αίσθημα της δικαιοσύνης, η αλληλεγγύη, η δημοκρατικότητα, η αγάπη για την ελευθερία, η απέχθεια για την καταστολή όπως επίσης και κάθε συμπεριφορά που πηγάζει από αυτές τις αξίες, όπως ο αγώνας στους δρόμους, η πάλη, η σύγκρουση ακόμα και η βία. Ο Λουκάνικος αποτέλεσε την έμψυχη προβολή του πόλου του "καλού", ήταν ο φορέας όλων αυτών των ποιοτήτων που ασύνειδα μεταφέρονταν από τον εσωτερικό κόσμο εκείνου που καλούταν να φάει τα δακρυγόνα στο πρόσωπο. Και βεβαίως οι μπάτσοι η προβολή του απόλυτου κακού.
Γιατί ακριβώς τότε κατασκευάστηκε ο όμορφος μύθος του Λουκάνικου. Στις διαδηλώσεις, στις μάχες του δρόμου. Από ανθρώπους που κλήθηκαν στην εξαιρετικά στρεσσογόνα εμπειρία του να συγκρουστούν με οπλισμένους μισθοφόρους, να αρρωστήσουν απ' τα χημικά, να διακινδυνέψουν μια επώδυνη και ανεξέλεγκτων συνεπειών σύλληψη ή ακόμα και να ρισκάρουν την ίδια τους τη ζωή. Έτρεχε και ο Λουκάνικος ακολουθώντας την τρεχάλα, οπισθοχωρούσε και εκείνος όταν ερχόταν σε επαφή με το δακρυγόνο, γάβγιζε και εκείνος αποκρινόμενος στις κραυγές και τα ουρλιαχτά των ανθρώπων γύρω του, και βεβαίως απολάμβανε τα χάδια όλων εκείνων που προέβαλαν πάνω του τον τετμημένο εσωτερικό τους κόσμο ανταποδίδοντας την ευχαρίστηση.
Σε αυτές λοιπόν τις ακραίες συνθήκες, όπου ο θυμός και η ένταση εντείνουν την σχάση και τον διαχωρισμό των ποιοτήτων καθενός που συμμετείχε σε καλές και κακές, η προβολή των καλών ποιοτήτων στον Λουκάνικο παραμόρφωνε το τρόπο με τον οποίον γινόταν κατανοητή η συμπεριφορά του. Η ταύτισή του με τον διαδηλωτή γινόταν αναπόφευκτη. Ο Λουκάνικος γινόταν συνεπώς και εκείνος διαδηλωτής, και εκείνος μαχητής, υπερασπιστής όλων αυτών των αξιών.
Μετά από μια τέτοιου είδους και έντασης εσωτερική σχάση, προβολή και προβολική ταύτιση κάποιων ευγενών εσωτερικών αξιών σε έναν ωραιότατο σκύλο, είναι εντελώς φυσιολογικό να ακολουθεί η συγκίνηση ή η θλίψη για τον θάνατό του. Και η εμβύθιση των όσων γνωρίζουμε για τον Λουκάνικο μέσα από έναν τέτοιο συναισθηματισμό. Γιατί στην πραγματικότητα πρόκειται για την απώλεια ενός γερά επενδυμένου ψυχικού αντικειμένου με ζωτικές για την κοινωνική μας επιβίωση ποιότητες. Και γράφω "θάνατο" και όχι "ψόφο" ακριβώς γιατί η επένδυση αυτή και η αντικειμενοποίηση δεν επιτρέπει να δούμε τον Λουκάνικο ως ζώο που ψοφάει, αλλά ως ένα "σύμβολο" που πεθαίνει.
Οι πληροφορίες λένε ότι Λουκάνικος έφυγε από καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα, απόρροια των δακρυγόνων. Θυμίζει κάπως τον 65χρονο ναυτεργάτη του ΠΑΜΕ που είχε πεθάνει από έμφραγμα σε μια διαδήλωση το 2012. Σκόπιμα καταγράφω αυτόν το συνειρμό. Γιατί έχει ενδιαφέρον να αναρωτηθεί κανείς: γιατί όλα αυτά για έναν σκύλο; γιατί τον Λουκάνικο; Η απάντηση εδώ είναι δύσκολη. Ενδεχομένως η αντικειμενοποίηση ενός ανθρώπου να είναι εξαιρετικά επώδυνη, γιατί η ταύτιση μαζί του μπορεί να γίνεται ευκολότερη. Πολύ πρόσφατα είδαμε μια έντονη αντιπαράθεση, στην συναυλία για τον Παύλο Φύσσα, και εν μέρει αυτή οφειλόταν και σε αυτό. Εκτός των άλλων, ο σκύλος έχει πάντα ένα θετικό πρόσημο. Συμβολίζει την πίστη, την άνευ όρων αγάπη και αφοσίωση, ακόμα και την υποταγή. Ο σκύλος δεν θεωρείται ότι φέρει τον διττό ανθρώπινο χαρακτήρα με τις θετικές και αρνητικές του ποιότητες.
Αλλά γιατί τον Λουκάνικο συγκεκριμένα, δεδομένου του ότι υπάρχουν πολλοί αδέσποτοι σκύλοι στο κέντρο που είχαν δώσει το παρόν στις διαδηλώσεις; Σκέφτομαι πάνω σε αυτό ότι το ιστορικό του Λουκάνικου αποκαλύπτει μια αλλαγή ονόματος. Κάποτε λεγόταν Θόδωρος αλλά αυτό άλλαξε σε Λουκάνικος. Και ο όμορφος μύθος του ξεκινάει χρονικά ακριβώς μετά την νέα ονοματοδοσία. Ίσως αυτό να παίζει κάποιο ρόλο. Μην ξεχνάμε ότι στο συλλογικό ασυνείδητο ο Λουκάνικος γάβγιζε τους μπάτσους, τα γουρούνια. Τα γουρούνια.... ο Λουκάνικος. Το λουκάνικο είναι πάντα το προϊόν της αποδόμησης ενός γουρουνιού. Αναρωτιέμαι αν η αλλαγή του ονόματός του εδραζόταν ακριβώς στην επιθυμία της αποδόμησης της βίας των μπάτσων, στην ανάγκη της κατανόησης του παραλογισμού της κρατικής βίας, της επεξεργασίας της βίαιης φαλλικότητας του αστυνομικού γκλομπ σε κάτι εξίσου φαλλικό αλλά πολύ πιο ανεκτό.
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά...
Ωραίος !
ΑπάντησηΔιαγραφή