Ιατρική στην Αγγλία (Sto meterizi toy agona)

Συμμετείχα στις 17/10 σε μια ακόμα διαδήλωση στο Λονδίνο. Αυτή τη φορά στη διαμαρτυρία των ειδικευόμενων γιατρών που αντιστέκονται στις προτάσεις της κυβέρνησης για αναπροσαρμογή των συμβολαίων εργασίας τους.

Σύμφωνα με τις προτάσεις αυτές γίνεται διεύρυνση του λεγόμενου "αποδεκτού ωραρίου εργασίας" από 7πμ-7μμ σε 7πμ-10μμ και από Δευτέρα-Παρασκευή σε Δευτέρα-Σάββατο. Ταυτόχρονα αυξάνεται θεωρητικά ο βασικός μισθός. Με άλλα λόγια, με τα νέα μέτρα που προβλέπεται να ξεκινήσουν τον Αύγουστο του '16, στην ουσία κόβεται σημαντικά το επίδομα εφημερίας, και μειώνεται η συνολική αμοιβή με αύξηση των ωρών εργασίας των γιατρών που ήδη βρίσκονται στα όρια σωματικής και ψυχικής εξάντλησης.

Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει σοκ και για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να προκηρυχτεί απεργία στον ιατρικό κλάδο στη Μ. Βρετανία.

Οι ιατρικοί φορείς στην Αγγλία, όπως το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο και τα Βασιλικά Κολέγια των Ειδικοτήτων, έχουν δημιουργήσει εξαιρετικά αυστηρά πλαίσια κανόνων λειτουργίας και συμπεριφοράς του ιατρικού προσωπικού, που σε μερικές περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια της ασφυξίας. Τα δε αγγλικά πανεπιστήμια αποτελούν καλοσυντηρέμενες μηχανές παραγωγής κέρδους, κανονικές επιχειρήσεις που δημιουργούν χαμηλού κόστους τεχνοκράτες μέσα από ένα αποστειρωμένο, άμωμο περιβάλλον, όπου η κοινωνικοπολιτική ζύμωση αποτελεί την εξαίρεση και ακόμα και όταν αυτή συντελείται σπάνια θέτει σε αμφισβήτηση κυρίαρχες εξουσιαστικές δομές, σχέσεις και ιεραρχίες. Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα στις ιατρικές σχολές. Στο πλαίσιο αυτό, η  διαμαρτυρία των ειδικευόμενων γιατρών αποτελεί ένα μοναδικό, πρωτόγνωρο γεγονός. Οι συζητήσεις, οι δράσεις, οι συμμετοχές σε συνελεύσεις, η κάθοδος στους δρόμους, η κατασκευή πανό, τα συνθήματα, η απευθείας αντιπαράθεση, όλα αυτά μοιάζουν εξωτικά για έναν γιατρό προϊόν του αγγλικού συστήματος εκπαίδευσης.

Η συμμετοχή στη διαδήλωση ήταν πολύ μεγάλη, πάνω από 10.000 γιατροί. Η διαμαρτυρία περιλάμβανε έξυπνα συνθήματα και ευρηματικά πανό, τραγούδια, χαμόγελα και γέλια, περιστασιακό θυμό καθώς και προτροπές από τους διοργανωτές για selfies και διαδικτυακό ανέβασμά τους σε hastag τύπου #notsafenotfair και #saveournhs.

Για κάποιον που τα φοιτητικά και πρώτα του εργασιακά χρόνια οι πορείες γίνονταν υπό συνοδεία και απειλή των ΜΑΤ, τέτοιες διαμαρτυρίες σαν των γιατρών του αγγλικού συστήματος φαίνονται εφηβικές. Ωστόσο σέβομαι τη διαφορά της διαμαρτυρίας ανάμεσα στο εκεί και στο εδώ, συνεπώς αφήνομαι στη θετική πλευρά του συμβάντος, την μαζική και πρωτόγνωρη δηλαδή συμμετοχή, το κατέβασμα στους δρόμους ενός από τους πιο συντηρητικούς και αντιδραστικούς κλάδους της αγγλικής κοινωνίας, και την επερχόμενη απεργιακή απειλή. 

Η κριτική μου θα σταθεί αλλού.

Δύο είναι οι βασικοί άξονες διαμαρτυρίας αυτή τη στιγμή. 

Ο πρώτος αναφέρεται στο ζήτημα ασφάλειας των γιατρών και βεβαίως των ασθενών. Οι πρώτοι θα κληθούν να ανταπεξέλθουν σε εξαντλητικά ωράρια και σε συνθήκες που ήδη δοκιμάζουν τα όρια του συστήματος. Θα είναι κουρασμένοι ψυχικά και σωματικά, με πεσμένο το ηθικό, με διαψευσμένες τις προσδοκίες για την επιλογή καριέρας και οπωσδήποτε κακοπληρωμένοι. Οι δεύτεροι, οι ασθενείς δηλαδή, θα χρειάζεται μες στην αγωνία τους να διαχειριστούν και τον συνδυασμό των παραπάνω, που ακούγεται επικίνδυνος και εν δυνάμει καταστροφικός. Και όλα αυτά σε ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας, το περίφημο NHS, στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Ο δεύτερος άξονας συνοψίζεται στο σύνθημα Save Our NHS. Μια αφηρημένη προτροπή, ένα ασαφές και γενικό πρόταγμα που χρησιμοποιείται το ίδιο εύκολα από τον ανθρωπιστή γιατρό ως τον ακροδεξιό του UKIP που θεωρεί ότι η "λαθρομετανάστευση" ρημάζει το σύστημα υγείας. Ένα σύνθημα κενό που αδυνατεί να δώσει ουσιαστική έκφραση απέναντι στη πραγματική απειλή, την ανεξέλεγκτη και σαρωτική πολιτική λιτότητας και περικοπών. 

Ο πρώτος άξονας επιτέλους κινητοποίησε τον ιατρικό κλάδο. Έστω και αν αυτό έγινε ακριβώς όταν και διότι θίχτηκαν τα συντεχνειακά αιτήματα αυτού του κλάδου. Έγινε και και το αποτέλεσμα είναι ότι ο κλάδος ξύπνησε από το λήθαργο του επαγγελματικού καθωσπρεπισμού του. Και έβαλε στο επίκεντρο και το ζήτημα της σωτηρίας του NHS. Που στο μεταξύ και σε όλο το προηγούμενο διάστημα αφήνονταν σε μια σκόπιμη υποχρηματοδότηση, κάθετη πτώση της ποιότητας υπηρεσιών, οριζόντια κατάργηση σημαντικότατων άλλων, έμμεση και κατά περιπτώσεις κραυγαλέα ιδιωτικοποίηση μερικών που αφήνουν σημαντικότατο κέρδος για τον ιδιώτη (πχ καρκίνος, διαβήτης, ψυχική υγεία), και συνεχή δυσφήμιση από τα πρόθυμα αγγλικά ΜΜΕ. Χρειάστηκε το NHS να φτάσει στο παραπέντε ώστε η σωτηρία του να ενταχθεί στην αιτηματολογία του ιατρικού κλάδου που το υπηρετεί. Την ίδια στιγμή ωστόσο, η αντιπαράθεση γίνεται προσωποποιημένη, ενάντια στον υπουργό υγείας Jeremy Hunt. Λογικό, αν αυτή η αντιπαράθεση όμως δεν περιοριζόταν σε μια ρητορική ότι ο υπουργός είναι ψεύτης και συκοφάντης ή ότι ξαφνικά τρελάθηκε και τα έβαλε με τους γιατρούς. Η αντιπαράθεση επίσης γίνεται με ανταλλαγή επιστολών και με αναζήτηση στοιχείων και ερευνών που ανατρέπουν τα δικά του στοιχεία και έρευνες. Με σκοπό να πληγεί η αξιοπιστία του και το προσωπικό, πολιτικό του κύρος. Λογικό, αν το παραπάνω δεν είναι παρά μια ωραιότατη αντιπαράθεση στο πεδίο βολής της ίδιας της κυβέρνησης, στο γήπεδό της, στον χώρο που μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε εργαλείο στην οπλοθήκη της, από το ψέμα ως τη συκοφάντηση των ΜΜΕ. Και μιας και αναφέρομαι στα ΜΜΕ, χαρακτηριστικά, την ίδια στιγμή που η διαδήλωση δονούσε το κέντρο του Λονδίνου, εκατομμύρια κάτοικοι της Βρετανίας δέχονταν στο κινητό τους ειδοποίηση από το application του έγκριτου Guardian για την "έκτακτη είδηση" ότι 38% των ερωτηθέντων μιας κάποιας έρευνας είναι δυσαρεστημένοι από το επίπεδο υπηρεσιών υγείας του NHS το σαββατοκύριακο. Είναι ολοφάνερο ότι η μάχη είναι εξαιρετικά άνιση για να κριθεί στο πεδίο που ορίζει ο υπουργός. Και ότι η άλλη πλευρά θα χρησιμοποιήσει μεθοδικά ό,τι μέσο διαθέτει για να κερδίσει.

Σε όλο το παραπάνω, θεωρώ ότι δεν έχει τεθεί το κατάλληλο πολιτικό πλαίσιο για να δοθεί η μάχη. Μια ουσιαστική ανάδειξη και κριτική της πραγματικής φύσης της πολιτικής που ασκείται στο τομέα της υγείας και πρόνοιας σε αυτή τη χώρα και βέβαια στις ξεκάθαρες προθέσεις της. Στη διαμαρτυρία των γιατρών και των συνδικαλιστικών τους οργάνων δεν αγγίζεται καθόλου η ουσία των αποφάσεων της κυβέρνησης: η λιτότητα δηλαδή, η περικοπή, η μείωση των δαπανών και μεγιστοποίηση του κέρδους, η ιδιωτικοποίηση του αγαθού της υγείας, η υπονόμευση της δημόσιας και δωρεάν φύσης της, η αλλοίωση των σχέσεων εργασίας, η εξόντωση και εξαθλίωση του επιστημονικού-εργατικού δυναμικού στο όνομα του κέρδους. Ένα σύστημα υγείας δηλαδή έρμαιο του πιο ακραίου νεοφιλελευθερισμού.

Η κοινή γνώμη, οι ίδιοι οι χρήστες των υπηρεσιών που βρίσκονται υπό κατάρρευση δηλαδή, οι ασθενείς αυτών των γιατρών αφήνονται με την εντύπωση της συντεχνιακής μάχης και της ασάφειας του save our NHS. Αν και κάθε μελέτη πλέον καταδεικνύει τη συσχέτιση λιτότητας και κακής υγείας, περικοπών και πτώσης της ποιότητας των υπηρεσιών, φτωχοποίησης και θνησιμότητας, οι ίδιοι οι γιατροί αδυνατούν στη μάχη τους να κάνουν αυτό που μαθαίνουν να κάνουν καλύτερα από κάθε τι: την ορθή χρήση των δεδομένων των ερευνών τους. Στη προκειμένη περίπτωση την κοινωνικοποίηση του δεδομένου ότι η λιτότητα σκοτώνει.

Δεν αποβλέπω, ούτε ελπίζω βέβαια στη ραγδαία πολιτική ριζοσπαστικοποίηση των συναδέλφων μου, μέσω μιας ή δύο διαδηλώσεων. Οι κουβέντες άλλωστε είναι ενδεικτικές. Κάθε απόπειρα εισαγωγής της ιδεολογίας στην συζήτηση για το επίμαχο θέμα, της ανάγκης πολιτικού πλαισίου αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Το άνοιγμα και η συμμαχία με τους ασθενείς κρίνεται από τους περισσότερους -μεταφυσικά σχεδόν- ατελέσφορο. Και το ίδιο το ζήτημα της λιτότητας στην 6η πλουσιότερη οικονομία του κόσμου συνεχίζει με μια αποδοχή σχεδόν νομοτελειακή.