Πώς τον λεν τον ποταμό;

Η ιδεολογία του free press, η αισθητική του χίπστερ, το εννοιολογικό πρόταγμα του τίποτα αποκτούν επιτέλους  τον δικό τους πολιτικό σχηματισμό. Το ποτάμι. 

Υπήρχε άλλωστε έτοιμη η κοίτη του για να κυλήσουν εντός της τα γάργαρα νερά του. Είναι αυτή η κοίτη που έχει για τοιχώματά της μια γενιά ανθρώπων, που τη ματαιοδοξία των νεόπλουτων πατεράδων τους τη μετεξέλιξαν στη κενοδοξία του εναλλακτισμού της lifo, πετώντας τη συσσωρευμένη γνώση και τεχνογνωσία στους κάλαθους της πλατείας Καρύτση και υποβιβάζοντας την ανάγκη για κοινωνική συμμετοχή σε σαββατιάτικο καθάρισμα παγκακιών από τις κολλημένες τους τσίχλες. Και είναι αυτή η κοίτη που έχει για πυθμένα της την λάσπη μιας άρχουσας τάξης που έχει βγάλει τα μαχαίρια της και ξεπαστρεύει ό,τι την απειλεί, και που το κάνει είτε πολιτικά με τη "δημοσιονομική εξυγίανση" των μνημονίων είτε στο δρόμο με το γκλομπ του μπάτσου και τη μπότα του φασίστα. 

Εκτός όμως από τοιχώματα και πυθμένα, υπάρχει και το ποτάμι. Τι είναι λοιπόν το ποτάμι;

Στην εποχή του μνημονίου και στην εποχή που όλοι φταίνε (μιας και μαζί τα φάγανε), έρχονται κάποιες προσωπικότητες να υψώσουν το χέρι και να καταδείξουν τους ενόχους. Το κάνουν ασφαλείς στη γνώση πως εκείνοι έχουν το πραγματικό δίκιο, που δεν είναι προφανώς το δίκιο της πλέμπας που κολυμπάει στο βούρκο, ούτε βέβαια και το δίκιο των διαχειριστών της μεταπολίτευσης που κατασκεύασαν το βούρκο. Προσωπικότητες με διανοουμενίστικο προφίλ που πιστεύουν πως αυτοδίκαια εκπροσωπούν τους υψηλής μόρφωσης ανθρώπους που σε μια άλλη χώρα θα τη διεκδικούσαν ουσιαστικά αλλά σε αυτήν εδώ έχουν χάσει τα αυγά και τα πασχάλια. Προσωπικότητες με αποδεικτικά καλλιέργειας που μετατρέπουν σε αυτονόητο δικαίωμα τις ιδέες μεγαλείου τους και μέσα απ’ τις οποίες αυτό-ανακηρύσσονται στην ιντελιγκέντσια που χρειάζεται ο τόπος για να προχωρήσει. Προσωπικότητες που έχουν καπαρώσει το δικαίωμα του ορθολογισμού και της κοινής λογικής, μην επιτρέποντας σε κανέναν άλλο να το ασκήσει. Που απαγορεύουν στον οποιοδήποτε που δεν ασπάζεται τις ιδέες τους να σκέφτεται με βάση τη λογική. Προσωπικότητες ενός ακραίου κέντρου, να μα τον Πάσχο Μανδραβέλη.

Αυτές οι προσωπικότητες νομίζουν πως έχουν κληθεί από την ιστορία να σώσουν τη χώρα ενώ στη πραγματικότητα καλούνται από τις γνωστές συμμορίες τις διαπλοκής να σώσουν την ασθμαίνουσα ελληνική άρχουσα τάξη. Τραγωδία. Οι 58, στους οποίους αρχικά εντάχθηκαν, αποδείχτηκαν λίγοι και πολύ απασχολημένοι μιας και με το ένα τους χέρι κρατούσαν να μην πέσουν τις κεντροαριστερές προσωπικότητες που αιωρούνταν απελπισμένες στον καιάδα της ιστορίας και με το άλλο προσπαθούσαν να κλείσουν τη μύτη τους για να μην αναπνέουν τη σαπίλα του αποθανόντος πασόκ. Τη λύση στο δράμα τη πρόσφερε ευτυχώς η πολιτική παχυδερμία ενός Βενιζέλου. Το θέμα όμως είναι ότι οι αυτόκλητοι φορείς του ορθολογισμού και του ακραίου κέντρου εξακολουθούν ακάλυπτοι. Και ξέρουμε πως όταν μένουν ακάλυπτοι καταδεικνύουν με σαφήνεια τα βασικά χαρακτηριστικά της ιδεολογίας τους: τη περιφρόνηση του ανθρώπου και τον υποβιβασμό του ως το μέσο για τη κερδοφορία, τη λατρεία της ανισότητας, την αποθέωση του ατομισμού ως το υπέρτατο ιδανικό, και έναν βαθύ, ωμό κυνισμό. 

Αυτές οι προσωπικότητες συνεχίζουν έτσι να δρουν ξέχωρα, παρά τον κοινό παρονομαστή τους. Είναι ρυάκια, που κελαρύζουν ανεξάρτητα αναμένοντας το σύνθημα να ξεβραστούν ενιαία. Ο δήμαρχος της Αθήνας Γ. Καμίνης είναι ένα ωραιότατο τέτοιο λιμνάζον ρυάκι. Παρά το πλούσιο παρελθόν του, δρα αποτραβηγμένος σε μια επιφάνεια και απολαμβάνει τη ρηχότητα αναπλαισιώνοντας το τίποτα με τις ιλλουστρασιόν σελίδες αστικών φυλλάδων και τα σχόλια ακίνδυνων ιστοσελίδων γνώμης, μεγάλης αναγνωσιμότητας. Μέσα από τις σελίδες και τις ιστοσελίδες αυτές έχουν πλέον αναδυθεί απ' τα πηγάδια τους και αναβλύζουν νέα ρυάκια που βασικό τους χαρακτηριστικό είναι ότι κινούνται εντός διαδικτυακών και φυσικών περιγραμμάτων που ομοιάζουν με αυτά διάφορων Τριανταφύλλων, Μπογδάνων, Τζήμερων, Βαλλιανάτων και λοιπών αυτής της καινούργιας συνομοταξίας σκέψης και πολιτικής.

Και να που εμφανίζεται τώρα ένας Θεοδωράκης που φροντίζει τα παραπάνω ρυάκια να συνενωθούν σε ένα ορμητικό ποτάμι που θα παρασύρει στο διάβα του και τις τελευταίες αμφιβολίες για το μεγαλείο αυτών των προσωπικοτήτων. Και που κατά περιπτώσεις θα ξεπλένει και καμιά χρυσή αυγή ή καμιά δολοφονική δράση παραμεθόριων σωμάτων ασφαλείας, αν χρειαστεί, είτε μέσα από δημοσιογραφικές εκπομπές είτε με την απαξίωση της πολιτικής, στο όνομα πάντα του ορθολογισμού, της κοινής λογικής και -φαντάζομαι- της καταδίκης της βίας από όπου και αν προέρχεται. 

Το ποτάμι όμως είναι ρηχό. Και ο πάτος του εμφανής. 

Στη πραγματικότητα το ποτάμι και οι ιδέες πίσω από αυτό έχουν τόση αξία για τη κοινωνία όση αξία έχουν και για τα δέντρα τα πλεκτά ενδύματα με τα οποία έντυσαν τους κορμούς τους οι Ατενίστας. Τόση χρησιμότητα όση και ένα sleep-out homelessness γκαλά στη πλατεία Κλαυθμώνος, μία φορά τον χρόνο. Τόση λάμψη όση και των ρεσώ αγανακτισμένων Αθηναίων έξω απ’ την Μαρφίν. Τόσο ενδιαφέρον όσο και μια συνέντευξη του Άρη Σερβετάλη στον Σταύρο Θεοδωράκη. 

Το Ποτάμι δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από μια φαντασιωσική πολιτική κίνηση για μια ακίνδυνη αντιπολίτευση στο δήμο Κοπεγχάγης.  

Ένας Άδωνις Στο Χάρβαρντ (το ψυχογράφημα μιας επίσκεψης)

Με τον κουρνιαχτό της κατακαθισμένο, επιστρέφω στη πολύκροτη επίσκεψη της περσόνας Άδωνι Σπυρίδωνα Γεωργιάδη (ΑΣΓ από δω και στο εξής, στα πρότυπα του JFK ή ακόμα και του ΓΑΠ), στο Χάρβαρντ (ή Xavard όπως το προτίμησαν οι συνεργάτες του) προσπαθώντας να καταλάβω τι καινούργιο έμαθα για τη προσωπικότητα αυτού του ανθρώπου που κυριαρχεί την επικαιρότητα. Δε με απασχολεί η αμφισβητούμενη εγκυρότητα της πρόσκλησης, η όποια πολυτέλεια της JFK Suite στην οποία πέρασε το βράδυ του και το δίκαιο ή όχι της χρήσης δημόσιου χρήματος. Με απασχολεί η μορφή που προσέδωσε ο ΑΓΣ σε αυτές τις ακαθοριστίες στο χρονικό της επίσκεψης και ο τρόπος που εντέλει τις διαμόρφωσε με τις δηλώσεις του. Η ουσία για την κατανόηση του τι στη πραγματικότητα συνέβη βρίσκεται εκεί. 

Πριν απ' όλα όμως να κάνω σαφές, ότι δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να συναναστραφώ με τον ΑΣΓ ούτε να γνωρίσω στοιχεία της προσωπικής του ιστορίας εκτός από εκείνα που ο ίδιος προθυμοποιήθηκε να δημοσιεύσει. Γι΄αυτό και οι παρακάτω θεωρήσεις βασίζονται στα στοιχεία της προσωπικότητας που εκμαιεύονται (και όχι απλά συνειδητά προβάλλονται από τον ίδιο) από την πανταχού παρουσία του στα μέσα ενημέρωσης και δικτύωσης. 

Ξεκινώ με τη παρατήρηση ότι έχει περιοριστεί η δημόσια έκφραση της ελληνολατρείας του, το διογκωμένο του πάθος για την αρχαιότητα, εκείνη η μαζική ειδωλοποίηση των αρχαιοελληνικών προσωπικοτήτων που με την επιδεικτική της μανία κατέκλυζε τις μεσημεριανές και μεταμεσονύχτιες ζώνες περιθωριακών καναλιών και που διέγραψαν τον πρωταρχικό του μύθο, αυτόν του αφοσιωμένου μεν γραφικού δε ελληνέμπορα τηλεπλασιέ. Πού έχει εξαφανιστεί αυτό το τόσο έντονο χαρακτηριστικό του ΑΣΓ;

Έχω μια υπόθεση, η οποία έγινε πιο βάσιμη με τα γεγονότα του Xavard. Πιθανολογώ λοιπόν ότι η σταδιακή αποστασιοποίηση από αυτή την ιδιότητα οφείλεται σε μια εσωτερική μεταμόρφωση στον τρόπο έκφρασης της άρρητης μεγαλομανιακής του φαντασίωσης. Για να το πω πιο απλά, τι ήταν η μαζική ειδωλοποίηση, η απροκάλυπτη λατρεία ενός παρελθόντος πολιτισμού και των ηρώων του πέρα από μια ξεκάθαρη προβολή πάνω στο αρχαιοελληνικό πάνθεον μιας φαντασίωσης μεγαλείου για τον εαυτό; Και που η διατήρησή της εντός του εαυτού προκαλούσε τέτοια ντροπή ώστε η αναγκαιότητα της απόρριψής της να γινόταν πανίσχυρη; 

Με δεδομένο αυτό, αναρωτιέμαι τι ακριβώς φάνηκε στον τρόπο με το οποίο ο ΑΣΓ παρουσίασε και υπερασπίστηκε την επίσκεψή του στο Xarvard; Παρουσιάζοντας δηλαδή την πρόσκληση ενός φοιτητικού συλλόγου διαμεσολαβημένη από μια εταιρία που ειδικεύεται στις δημοσιοσχεσίτικες παρεμβάσεις (και που ο υπεύθυνος της υπογράφει και ως πρόεδρος του συλλόγου) ως μια μέγιστη πρόσκληση από τη αφρόκρεμα της διανόησης; Προβάλλοντας την ομιλία του που δεν ανακοινώθηκε ούτε καν στη σελίδα εκδηλώσεων του πανεπιστημίου ως μια βαρυσήμαντη παρέμβαση στις συνειδήσεις ενός opinion leading κοινού; Διαφημίζοντας τη διαμονή του στις φοιτητικές εστίες ως φιλοξενία ενός Χάρβαρντ αντάξια ενός Κένεντι;

Αυτό που φάνηκε ήταν τελικά ακριβώς αυτού του είδους η φαντασιωσική αντίληψη του εαυτού που τόσα χρόνια παρατηρούσαμε μειδιώντας στις τηλεβιβλιοπωλήσεις του. Μόνο που αυτή τη φορά το φαντασιωσικό μεγαλείο δεν προβαλλόταν σε κάποια εξέχουσα προσωπικότητα της αρχαιότητας που ο ίδιος εξυμνούσε διαβάζοντας τις σελίδες ενός βιβλίου. Αυτή τη φορά το φαντασιωσικό μεγαλείο ήταν λιγότερο εξωτερικευμένο, πιο κοντά στον εαυτό, ίσως διότι ο εαυτός ήταν υπέροχα ενδεδυμένος με το προσωπείο ενός υπουργού και όχι πια με τη χλευασμένη μάσκα του τηλεπλασιέ.

Και γιατί έκανε κάτι τέτοιο; Γιατί πολλά απλά το ένιωθε. Δεν έχει σημασία τι από όλα αυτά που υπερασπίστηκε με πάθος και επιχειρήματα ήταν πραγματικό, δεν θα είχε σημασία ούτε και αν ακόμα ο ίδιος ο Κένεντι ανασταινόταν και τον ξεναγούσε στα παλιά του λημέρια. Σημασία έχει ότι ο ΑΣΓ έζησε και περιέγραψε μια τέτοια φαντασίωση αφαιρώντας μάλιστα με πυγμή από τον οποιοδήποτε το δικαίωμα να του την καταστρέψει.   

Βέβαια, το παραπάνω σηματοδοτεί και μια μορφή μεταβολής του ναρκισσιστικού προσανατολισμού του ΑΣΓ. Υποψιάζομαι ότι πιο παλιά, πριν τα φώτα του προβολέα στοχεύσουν μόνιμα στο πρόσωπό του, θα κυριαρχούσαν η εσωστρέφεια, η αμυντικότητα, η ευαλωτότητα. Τώρα, υπουργός πια και συνηθισμένα λουσμένος στο φως της τηλεοπτικής κάμερας, ο κρυφός πυρήνας ντροπής του που κατέπνιγε τη μυστική επιθυμία της επίδειξης του μεγαλομανούς εαυτού προστατεύεται από αυτή, και πια λαμποκοπά στη χρόνια φωταψία της, χρησιμοποιώντας ως καλύτερη άμυνα την φαινομενική εξωστρέφειά του, την αυτοπεποίθηση, την επίδειξη και βεβαίως την επιθετικότητα. Υπεράγρυπνος στον σχολιασμό, τρομερά ευαίσθητος στην κριτική, τον παρατηρώ να συνδυάζει μοναδικά την εργασία στο υπουργείο και τις εμφανίσεις στις τηλεοράσεις με τη στενή παρακολούθηση των λογαριασμών του στα μέσα δικτύωσης, εμπλεκόμενος συστηματικά σε μακροσκελείς συζητήσεις 140 χαρακτήρων με τον οποιοδήποτε, από στελέχη κυβέρνησης και αντιπολίτευσης μέχρι διαδικτυακά τρολ. Αυτού του είδους η επαγρύπνηση στα γραφόμενα που τον αφορούν είναι μια ακόμα μορφή προβολής της αίσθησης ενός μεγαλειώδους εαυτού, αυτή τη φορά όμως όχι σε κάποιον εξωτερικό ειδωλοποιημένο Άλλον αλλά διατηρημένη εντός του εαυτού ώστε τελικά ο Άλλος (για παράδειγμα οι διαδικτυακοί επικριτές του) να εκλαμβάνεται ως διώκτης του.

Ακριβώς εκεί τοποθετείται και η απαράμιλλη ανθεκτικότητά του στις σφοδρές επιθέσεις εναντίον του, ειδικά όταν αυτές γίνονται ευθέως και φανερά. Στα επιθετικά σχόλια απροκάλυπτης δυσφήμισης, χλευασμού, ακόμα και λεκτικής κακοποίησης από χρήστες των κοινωνικών δικτύων, εκείνος συνεχίζει ακάθεκτος σαν να υπάρχει ένα διαφανές μεταλλικό δίχτυ προστασίας από το οποίο δε περνά το παραμικρό. Παρομοίως και στις δημόσιες φυσικές εμφανίσεις του σε συνέδρια, ημερίδες, συγκεντρώσεις. Χλεύη, αποδοκιμασίες, βρισίδια που δεν τον διαπερνούν ούτε εκατοστό. Σχεδόν αυτιστική απόκρουση χωρίς να είναι αυτιστικός. Μια πανίσχυρη αποσύνδεση. Ένας παχυδερμικός ναρκισσισμός που δένει όμορφα και αποτελεσματικά με την αυτονόητη οικειοποίηση της σκόπευσης της κάμερας, τη προβολή του μεγαλείου, την εξωστρέφεια και την επιθετικότητα.

Και μιας και αναφέρομαι στον ναρκισσισμό, απλά θυμίζω ότι ο ΑΣΓ είναι κοινώς γνωστός ως απλά "Άδωνις". Έτσι, μόνο αυτό, χωρίς κάτι άλλο. Πέραν των σύγχρονων συνειρμών σχετικά με τον χαρακτηρισμό ενός άντρα ως Άδωνι, η ίδια η μυθολογία (αυτή η υπέρμετρα ειδωλοποιημένη μυθολογία από τον ίδιο) μας αναφέρει πως ο Άδωνις, ένας θεϊκής ομορφιάς νέος, υπήρξε γέννημα αιμομιξίας και τελευταία στιγμή σώθηκε από τη θεϊκή παρέμβαση της Αφροδίτης, όταν ο πατέρας-παππούς του Κινύρας, παραπλανημένος από τη μητέρα του Σμύρνα, αποπειράθηκε να την εκδικηθεί. Η Περσεφόνη τότε μαγεμένη από την ομορφιά του τον πήρε μαζί της στον κάτω κόσμο και αρνήθηκε να τον επιστρέψει στην Αφροδίτη όταν αυτή τον ζήτησε πίσω. Τη θεϊκή διαμάχη μεταξύ Αφροδίτης και Περσεφόνης για τον Άδωνι έλυσε τελικά με παρέμβασή του ο ίδιος ο Δίας. Είναι σκέτη πρόκληση η ψυχαναλυτική προέκταση του μύθου στα της προσωπικότητας του σύγχρονου Άδωνι αλλά αυτό θα ήταν κάτι που θα ξέφευγε από τις ικανότητες του υπογράφοντα ιστολόγου.

Αυτός ο ναρκισσιστικός προσανατολισμός όμως, όπως σχολιάστηκε παραπάνω, με την ανάγκη της προβολής και της αποδοχής, το προβεβλημένο αίσθημα μεγαλείου το καταπιεσμένο από ντροπή, και τη ανακλαστική αποσύνδεση και παχυδερμία του,  συνέχεται σε αυτό το λειτουργικό σχήμα που όλοι παρατηρούμε με έναν νευρωτικό, υστερικόμορφο χαρακτήρα, τον οποίο θεωρώ το βασικό υπόστρωμα αυτής της τόσο ιδιαίτερης προσωπικότητας. Οι συνεχείς νύξεις στους άλλους να καταπιαστούν θετικά ή αρνητικά με τα δικά του κατορθώματα (δες φώτο των tweets του), στη προκειμένη μια επιτυχημένη πρόσκληση/παρουσία στο Xarvard, αποκτούν μια σχεδόν εξιμπισιονιστική χροιά και θυμίζουν κάποιον που βλέπει τους άλλους σαν προεκτάσεις του εαυτού του. Και είναι ακριβώς αυτό το υστερικόμορφο υπόβαθρο που τον βοηθά στο να ανταποκριθεί περισσότερο από ικανοποιητικά στις φιλοδοξίες του, στην αναγκαιότητα να περιορίσει πλέον τη παρορμητικότητα του παρελθόντος (ολοφάνερα πια πιο ήρεμος στις τηλεοράσεις), να χειριστεί επαρκώς τον ανταγωνισμό και τελικά να είναι όντως σχετικά πετυχημένος στο έργο που η κυβέρνηση και η τρόικα του έχει αναθέσει (και όχι η κοινωνία).

Η συνεχής φωτογράφηση βέβαια λεπτομερειών του ταξιδιού στο Xarvard και στα συνδεδεμένα με αυτό νοσοκομεία, υστερικόμορφα προβεβλημένα στα κοινωνικά δίκτυα και αποδεικτικά στοιχεία που εξυπηρετούν τις παραπάνω ψυχογραφικές προεκτάσεις, δείχνει βέβαια και κάτι ακόμα. Ότι ο ΑΣΓ διακατέχεται σταθερά και από ένα καταπιεστικό, σχεδόν αφόρητο μικροαστισμό, φωτογραφημένο σε κάθε του βήμα και εξεφρασμένο με δεκάδες tweets, αυθόρμητα ή προκληθέντα. 

Και ίσως να είναι αυτός ο μικροαστισμός που θα του στοιχίσει τελικά όλα όσα οι ναρκισσιστικές του τάσεις τού έχουν προμηνύσει.

Ελπίζω η κοινωνία να αναλάβει τις ευθύνες της νωρίτερα.