Οι πρόσφυγες είναι η τελευταία μας ευκαιρία

Ο μικρός πρόσφυγας μας καλεί να συγγράψουμε μια τραγική ελεγεία για τους απόκληρους του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου. Για τους δικούς του και για εμάς. 

Ο ίδιος γνωρίζει καλά την πορεία του. Ένα κομμάτι του θα βυθιστεί στα νερά του Αιγαίου. Ένα άλλο θα τεμαχιστεί στο ναρκοπέδιο του Έβρου. Θα κατασκιστεί στα συρματοπλέγματα. Θα ματώσει από το γκλομπ του αστυνόμου. Θα δυσπνοήσει στα δακρυγόνα των συνοριοφυλάκων. Και θα δακρύσει αφήνοντας πίσω του τον νεκρό του αδερφό που δεν τα κατάφερε. Μα στο τέλος θα προχωρήσει λες και η ίδια ιστορία τον ωθεί ανανεώνοντας του τη δύναμη. 

Και εμείς, από την εδώ πλευρά του συρματοπλέγματος, κρυβόμαστε πίσω από τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές που ονομάζουμε σύνορα και που τις ορίζουμε κατά τα δοκούν ανάλογα με τη δύναμη των κανονιών μας. Ταυτιζόμαστε με τα κράτη θεωρώντας πως γινόμαστε ένα κάτω από κοινά ιδανικά. Θωρακιζόμαστε πίσω από τους νόμους και αλλοτριωμένοι προφασιζόμαστε την υποταγή μας σε αυτούς. Υποκλινόμαστε στους θεσμούς ανάγοντάς τους σε μια μεταφυσική νομοτέλεια. Μέχρι που ένα πρωί ξυπνάμε ρινόκεροι. Κατσαρίδες. Φασίστες. Με το χέρι μας τεντωμένο ψηλά, όχι ως γροθιά, αλλά σε μια "δωρική" φιλοφρόνηση προς αυτούς που δεν θα διστάσουν να μας τσακίσουν και άλλο. Και εγκλωβισμένοι. Δεμένοι με συρματόπλεγμα. Ανελεύθεροι κάτω από τους ίδιους μας τους νόμους. Υποδουλωμένοι στους θεσμούς και στους υπερεθνικούς μας οργανισμούς. Και παρόμοια ξυπόλητοι, παρόμοια πεινασμένοι προσπαθώντας να δούμε στ' αλήθεια αυτό που τόσο καιρό κοιτάζουμε. 

Τι και αν είναι μικρός; Με ένα δικό του φύσημα σαρώνει τη δύναμη των δικών μας καταπιεστών, εξευτελίζει τα ανδρείκελα που μας ταπεινώνουν. Τσακίζει με κάθε του βήμα και ένα τεντωμένο, υψωμένο χέρι. Ο μικρός πρόσφυγας είναι ο αιμοδότης της ζωής μας που βούτηξε στη μιζέρια. Πνέει μέσα μας την ελευθερία. Ενίει στις φλέβες μας τη σημασία του να επιμένεις να ζεις. Και καταδεικνύει με την παιδική του σαφήνεια τις δύο μας επιλογές. Ή άνθρωποι ή κτήνη. Ή αλληλέγγυοι σε μια οριζόντια συνύπαρξη και με ανθρώπινη κατανόηση ή με το λαιμό μας περισφιγμένο από το σύρμα. Ή δίπλα του και ένα με αυτόν ή στον λάκκο να επωάζουμε το φίδι μέχρι να μας δαγκώσει. Έχει ξεκάθαρα φτάσει η στιγμή όπου το τελευταίο ελάχιστο κομμάτι υγείας που μας έχει απομείνει ως κοινωνία μπορεί να ανακάμψει. Που από το βάλτο μας όπου μόνο τέρατα αναδύονται τα τελευταία χρόνια να εξέλθει αυτό που θα μας υπενθυμίσει πως έστω και σε αυτές τις συνθήκες δικής μας ασφυξίας, φτώχειας και παρακμής, εξακολουθούμε άνθρωποι: Η συνύπαρξη και η εμ-πάθεια, η προσφορά και η αλληλεγγύη, το εναγκάλισμα και η προστασία, η ανιδιοτέλεια και ο αλληλοσεβασμός. Αν αντίθετα εδραιώσουμε τη βία απ' την οποία ο μικρός πρόσφυγας δραπέτευσε, αν τον υποδεχτούμε με την απανθρωπιά, ας ετοιμαστούμε ταυτόχρονα και για το δικό μας αιματοκύλισμα. Είναι η τελευταία μας ευκαιρία. 

Μετά την αξιοπρέπεια, στόχος η αλληλεγγύη

Η κρίση με τις χιλιάδες των προσφύγων που βρίσκουν το καταφύγιο στα ελληνικά νησιά είναι κρίση πρωτίστως ανθρωπιστική. Μα ταυτόχρονα είναι και κρίση πολιτική καθώς και διαχειριστική. 

Η κρατική μηχανή και σε αυτή τη κρίση κάνει αυτό που ξέρει καλά να κάνει επί χρόνια. Να τιμωρεί τον αδύναμο, να συνθλίβει τον απροστάτευτο, να εξευτελίζει αυτόν που βρίσκεται σε ανάγκη. Τα παραδείγματα του πρόσφατου παρελθόντος εκατοντάδες. Ενδεικτικά, οι διακοπές ρεύματος στα σπίτια ανθρώπων που η ζωή τους εξαρτάται από ηλεκτρικές συσκευές, η απομάκρυνση από τα πανεπιστήμια ατόμων με ειδικές ανάγκες, η απεγκατάσταση κυλιόμενης ράμπας αναπήρων στις παραλίες, ο αποκλεισμός ανθρώπων με διανοητική στέρηση από την εργασία, η διαπόμπευση οροθετικών, η βρεφοποίηση των ψυχικά ασθενών, ο βασανισμός των μεταναστών. Το ελληνικό κράτος είναι αδίστακτο απέναντι στην ευαλωτότητα και όπου τη συναντά την τσακίζει με τον πιο τιμωρητικό τρόπο. Η βία αυτή προφανώς δεν θα μπορούσε να σταματήσει στους πρόσφυγες. Το μήνυμα που περνάει το ελληνικό κράτος σε όλους εκείνους που αναζητούν προστασία και άσυλο είναι ότι αυτή η αναζήτηση είναι ποινικοποιημένη. Τιμωρείται. Και αντί για ψωμί, κουβέρτα και στέγαση τους προσφέρει γροθιά, μαχαίρι και δακρυγόνο. 

Η κυβέρνηση Σύριζα, η κυβέρνηση που εξευτέλισε τις έννοιες της αξιοπρέπειας και της ελπίδας συνεχίζει να εξευτελίζει μέρα με τη μέρα μία μία τις αξίες αυτής της μεγάλης μερίδας του ελληνικού λαού που την εμπιστεύτηκε. Σειρά τώρα έχει η αλληλεγγύη προς τον αδύναμο, τον ευάλωτο, η προστασία του πρόσφυγα, το άσυλο. Η εγκατάλειψη της κρίσης στα χέρια επικίνδυνων μισανθρωπικών δημάρχων και ένοπλων ταγμάτων φασιστών καταδεικνύει πως ούτε καν στο θεωρητικά ισχυρότερο ιδεολογικό της πεδίο αυτή η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να παράξει πολιτική. Να αποδείξει δηλαδή και στην πράξη ότι η ανθρώπινη ζωή και η προστασία της, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια είναι πιο σημαντικά σε μια κοινωνία από το γκλομπ του μπάτσου και τη μπότα του φασίστα. Και βεβαίως να προβεί σε έμπρακτη και προοδευτική αμφισβήτηση των κλειστών συνόρων και της Ευρώπης φρουρίου. 

Ψιλά γράμματα βέβαια για τους ανθρώπους που φοβούμενοι την απρόσμενη εμπιστοσύνη μιας κοινωνίας κρύφτηκαν ξεδιάντροπα πίσω από τις παραμορφωτικές αγκάλες της άρχουσας τάξης που μέχρι πριν λίγο υποτίθεται θεωρούσαν αντίπαλο. Τώρα, οι εχθροί τους ξεκινούν να ταυτίζονται και τα εργαλεία για την ισοπέδωσή τους -με λίγο από Πανούση, και λίγο από Ποτάμι, και λίγο από Ταγματάρχη, και λίγο από Παυλόπουλο- περνούν εν είδη σκυτάλης στα δικά τους χέρια. 

Τι μένει, εν μέσω τέτοιας απελπισίας; 

ΥΓ. Εν μέσω τέτοιας απελπισίας λοιπόν, θέλω να εκφράσω τον θαυμασμό μου σε αυτές τις ολιγάριθμες ομάδες ατόμων, αναρχικών, αλληλέγγυων, ή απλώς έμπρακτα ευαισθητοποιημένων ανθρώπων που με τη σκληρή δουλειά τους (πχ στο Πεδίο του Άρεως) υποκαθιστούν την οργανωτική και διαχειριστική παράλυση των κρατικών δομών και επιμένουν να υποκαθιστούν όσα λίγο λίγο χάνονται. Είναι πολύ λίγοι αριθμητικά, μα αυτό που κάνουν αποκαθιστά έστω και ερήμην της την αξιοπρέπεια μιας ολόκληρης παρηκμασμένης κοινωνίας. 

ο μικρός μας καθημερινός φασισμός

Αυτή είναι μια χαρακτηριστική εικόνα της καθημερινότητας στα μέσα μεταφοράς του Λονδίνου. Ξενοφοβία, ρατσισμός και ύπουλος, υπόγειος φασισμός στα πρωτοσέλιδα. Σήμερα, ολόκληρη η σειρά απέναντί μου στο μετρό είχε ανοιγμένη στα χέρια της την φυλλάδα της φωτογραφίας. Η δαιμονοποίηση των μεταναστών ως πρώτο και κυρίαρχο θέμα, παρατεταγμένη σε μια αστεία συνεχή διάταξη κατά μήκος του βαγονιού. Ήταν ασφυκτική η αίσθηση. Να αισθάνεσαι στόχος. Για το πιο σπουδαίο ως το πλέον ασήμαντο. Είναι περίεργο. Όταν έχεις χρόνια σε ένα ξένο τόπο, όταν έχεις δουλειά, σπίτι, ταίρι, κοινωνικό κύκλο, συντρόφους, φίλους, εχθρούς, όταν μετά από καιρό αποκτάς την ρουτίνα μιας αλλεπάλληλης καθημερινότητας, σχεδόν ξεχνάς κάποιες στιγμές πως είσαι μετανάστης. Πως είχες έρθει μερικά χρόνια πριν με την αυτοπεποίθηση των πτυχίων σου, το θράσος μπρος στην αντιμετώπιση του άγνωστου, με την ελπίδα της λίγο καλύτερης ζωής, την αναζήτηση της αξιοπρέπειας. Για να έρθει ένα πρωτοσέλιδο να σε φέρει πίσω. Να σου θυμίσει. Να στο θυμίσει. Όχι το ότι είσαι μετανάστης, αλλά το ότι θεωρείσαι μετανάστης, ότι δηλαδή φέρεις μια ιδιότητα που προσδιορίζεται από τους άλλους, που το ηθικό της βάρος καθορίζεται από το πρωτοσέλιδο μιας φυλλάδας, το ρεπορτάζ ενός καναλιού, την λεκτική παράπραξη ενός επισήμου, την ευθεία αναφορά του αποθρασυμένου νεοφώτιστου στην εξουσία ακροδεξιού. Ο σκληρός αγώνας για τον επαναυτοπροσδιορισμό στον νέο τόπο φθείρεται έτσι, ύπουλα, βρώμικα. Σε αναγκάζει να θυμάσαι συνεχώς πως εκτός από το μέσα, υπάρχει και το έξω. Τα γνωρίζαμε όλα αυτά όμως. Υπήρξαμε κάποτε εμείς το έξω. Αυτοί που προσδιόριζαν τους άλλους, που θεωρούσαν τους μετανάστες. Και ανεχτήκαμε τη βρωμιά απέναντί τους, την διάκριση, το μίσος, την απομόνωση, τη βία. Και την κάναμε θεσμό, στα πρωτοσέλιδα των δικών μας εφημερίδων, στα ρεπορτάζ των δικών μας καναλιών, στα χείλη των δικών μας ακροδεξιών στην εξουσία.

Εδώ και μήνες, η κεντρική φιγούρα που έχει αναλάβει τη συνέχιση σε αυτό το κοπιώδες έργο της σιγανής, υπόγειας, άοσμης ακόμα σήψης της αγγλικής κοινωνίας, λέγεται Neil Farage. Πρόκειται για τον ιδρυτή και ηγέτη του Κόμματος της Ανεξαρτησίας (UKIP), που σαρώνει σε δημοσκοπήσεις και σε τοπικές επαναληπτικές εκλογές. Ο γιος ενός μεγαλοτραπεζίτη του City, ο απόφοιτος του μεγαλοπρεπούς Dulwich College, ο αρνητής την πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αλλά πετυχημένος χρηματιστής, βλέπει το πρόσωπό του πλέον παντού, από το σοβαρό BBC ως τις πλέον χυδαίες φυλλάδες. Με το χαμόγελο του κρετίνου, και ένα ποτήρι αλκοόλ συνεχώς στο χέρι. Να εξαπολύει το δηλητήριο, το σκοτάδι, τη συκοφαντία, το μίσος. Και να σαρώνει, κρατώντας το χορό. Και η άρχουσα τάξη να ακολουθεί λες και δεν είναι και οι μετανάστες που της παράγουν τον πλούτο, και η πολιτική ηγεσία να τρέχει ξοπίσω του ασθμαίνοντας λες και δεν είναι και οι μετανάστες που της στρώνουν και αυτής το τραπέζι. 

Έχει γεμίσει ο τόπος ευθείες επιθέσεις πλέον σε αυτή την πόλη, που ο μισός της πληθυσμός είναι ξένοι. Η προσβολή είναι καθημερινή. Συνεχής. Κολλάει στα χέρια μας σταθερά το πρωί στον υπόγειο και όσοι ακόμα την αρνούμαστε σθεναρά, μας την κολλάνε στην μούρη άθελά τους, σε μια διαδρομή οι ξενόγλωσσοι στοιβαγμένοι στις αφιλόξενες ώρες αιχμής.

ποιοι είναι οι γύφτοι;

Είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγει κανείς από τον συναισθηματισμό όταν πρόκειται να μιλήσει (ή να γράψει) για τους τσιγγάνους και τους γύφτους. Ειδικά όταν το μόνο που γνωρίζουμε εμείς οι "αστικοποιημένοι" για αυτούς προέρχεται από μια επαφή που είναι βαθιά χρωματισμένη από τον δικό μας συναισθηματισμό. Ο δικός μας συναισθηματισμός που απογυμνώνεται σκόπιμα μέσα από τα γνωστά στερεότυπα για αυτή τη φυλή. Ώστε να αφήνεται τελικά εκτεθειμένος στον δικό τους (συναισθηματισμό) και να απολαμβάνει έτσι την εκπλήρωση της προφητείας για την ύπαρξη της οποίας οι τσιγγάνοι δεν έχουν ιδέα και για την εκπλήρωση της οποίας δε δίνουν δεκάρα.

Το ξανθό αγγελούδι υπήρξε για αυτές τις λίγες μέρες το παιδί καθενός από εμάς, των ξεφτισμένων αλλά επίμονων αστών. Η κοινή γνώμη, διαμέσου του τύπου που τόσα χρόνια τη διαμορφώνει, είδε στη φωτογένειά της, που παρά τη ταλαιπωρία ξεχώριζε μες στην ασχήμια των τσιγγάνων θετών γονιών της, την υιοθέτηση (ή ακόμα χειρότερα την εξαγορά) κάτι δικού της από το Έτερο, το Ξένο. Και διεγέρθηκε. Γιατί όπως είχε γράψει κάποτε και ο Όργουελ, ο μέσος αστός διακατέχεται από μια λανθάνουσα ταξική προκατάληψη που δε χρειάζεται παρά κάτι ελάχιστο για να αναδυθεί. Εδώ η προκατάληψη δεν είναι μόνο ταξική, είναι και φυλετική. 

Η φύση βέβαια πήρε την εκδίκησή της.

Μια πεντάχρονη τσιγγάνα με ανεπάρκεια μελανίνης, μέσα από τη προσωπική της τραγωδία, αποκάλυψε πόσο βαθιές είναι οι ρίζες της ρατσιστικής μας φύσης ως κοινωνία και πόσο επιφανειακές οι συναισθηματικές μας αποκρίσεις στο ξεδίπλωμα της τραγωδίας της.

Οι αστικοποιημένοι Έλληνες αναμετρήθηκαν με τους τσιγγάνους για το ποιος την έχει μεγαλύτερη τη μεθοριακότητα και έχασαν πανηγυρικά. Το ξανθό αγγελούδι με τα πράσινα μάτια δεν ήταν παρά μια λαθραία αλμπίνα γύφτισσα από τη τριτοκοσμική Βουλγαρία που τώρα πρέπει να απελαθεί.

Από την κομμένη ανάσα της συμπαραστατικής αγωνίας του πανελλήνιου στην περιφρόνηση, μια δερματολογική εξέταση δρόμος. 

  

Η φώτο είναι από τη ταινία Gadjo Dilo του Tony Gatlif. Ολόκληρη η ταινία εδώ. 

Περισσότερη γυφτιά σε αυτό το ιστολόγιο εδώ: Μουκλιόμος

ένας χρόνος και έξι μέρες

Παραλλαγμένο πασχαλιάτικο τραπέζι σε μια πρόσφατη ετεροχρονισμένη ανάμνηση. Η εκλεκτή μου συντροφιά και εγώ στο ελληνικό εστιατόριο σε μια τουριστική γειτονιά του Λονδίνου. Μόνοι αλλά όχι μοναχικοί. Εκείνη επίμονα λεπτεπίλεπτη στη γεύση επιμένει στη νηστεία σε αντίθεση με μένα που συνέχιζα απρόσκοπτα την κρεατοφαγία, μιας γουρουνοπούλας αυτή τη φορά. Ο σερβιτόρος, Έλλην,  ελληνότατος θα έλεγα, ευθαρσώς καταδείκνυε πως τουλάχιστο εκεί μέσα η υιοθετημένη βρετανική αβρότητα στη παροχή υπηρεσιών ήταν μόνο αστεία υπόθεση όσο απ’ τα ηχεία «είχε παλιόκαιρο τη μέρα που σε γνώριζα».

Η εκλεκτή κάποια στιγμή τον ρωτά τη κοινοτοπία: πόσο καιρό είσαι εδώ; Κοινοτοπία μόνο στην επιφάνεια βέβαια. Γιατί στη πραγματικότητα αυτή η ερώτηση είναι ένα βήμα πιο πέρα από την απλή διαπίστωση ότι μιλούμε την ίδια γλώσσα και γελάμε με τα ίδια αστεία, είναι μια γέφυρα ανάμεσα σε δυο παραπλήσιες πορείες, ένα εισιτήριο ενσυναίσθησης στη ψυχολογία του μετανάστη, ενδεχομένως και κατανόησης αν όχι αμερόληπτης συμπαράστασης. Εκείνος, τη κοιτάζει όσο πιο βαθιά μπορούσε στα καστανά της μάτια λες και χρειαζόταν για λίγο να συνέλθει από την ομορφιά της και αμέσως μετά, ανταποκρινόμενος στην αδήριτη σκληρότητα της ερώτησης, ανήμπορος να την αποφύγει, προτάσει το καρπό και κοιτάζει το ρολόι του. Και μετά από λίγο επιτέλους ανταποκρίνεται: «ένα χρόνο και έξι μέρες». 

Ένας χρόνος και έξι μέρες.

Γελάσαμε με μια αξιοπρόσεχτη ασυγκρατησία. Και οι τρεις. Όχι γιατί ήταν αστείο έτσι όπως αυθόρμητα επικοινώνησε το πώς στην πραγματικότητα περνά για εκείνον ο χρόνος όντας μακριά από εκεί που ενδεχομένως επιθυμούσε να ήταν πασχαλιάτικα. Αλλά γιατί καθένας από μας, ήταν τόσο ξεκάθαρο, χρειαζόταν να διασκεδάσει το δυνατό λιγότερο επώδυνα αυτή τη ατελείωτη χρονομέτρηση της ξενιτιάς.

η γιορτή της αγάπης

Στη θρησκευτική περίοδο που ολοκληρώθηκε αυτές τις μέρες, όπου οι θεωρητικοί της χριστιανικής ιδεολογίας στολισμένοι με τα χρυσάφια τους ξεσκόνισαν τα ευαγγέλια προπαγανδίζοντας από τους πολυτελείς τους άμβωνες την αγάπη, θα άξιζε στο όνομα της πανθομολογούμενης αυτοθυσίας του Ναζωραίου για τον συνάνθρωπο, να αφήσουμε λίγο χώρο στις μνήμες και τις καρδιές μας για τον Humayun Anwar και τον Wakar Ahmed. Οι δύο αυτοί άνθρωποι, καταγόμενοι από το Πακιστάν, όπως ίσως να έχει μαθευτεί, θυσιάστηκαν για να σώσουν δύο ηλικιωμένους που εγκλωβίστηκαν με το αυτοκίνητό τους στις ράγες του τρένου. 

Ανιδιοτέλεια, αυτοθυσία και ανθρωπιά είναι οι έννοιες που δίδαξαν ο Humayun Anwar και ο Wakar Ahmed, με τη πιο άδολη έκφανση της χριστιανικής ιδεολογίας και στάσης απέναντι στον άνθρωπο και τη κοινωνία. Αυτή η θυσία των δύο "λαθραίων", των "αλλόθρησκων" και των "φυλετικά κατώτερων" χτύπησε στη ρίζα της μοντέρνας μας ελληνορθόδοξης διαπαιδαγώγησης. Όχι προφανώς με μια αντιθρησκευτική πρόθεση -πώς θα τολμούσαν άλλωστε μπρος τα θηρία!- αλλά αναδεικνύοντας την υποκρισία αυτών των κατασκευασμένων ιδεών που μας εμποδίζουν να αντικρίσουμε ευθέως τι είναι αυτό που κάνει απέλπιδα τη πραγματικότητά μας. 

Σκέφτομαι πως την πέψη του οβελία θα ακολουθήσει και φέτος η συνήθης πέψη των αξιών που δίδαξε ο ναζωραίος και η ολοκλήρωση της νηστείας θα σημάνει και την ολοκλήρωση της προσωρινής ανοχής. Η βέβαιη επιστροφή στη διάκριση, το μίσος, το ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία και το σκότος από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που κατά τ' άλλα φωτίστηκε από το άγιο φως του χριστιανισμού, θα μας δείξει και πάλι πόσο ουτοπικά παραμένουν τα ανθρωπιστικά ιδανικά που διακήρυξε ο Χριστός και οι άλλοι ιδρυτές των θρησκειών.

Σε αντίθεση με όσους τους το έχουν αρνηθεί, οι δύο αυτοί άνθρωποι έχουν ταυτότητα, έχουν πρόσωπο και έχουν και όνομα και το λιγότερο που εγώ μπορώ να κάνω για αυτούς είναι απλά να τους έχω εδώ για να μου το θυμίζουν όταν αφήνομαι στις ανόητες απελπισίες που μας κατατρέχουν. 

Μερικά λόγια για την ιστορία αυτών των ανθρώπων εδώ. Αξίζει να αφιερώσεις λίγα λεπτά για να το διαβάσεις στο όνομα των ιδανικών που μόλις δοξάστηκαν.

χάβρα αντί χάβρης ΙΙ

 Στο τηλεοπτικό πογκρόμ εθνικισμού, μίσους και αναξιοπρέπειας, που σιγανά μα αποφασιστικά εκκολάπτεται επιτυχώς και στους ελληνικούς δρόμους, συμπάσχω για την νεκρική σιγή της Αριστεράς.

Είναι πρώτη φορά που δε μιλάει όταν δεν έχει τίποτα να πει. 

Όση  αλληλεγγύη επιχειρήθηκε κατά καιρούς, συκοφαντήθηκε με το χυδαιότερο τρόπο. Αυτοί που την επιχείρησαν στη πράξη και όσοι τους συμπαραστάθηκαν με οποιοδήποτε τρόπο ή από οποιαδήποτε θέση, βρέθηκαν στη δυσάρεστη θέση να αναλώνονται στην επεξήγηση της ανθρωπιστικής διάστασης του ζητήματος που από αυτονόητη είχε μετατραπεί από ένα σημείο και μετά σε αναγκαία. Και δε κατάφεραν έτσι το σπουδαιότερο, το πλέον πρωταρχικό: να ζυμώσουν τη μάζα και να τη κάνουν τάξη. Να πείσουν πως οι μικροαστοί και οι μετανάστες ανήκουν στη πραγματικότητα στο ίδιο στρατόπεδο που μάχεται για την απελευθέρωση από τη σκλαβιά ενός τρόπου ζωής που τους θέλει αντικείμενα εκμετάλλευσης και υπό διαχωριστικές γραμμές. Στον αγώνα αυτό οι αλληλέγγυοι των μεταναστών και όσοι πιστεύουν στο ιδανικό ενός τέτοιου αγώνα ηττήθηκαν. Όχι μόνο γιατί οι εχθροί ήταν πιο δυνατοί, είχαν την εξουσία, το τρόπο και τα μέσα, αλλά γιατί δε καταφέρανε το υποκείμενο του αγώνα τους να μη στραφεί το ίδιο εναντίον τους.

Πόσο αργά είναι τώρα για όλους; Και περισσότερο για ποιους;

Η συνέχεια έχει ήδη γραφτεί. Βρίσκεται εύκολα στα βιβλία της ιστορίας. 

πασοκιά 2

και μια επιπρόσθετη σκέψη-συμμετοχή στη παράνοια:

Η πατροπαράδοτη ελληνική καχυποψία μου δίνει και το δικαίωμα της υπόθεση της "πασοκιάς". Αυτοί που κυβερνούν, το πασόκ και τα παράσιτά του, είναι ειδικοί στην εξαπάτηση. Το κάνουν δεκαετίες τώρα, ψεύδονται, κλέβουν, ληστεύουν, καταστρατηγούν κάθε νόμο, εργάζονται σκληρά για τα εκάστοτε αφεντικά τους, στέλνοντας το λογαριασμό στους πολίτες, με αντάλλαγμα τη διατήρηση της εξουσίας, και πάντοτε καταφέρνουν να τη βγάζουν ατιμώρητοι και ψηφισμένοι. Δεν αποκλείω ότι αυτός ο συμβιβασμός δεν είναι μια ακόμη εξαπάτηση, ένα ακόμη ψέμα, και ότι πίσω από αυτό δεν υπάρχει ένα μεγαλύτερο σχέδιο-αιφνιδιασμός. Ο χρόνος -ο μοναδικός μας σύμμαχος σε αυτή την περιπέτεια- για μια ακόμα φορά θα δείξει. 

η πορεία προς το μηδέν

Οι 300 μετανάστες, στον αυτοκαταστροφικό τους αγώνα που ίσως τους στερήσει αυτό που η κοινωνία χρειάζεται περισσότερο, την εργατική τους δύναμη, κέρδισαν το ελάχιστο. Μια προσωρινή παραμονή σε αυτή τη χώρα που παράνομα και επανειλημμένα καταστρατηγούσε τα δικαιώματά τους. Κέρδισαν αυτό που δικαιούνταν από τη πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στα χώματα της Ελλάδας. Το δικαίωμα να ακουστούν, να λογαριαστούν ως άνθρωποι και όχι ως ζώα, με βάση τις υποχρεώσεις κάθε χώρας με στοιχειώδη πολιτισμό ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Να ξεκινήσουν δηλαδή από το μηδέν. 

Αντ' αυτού η ελληνική πολιτεία τους "υποδέχτηκε" στο μείον δέκα. Και ξεκινώντας απ' το μείον δέκα, αυτοί οι άνθρωποι προσέφεραν στη κοινωνία τη μοναδική ευκαιρία να αναζωπυρώσουν την ανάπτυξη και την οικονομία με τη φτηνή, ανταγωνιστική τους εργασία σε τομείς εγκαταλελειμμένους από την αυτόχθονο νεοπλουτίστικη ματαιοδοξία, έχτισαν (στη κυριολεξία) το ολυμπιακό όνειρο των Ελλήνων, στήριξαν με τη δουλειά τους τα χωριά τους, ζωντάνεψαν το δημόσιο χώρο. Η δουλειά τους θα όφειλε να τους φέρει στο συν δέκα. Αντίθετα, παρέμειναν το αντικείμενο εκδούλευσης, εκμετάλλευσης, εκπόρνευσης, συκοφάντησης, παράνομου πλουτισμού για εκατοντάδες νομιμόφρονες πατριώτες, και τα τελευταία χρόνια μεταμορφώθηκαν στους αποδιοπομπαίους τράγους πάνω στους οποίους το συλλογικό ελληνικό ασυνείδητο ξεπλένει τα άρρητα ανομήματα του και το άρμα πάνω στο οποίο η παραπαίουσα ελληνική μεσαία τάξη κατευθύνεται προς τον εκφασισμό της.

Με τη τραγική απεργία πείνας και τον συμβιβασμό που την ολοκλήρωσε, οι 300 από το μείον δέκα πλησίασαν το μείον ένα, ούτε καν το μηδέν, ούτε καν τη στοιχειώδη αφετηρία. Και όμως, όσοι ακόμα δεν έχουμε αποκτηνωθεί ζώντας στις τωρινές συνθήκες αποκτήνωσης, ανακουφιστήκαμε, νιώσαμε πως ήταν μια μικρή νίκη αυτή η τραγική πορεία προς το μηδέν, προς το αυτονόητο.

Δεν αντιπαρέρχομαι τον συμβιβασμό τους, τον επικροτώ με πυγμή και θαυμασμό, γιατί ακόμα νιώθω πως όταν από το μείον δέκα αγωνίζεσαι για το μηδέν, η ζωή εξακολουθεί η μία και μοναδική αξία.

να μην δίνω ιδέες

Διορθώστε με αν κάνω λάθος αλλά σε όλο αυτό το τραγικό αδιέξοδο με την απεργία πείνας των 300ων "χωρίς χαρτιά" δεν έχει γίνει ούτε μια αναφορά, από την ευφυή κυβέρνηση παπανδρέου, σε κάποια πιθανή εξαναγκαστική σίτισή τους ως προσωρινή λύση και οπωσδήποτε ως μιαν απόπειρα αποφυγής του μοιραίου και των απρόβλεπτων συνεπειών που αυτό μπορεί να έχει. Μια λύση που προφανώς οι συσχετισμοί της, εκτός από της νομικής, εμπεριέχονται και στο πλαίσιο της ιατρικής ηθικής, μιας και γιατροί είναι αυτοί που θα κληθούν να βγάλουν το φίδι από τη τρύπα. 

Στις παρακάτω σκέψεις δε προτείνω το παραπάνω. 

Παρακινούμενος από το ηθικό δίλημμα των γιατρών που χρειάζεται να προσφέρουν φροντίδα σε όσους από τους 300 είναι ήδη στο νοσοκομείο, ανέτρεξα στη βιβλιογραφία και βρήκα ότι οι προσεγγίσεις στο θέμα του τι κάνουμε ακολουθούν δυο βασικά και αντιδιαμετρικά επιχειρήματα:

1. το επιχείρημα του πατερναλισμού

Οι υποστηρικτές της πατερναλιστικής θέσης υποστηρίζουν ότι το κράτος έχει μια σιωπηρή υποχρέωση να προστατεύει την υγεία των προσώπων αυτών στο πλαίσιο μιας παραδοσιακής parens patriae principle. Το καθήκον αυτό είναι ιδιαίτερα επιτακτικό στην περίπτωση των ανθρώπων για τους οποίους το κράτος έχει αναλάβει την πλήρη ευθύνη, πχ όσοι βρίσκονται υπό καθεστώς προσφυγικού ασύλου. Το παραπάνω μπορεί να στηριχθεί και στη λογική ότι το κράτος έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα (δηλαδή, οι "απεργοί" δεν έχουν το δικαίωμα να θέτουν το κράτος υπό ομηρία - κάτι που προπαγανδίζεται συνεχώς από τα ελληνικά ΜΜΕ). Το χαρακτηριστικό σε αυτό το επιχείρημα είναι ο σχετικά παράδοξος ισχυρισμός ότι όσο μεγαλύτερη είναι η κηδεμονία του κράτους, τόσο μεγαλύτερο το καθήκον του να επιβάλει τη "θεραπεία"- καταναγκαστική σίτιση. Βέβαια στην ελληνική περίπτωση αναρωτιέμαι αν το κράτος, ακόμα και νομικά δικαιούται μιας τέτοιας δράσης μιας και ουδέποτε και προκλητικά δεν έθεσε τους πρόσφυγες ή τους αιτούντες άσυλο υπό τη προστασία του.  

Το ερώτημα που δεν απαντάται πλήρως με το επιχείρημα του πατερναλισμού είναι σχετικά με το ποιες πτυχές της αυτονομίας του απεργού πείνας διατηρούνται ή γίνονται σεβαστές. Ένα πιο πολύπλοκο επιχείρημα που έχει γίνει δεκτό σε ένα δικαστήριο των ΗΠΑ για μια παρόμοια περίπτωση είναι ότι το κράτος έχει έννομο συμφέρον για τη διατήρηση της τάξης, έτσι ώστε να μπορεί να δικαιολογηθεί για την εφαρμογή παρεμβατικών διαδικασιών, αν μια απεργία πείνας πχ έχει ξεκινήσει καθαρά για να χειραγωγηθεί το σύστημα. 

Σε άλλες περιπτώσεις τονίζεται το "καθήκον διάσωσης" τόσο απ' τον πολίτη όσο κυρίως απ' τον γιατρό, όταν ένα άτομο βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Και τα αντεπιχειρήματα όταν διακινδυνεύεται η ζωή, ειδικά μια ζωή προηγουμένως υγιής, είναι δύσκολο να κυριαρχήσουν. Η παραπάνω άποψη προχωρά και στο ότι οι γιατροί οφείλουν να έχουν και ευθύνη ως προς το κράτος να διατηρείται η τάξη και να αποτρέπεται πολιτική και κοινωνική αναστάτωση, μια άποψη που προφανώς πολλοί επαγγελματίες της υγείας δίκαια ίσως αποδοκιμάζουν. Τα δικαστήρια από την άλλη θεωρούν δικαιολογημένη τη χρήση της βίαιης σίτισης με την επίκληση του "δόγματος της ανάγκης." Για παράδειγμα, το 1992, το Ανώτατο Δικαστήριο της Νέας Νότιας Ουαλίας δικαιολόγησε τη αναγκαστική χορήγηση ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (συμπεριλαμβανομένης βίαιης σίτισης) για τους αιτούντες άσυλο σε απεργία πείνας για λόγους ανωτέρας βίας, επιτρέποντας τη θεραπεία που σε άλλες περιπτώσεις θα θεωρείτο με νομικούς όρους καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων του ασθενή. Και ακόμα περισσότερο η αποτυχία στην προστασία της υγείας του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της απεργίας πείνας θα μπορούσε να οδηγήσει σε δικαστικές διαμάχες για αμέλεια από τις υπεύθυνες αρχές, συμπεριλαμβανομένων των ιατρών (σε μια πολιτεία με στοιχειώδη οργάνωση όλα αυτά βέβαια).

Άλλα επιχειρήματα υπέρ της επέμβασης περιλαμβάνουν την αναγνώριση του γεγονότος ότι από τα μέχρι τώρα δεδομένα οι περισσότεροι απεργοί πείνας τερματίζουν τελικά την απεργία τους, αλλά και ότι υπάρχουν μετρήσιμες αλλαγές στον εγκέφαλο ασθενών των οποίων το βάρος μειώνεται κάτω από ένα κρίσιμο επίπεδο, από το οποίο και μετά ο εγκέφαλος δυσλειτουργεί ώστε να βλάπτεται τελικά η βούληση και ως εκ τούτου η διανοητική ικανότητα της λήψης απόφασης. 

2. Το επιχείρημα της αυτονομίας

Στις περισσότερες δυτικές χώρες, οι αρχές και οι γιατροί αναγνωρίζουν γενικά την αυτονομία του ατόμου να αρνηθεί τη θεραπεία. Η αυτονομία των ασθενών υποστηρίζεται και νομικά και αυτό χρονολογείται από πολλές δεκαετίες. Η πληροφορημένη συγκατάθεση για θεραπεία συνήθως απαιτείται, εκτός από περιπτώσεις όπου τα άτομα στερούνται της διανοητικής ικανότητας να λαμβάνουν τα ίδια τις αποφάσεις για την υγεία τους. Όταν υπάρχει η διανοητική επάρκεια, ισχύει ότι η καταναγκαστική σίτιση μπορεί να χαρακτηριστεί το λιγότερο ως μια κατά πρόσωπο επίθεση και στη χειρότερη περίπτωση ως μια μορφή βασανιστηρίου. Το σημαντικότερο επιχείρημα κατά της αναγκαστικής παρέμβασης είναι ότι οι απεργός πείνας έχει προβεί σε προμελετημένη απόφαση να ξεκινήσει την εθελοντική νηστεία. Ως εκ τούτου, η αρχή της "ευθύνης διάσωσης» ή το δόγμα της αναγκαιότητας δεν είναι τόσο σαφείς όσο μπορεί να φαίνονται. Η κατάσταση δεν είναι ακριβώς ανάλογη με μια οξεία, απειλητική για τη ζωή κρίση κατά την οποία ο ιατρός πρέπει να δράσει άμεσα, συχνά χωρίς την προσφυγή σε πληροφορίες. Επίσης, οι απεργοί πείνας διαφοροποιούνται από τα άτομα με αυτοκτονική πρόθεση σε ένα βασικό σημείο: δεν θέλουν να πεθάνουν, θέλουν επίλυση της αδικίας εις βάρους τους. 

Στα ζητήματα αυτονομίας και διανοητικής επάρκειας χρειάζεται να λαμβάνουμε υπ' όψιν και το παρακάτω (που βέβαια ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για πυρακτωμένες κουβέντες): Η ψυχική κατάσταση των απεργών πείνας μπορεί να μεταβάλλεται σημαντικά καθ' όλη τη διάρκεια της απεργίας, κάτι που καθιστά δύσκολο να αξιολογηθούν ποιοι από μια σειρά από πιθανούς παράγοντες (περιβαντολογικοί, ψυχολογικοί ή οργανικοί), συμβάλουν στις πνευματικές διακυμάνσεις. Επίσης, στην αλληλεπίδραση των απεργών με τους γύρω τους παρεμβαίνουν παράγοντες, όπως ο πολιτισμικός αποπροσανατολισμός, τα γλωσσικά εμπόδια και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην κατανόηση της πολυπλοκότητας των νομικών διαδικασιών στις οποίες (σε μια συντεταγμένη πολιτεία) θα υπόκεινται. Προφανώς, έννοιες όπως της ιδιωτικής ζωής, του ιατρικού απορρήτου η της αυτονομίας των γιατρών φαίνεται να έχει ελάχιστη σημασία για την ομάδα των 300ων. Η εμπιστοσύνη τους στους γιατρούς φαίνεται να εξαρτάται περισσότερο από το αν πιστεύουν ότι το ιατρικό προσωπικό θα μπορούσε να επηρεάσει την έκβαση των απαιτήσεών τους και από τον βαθμό στον οποίο τηρούνται οι ηθικές αρχές που κατοχυρώνονται στη δυτική ιατρική πρακτική.

Διαβάζοντας τις παραπάνω προσεγγίσεις, αναρωτιέμαι αν το νομικό καθεστώς στην Ελλάδα έχει προβλέψει τέτοιου είδους κρίσεις. Και αν όχι, σε ποιο στάδιο βρίσκεται η συζήτηση πάνω στο υπάρχον φλέγον ζήτημα. Είναι από κοινού αρμοδιότητα του υπουργείου και των αλληλέγγυων η διευθέτηση λύσης;  υπάρχει κάποια εναλλακτική προσέγγιση στο θέμα πέραν της παραδοσιακής των ΜΑΤ και των αμόρφωτων μπάτσων και των απόψεων του Πρετεντέρη; και σε τελική ανάλυση, θα αφεθούν αυτοί οι άνθρωποι να πεθάνουν;

ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία για περαιτέρω διάβασμα:

1. Silove; Curtis; Mason; Becker, Ethical Considerations in the Management of Asylum Seekers on Hunger Strike, JAMA. 1996;276:410-415
2. Silove D, McIntosh P, Becker R. Risk of retraumatisation of asylum-seekers in Australia. Aust Z J Psychiatry. 1993;27:606-612.
3. Kos A, Perren-Klinger G, Groenenberg M, Mollica R, DeMartino R, Petevi M. Draft Guidelines on the Evaluation and Care of Victims of Trauma and Violence. Geneva, Switzerland: United Nations High Commissioner for Refugees; 1993.
4. Bhabha J. Deterring refugees: the use and abuse of detention in US asylum policy. Immigration Nationality Law Pract. 1992;6:117-119
5. Moore M. Force feeding of prisoners. Lancet. 1974;1:1109.
6. Gevers S. Doctors and hunger strikes; a legal approach. In: Assistance in Hunger Strikes: A Manualfor Physicians and Other Health Personnel in Dealing With Hunger Strikers. Amersfoort, the Netherlands: Johannes Wier Foundation for Health and Human Rights; 1995:23-28.

γιατί δεν είναι εκβιασμός

Το να κατηγορείς τους 300 μετανάστες για εκβιασμό είναι το πρώτο σκαλοπάτι της επισημοποίησης του εκχυδαϊσμού ως διανοητικού μας εθνόσημου και το τελευταίο του συνειδητού, επίμονου εξευτελισμού της ανθρώπινης ύπαρξης από μια δυτική δημοκρατία. 

Οι 300 είναι αθέλητα απάτριδες, γιατί το να ζεις χρόνια αλλού σε κάνει ξένο και στη ίδια τη πατρίδα σου - ή ό,τι από αυτή έχει απομείνει στη συγκεκριμένη περίπτωση. Οι 300 είναι μόνοι, αφημένοι στη χρόνια διαπροσωπική μοναξιά του πρόσφυγα ή μετανάστη και πλέον, πιο κοντά από ποτέ, στην ανίκητη υπαρξιακή μοναξιά μπρος στη συνειδητοποίηση του θανάτου. Σπίτι δεν έχουν, σπίτι υπήρξε η καρότσα κάποιου φορτηγού όταν περνούσαν παράνομα τα σύνορα, μια στάνη όταν χρειάστηκε να επιβιώσουν στο βουνό, ένα γιαπί όταν φτάσανε στη πόλη, ένα κελί όταν τους πιάσανε για πρώτη φορά, ένα μικροσκοπικό δωμάτιο μαζί με πολλούς ακόμα στα χρόνια της ευημερίας τους σε αυτή τη χώρα, λίγο πριν η νομική σχολή και τώρα - λίγο πριν τη κρισιμότερη στιγμή αυτής της ζωής- το μέγαρο της Υπατείας. Γι' αυτούς η οικογένεια είναι μόνο ανάμνηση, η σκέψη της μάνας καημός, και η επανένωση με τη μικρή τους κόρη το οριστικά ανεκπλήρωτο όνειρό τους. Ο στοιχειώδης πολιτισμός τούς έδωσε τη δυνατότητα να ανακουφίσουν τις συντριπτικές τους απώλειες με το να τους προσφέρει το άσυλο. Η κοινωνία δηλαδή, μέσω της συντεταγμένης πολιτείας που δημιουργεί, αποτελεί την ασπίδα τους, το χώρο όπου θα νιώσουν ασφάλεια και όπου θα υποκαταστήσουν αυτό που τους έχει βάναυσα στερηθεί. Και αν η ελληνική κοινωνία, διαθέτει ακόμα έστω και τα τελευταία ψήγματα αλληλεγγύης και ανθρωπισμού της για να προστατέψει όσους έχουν απομείνει με το τίποτα, η πολιτεία που έχει συνθέσει επιμένει να τους το αρνείται. 

Στη πραγματικότητα το τελευταίο που έχει απομείνει στους 300 είναι η βιολογική τους ύπαρξη. Το σώμα και το μυαλό. Το σώμα και το δικαίωμα της διαχείρισής του, το μυαλό και η διανοητική ικανότητα της ανάληψης ευθύνης που πηγάζει μέσα από αυτό. Η συνειδητή απόρριψη της πρόσληψης ενέργειας και νερού για τη λειτουργία του σώματος το οδηγεί στη καταστροφή του. Και αν δεν επέλθει ο θάνατος, οι 300 θα χάσουν το μόνο εργαλείο που έχουν για να επιστρέψουν στη κοινωνία ό,τι αυτή θα όφειλε να τους έχει προσφέρει. Την εργασία. 

Και έτσι μένει για αυτούς μόνο η ανάληψη της ευθύνης. 

Η ύπαρξή τους στέκει μπροστά μας γυμνή. Ολόκληρη η ζωή τους βρίσκεται τώρα συρρικνωμένη σε τούτη την ύστατη διανοητική πράξη. 

Σας ικετεύω, μην τους την στερήσετε άλλο! 

άσυλο και έξω από το ίδρυμα

Αισθάνομαι αλληλέγγυος με τους καταληψίες μετανάστες της νομικής. Και χαίρομαι που αποφάσισαν (οι ίδιοι ή κάποιοι άλλοι γι' αυτούς) να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης για την παραχώρηση ασύλου ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα. 

Η ιστορία τους γίνεται πια τόσο έντονα στιγματισμένη από αυτές τις δύο λέξεις "ίδρυμα" και "άσυλο" που με προκαλεί να συγκεντρωθώ σε αυτές. Το άσυλο είναι τόπος κατοικίας, ασφαλής, απαραβίαστος, τόπος που δε μπορεί να συληθεί. Εκείνοι που κατοικούν σε αυτόν απολαμβάνουν φροντίδα, περίθαλψη και ειδική αντιμετώπιση [*]. Μα πάνω απ' όλα, το δικαίωμα να διατηρούν την ετερότητά τους. Να συνεχίσουν να είναι αυτό που είναι όταν οι γύρω τους είναι κάτι διαφορετικό. Το άσυλο είναι ένας τόπος αφ-ιερωμένος στη προστασία του έτερου, το μέρος όπου το έτερο είναι ιερό. Το ίδρυμα, από την άλλη, υπάρχει, έχει ιδρυθεί για ένα σκοπό χρηστικό. Και αυτό είναι που το στερεί από την ιερότητα του ασύλου.

Οι συγκεκριμένοι μετανάστες μέσα από τη δυστυχία και την εξαθλίωσή τους, χωρίς καν να το αντιλαμβάνονται, λένε στην ελληνική κοινωνία κάτι πολύ σημαντικό. Κατέλαβαν ένα ίδρυμα όπου κάποιο διαφορετικό είδος ασύλου είναι προς το παρόν εξασφαλισμένο. Χρησιμοποιώντας το πανεπιστημιακό θέλουν να στρέψουν τη προσοχή της ακριβώς στο άσυλο, καλώντας τους προς εξαθλίωση Έλληνες να στραφούν στα απομεινάρια του εσωτερικού τους νόμου και να αναζητήσουν μέσα τους τα ίχνη των πολιτισμικών τους επιτευγμάτων. Δύο από τα οποία υπήρξαν ανέκαθεν η αναζήτηση της ταυτότητας του ατόμου ως πολίτη και η προστασία του έτερου ως κάτι ιερό. Η σύγχρονη ελληνική δημοκρατία επιμένει να αρνείται την υπόσταση χιλιάδων ανθρώπων αγνοώντας την ύπαρξή τους σχεδόν μεταφυσικά, ενώ η έννοια της ιερότητας έχει ευτελισθεί στο επίπεδο της μονής ή της μητρόπολης, ακόμα και των "Ελλήνων τα ιερά" πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας σήμερα από τους ενδο- και εξωκοινοβουλευτικούς τηλεοπτικούς ελληνεμπόρους.

Οι πουλημένοι δημοσιογράφοι, τα αφεντικά τους -πολιτικά και μη- και οι δορυφόροι μπάτσοι τους (και δεν εννοώ τους ένστολους) αγωνιούν να πείσουν τη κοινή γνώμη για την αναγκαιότητα της (ας το πω) απο-ιδρυματοποίησης των μεταναστών, δηλαδή της άμεσης εκδίωξής τους από τη νομική, προβάλλοντας επιχειρήματα που μόνο αγγίζουν ζητήματα ηθικής ή αισθητικής και που όμως δε καταφέρνουν να νομιμοποιήσουν. Το κάνουν γιατί είναι πολύ πιο βρώμικοι από τους μετανάστες που καταγγέλλουν. Και το κάνουν ύπουλα μιας και ταυτίζουν την απο-ιδρυματοποίηση με την απο-ασυλοποίηση αφαιρώντας από την τελευταία την ιερότητά της.

Οι μετανάστες προσπαθούν να πουν στους πολίτες αυτής της ξεφτισμένης δημοκρατίας να κοιτάξουν ξανά μέσα τους. Και να κατανοήσουν πως όταν ακούνε για "έξω οι μετανάστες από τη νομική" σημαίνει "άρνηση αναγνώρισης υπόστασης". Και να νιώσουν πως η ανοχή σε αυτή τη βαθιά υποτίμηση της ανθρώπινης ύπαρξης των άλλων είναι ακόμα πιο βαθιά υποτίμηση και για τους ίδιους, ως ανθρώπους και ως πολίτες που φιλοξενούν ανθρώπους με ανάγκες στη κοινωνία τους.

[*] Θ. Υφαντή "otherness and de-institutionalisation process" (ημερ/νια-εκδ. αναζητούνται)

αναμνήσεις από το αλβανικό έπος - η ανακάλυψη του άλλου από το εγώ

Τον Γενάρη του 1991 - ακριβώς 20 χρόνια πριν δηλαδή- τα ελληνοαλβανικά σύνορα άνοιγαν και χιλιάδες εξαθλιωμένοι άνθρωποι ξεχύνονταν στην πολιτισμένη και αναπτυγμένη χώρα μας αναζητώντας το δικό τους ελληνικό όνειρο. Η ανάρτηση του Γκασμέντ Καπλάνι για εκείνη την εποχή συντάραξε τις αναμνήσεις μου και τροφοδότησε την αναβίωση μιας εβδομάδας που υπήρξα στη κυριολεξία στην αντίθετη πλευρά του φράκτη: 

Ήμουν μόλις 13 τότε και ζούσα σε μια μικρή αγροτική-ημιαστική κωμόπολη όπου πέρασα τα γυμνασιακά μου χρόνια, μιάμιση ώρα από τα σύνορα με την Αλβανία. Είχα ξυπνήσει εκείνο το πρωινό του Γενάρη αντικρύζοντας το σχολείο μου, ένα σχολικό συγκρότημα γυμνασίων και λυκείου, κατειλλημένο από άγνωστους, ριζικά ξένους, τους πιο εμφατικά "άλλους" που υπήρξαν ποτέ για μένα. Το σχολείο, ενδεχομένως για λόγους έκακτης ανάγκης σε συνθήκες έλλειψης σχεδίου, είχε μετατραπεί για μία βδομάδα σε στρατόπεδο συγκέντρωσης των νεόφερτων στη πόλη μας αλβανών μεταναστών. Ποτέ δεν εξηγήθηκε σε εκείνη την άγουρη κοινωνία που με μεγάλωνε ο λόγος, ούτε συζητήθηκαν ποτέ οι συνέπειες, μόνο είχε αφεθεί μόνη της στις εσωτερικές της ζυμώσεις, βουτηγμένη στις ενδογενείς της ανεπάρκειες και τις μοναχικές της διεξόδους. 

Οι έγκλειστοι "άλλοι" δεν έμοιαζαν με τίποτα με ό,τι είχα συνηθίσει μέχρι τότε. Οι άντρες είχαν φουσκωτά μαλλιά και μακριές φαβορίτες, φορούσαν στενά πουλόβερ, παντελόνια καμπάνες και ξεφτισμένα πανωφόρια ενώ οι γυναίκες διατηρούσαν ακόμα τις φούστες τους πάνω από ένα κατ' επίφαση μοντέρνο τζιν.  Ήταν αδύνατοι, λιπόσαρκοι, μα όχι αρκετά για να περάσουν ανάμεσα από τα κάγκελα που του περιέφραζαν και τους κράτησαν κλειδωμένους για μέρες. Είχαν απλωθεί στη περιφέρεια των κιγκλιδωμάτων, είχαν βάλει τα πρόσωπα ανάμεσα στα κάγκελα και κοιτούσαν απορημένοι το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο απ' έξω και που τους κοιτούσε και αυτό με την ίδια απορία. Δε μπορώ να θυμηθώ σε ποια πλευρά του φράκτη οι άνθρωποι ήταν περισσότερο τρομαγμένοι. Μα με βεβαιότητα πιστεύω πως οι κλειδωμένοι ένιωθαν πιο ελεύθεροι.  

Τρία περιστατικά σχετικά με αυτή τη "συγκέντρωση" ανθρώπων διαμόρφωσαν τη συνείδησή μου ως προς το Ξένο: 

1. Οι ντόπιοι, σε μια ευγενική ένδειξη συμπαράστασης και φιλανθρωπίας, τους παρέδωσαν ρουχισμό και τρόφιμα. Οι έγκλειστοι, σαν μελίσσι, στριμώχθηκαν για να αρπάξουν ό,τι μπορούσαν, σφραγίζοντας στη μνήμη μου τη πρώτη ειδησεογραφική στιγμή που εξελισσόταν ποτέ μπροστά μου. Κάποιοι όμως τους πέταξαν αποφάγια τα οποία παρέμειναν αξιοπρεπώς ανέγγιχτα, ίσως επειδή οι πεινασμένοι ήταν Αλβανοί και όχι σκύλοι. 
2. Δύο μαθητές του σχολείου, που με σύγχρονους όρους θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αναδρομικά και ως bullies, σε μια επίδειξη ασύγκριτης τόλμης, πήδηξαν τα κάγκελα και προκάλεσαν δύο έγκλειστους σε ένα αγώνα μπάσκετ. Οι περίεργοι έλληνες από έξω, άλλοι ανήσυχοι και άλλοι βέβαιοι, τους προέτρεψαν να το αποφύγουν για εκείνο το πάντα πειστικό "δικό τους καλό". Οι μαθητές όμως ρίσκαραν και συνέτριψαν τους Αλβανούς αντιπάλους τους. Θα ήταν μια γλυκύτατη προσέγγιση του έτερου αν στο πρόσωπο των μαθητών δεν ήταν χαραγμένη η ικανοποίηση από τη κατάκτηση του διαστήματος. Το τελικό αποτέλεσμα της δικής τους συνάντησης με το ξένο υπέδειξε ασυζητητί τον νικητή. 
3. Η αυλή της πολυκατοικίας μου συνόρευε με το προαύλιο του σχολείου-στρατοπέδου και πιθανολογώ ότι από κάπου εκεί ένας ευέλικτος αλβανός έφηβος θα είχε καταφέρει να μπει μέσα σ' αυτή. Ξαναζώ ακόμα έντονη την ανάμνηση των ήχων της ξεσκισμένης γαλότσας του όσο αναζητούσε πανικόβλητος την έξοδο στις σκάλες προς το υπόγειο, και των απειλών του σπιτονοικοκύρη εναντίον του που επέμεναν στη λέξη σκυλί. Αν και ελαφρά μεγαλύτερός μου, δε κατάφερα να συναισθανθώ τον αλβανό έφηβο γιατί δυσκολευόμουν τότε να αναλύσω συνεκτικούς δεσμούς μες στη κοινωνία και μόνο τώρα καταλαβαίνω πως ο τρόμος που ένιωσα δεν ήταν από τη παραμορφωτική πείνα του αλβανού αλλά από τη διαστρέβλωση της ανθρώπινης φύσης του από τον σπιτονοικοκύρη μας που δε σταμάτησε ποτέ να τον αποκαλεί σκύλο. 

Γυρίζοντας τώρα το χρόνο στο 1991 αποκαθιστώ έστω και νοερώς την επαφή με εκείνο το 13χρονο αγόρι που υπήρξα και που βίωσα την συνύπαρξη στις δυο πλευρές ενός φράκτη. Συνομιλώ μαζί του και υπομονετικά το αφήνω να εκφράσει όλα εκείνα που δεν του επέτρεπαν να καταλάβει. Του χαϊδεύω το κεφάλι με την ελπίδα να απορροφήσω τώρα ίσως λίγη από την απρόσμενη μα λογική ένταση της επαφής με το ξένο.  Ο λόγος της διαφορετικότητας άλλωστε είναι πάντα δύσκολος λόγος. Του απαλύνω την αμφιθυμία προσπαθώντας να βγάλω από πάνω του την ευθύνη της μικροαστικής του διαπαιδαγώγισης. Δε θα του πω τίποτα για το μέλλον του ούτε για το τι απέγινε αυτή η χιλιάδα ανθρώπων που κρατήθηκε προσωρινά στο σχολείο του. Θα ενθαρρύνω όμως τη προσέγγιση και θα τον αφήσω ελεύθερο να νιώσει πως εκείνη η "συνάντηση" δεν υπήρξε ποτέ στη πραγματικότητα συνάντηση. Θα τον βάλω να σκεφτεί -όσο η ηλικία του τού επιτρέπει- πόσο αυτόνομες είναι μεταξύ τους οι λέξεις "γνωρίζω, αγαπώ και κατακτώ" και αν μπορέσει ίσως να νιώσει από τότε τη διαφορετικότητα των ανθρώπων μέσα στην ισότητα. Με το πλεονέκτημα της γνώσης του μεγαλύτερου και της εμπειρίας των 20 χρόνων που έχουν μεσολαβήσει ανάμεσά μας, δικαιοδοτούμαι  τώρα να του ζητώ να εξοπλιστεί με κάθε γνώση και δεσμούς απέναντι στους φράκτες που θα υψώνονται γύρω του. Και ίσως και εκείνο να με συγχωρέσει που θα αργήσει τόσο να καταλάβει πως η μόνη θωράκιση απέναντι στη βαρβαρότητα λέγεται αλληλεγγύη. 

Η ανάρτηση αυτή αφιερώνεται στον έφηβο αλβανό που "εισέβαλε" τότε στη πολυκατοικία, με την ειλικρινή περιέργεια από μέρος μου για το πώς να εξελίχθηκε από τότε η ζωή του και για το αν κατάφερε ποτέ να ρίξει μέσα του τους φράχτες...

24 χωρίς εσάς αλλά όλες τις άλλες με εσάς!

Οι "24 ώρες χωρίς εμάς" μοιάζουν με απαραίτητο σημειωτόν, με μικρό ξεμούδιασμα στο μακρύ δρόμο για την είσοδο των μετανάστων εργαζομένων στη πολιτική ζωή. Τα επόμενα, τα πραγματικά βήματα θα χρειαστεί να γίνουν μες στο ναρκοπέδιο της άρχουσας τάξης και των ακροδεξιών παραφυάδων της "για όλες τις δουλειές". Αλλά και έτσι ακόμα, οι "24 ώρες" αποκτούν αξία γιατί έθεσαν στη πρακτική καθημερινότητα των μεταναστών το ζήτημα της εισόδου τους στη πολιτική ζωή. 

Η είσοδος των μεταναστών στη πολιτική ζωή, βέβαια, προϋποθέτει πολιτική συνείδηση και ικανότητα. Πολιτική συνείδηση και ικανότητα, κατά τον παλιό καλό Προυντόν, δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά συνείδηση του εαυτού ως μέλος ενός κοινωνικού συνόλου, ορθολογική οριοθέτηση του εαυτού σχετικά με τις αρχές και τις συνέπειες του να ανήκεις στο σύνολο και πραγμάτωση όλων των παραπάνω μέσα στη κοινωνία. Όμως πρώτα απαιτείται η συνειδητοποίηση της ταξικής  θέσης. Οι μετανάστες ζουν ανάμεσά μας αλλά είναι ανώνυμοι, απομονωμένοι. Ζουν με μας από φυσικής άποψης και ξεχωριστά από μας από κοινωνικής. Η εξίσωσή μας μ' εκείνους εξακολουθεί να γίνεται μόνο στο πλαίσιο του καθορισμού της κοινωνικής μας συνείδησης με όρους κατανάλωσης και αγοράς. Αποτελούν με λίγα λόγια  οι μετανάστες τη μάζα, μια ξεχωριστή μάζα μέσα σε αυτή που αποτελούμε εμείς. Γι' αυτό και είναι απαραίτητο από μάζα, να μετατραπούν σε τάξη (γι' αυτό και  είναι απαραίτητο από μάζα, να μετατραπούμε και εμείς σε τάξη). Να οργανωθούν και -όπως και εμείς- να αποκτήσουν συνείδηση του κοινωνικού τους είναι.

Οπωσδήποτε χρειάζεται πιο ριζική δράση από μια κατά κύριο λόγο διαδικτυακή ακτιβιστική δραστηριότητα για τη μετατόπιση του κέντρου βάρους της παρουσίας τους περισσότερο κεντρικά στη πολιτική τάξη και κοινωνική οικονομία. Οι "24 ώρες" μπορούν να παρομοιαστούν με ένα φωτεινό σημείο μέσα στο χάος που της ζωής των μεταναστών και της ιδιαίτερη μεταχείρισης που λαμβάνουν από τη μοντέρνα αστική τάξη. Αν μια μικρή λίθος μπήκε τη 1η μάρτη για μια αρχική έστω αποσαφήνιση των συσχετίσεών τους μέσα στη κοινωνία, η κίνηση αυτή αποκτά τότε την αντίστοιχή της σημασία. 

Σε τέσσερις χώρες της ΕΕ (Γαλλία, Ισπανία, Ελλάδα και Ιταλία), χθες 1η μάρτη, μετανάστες εργαζόμενοι συμμετείχαν σε μια 24ωρη δράση για να διαμαρτυρηθούν για τις ρατσιστικές επιθέσεις και τις δολοφονίες, τις παρενοχλήσεις από την αστυνομία, τον έλεγχο της μετανάστευσης, την ακραία εκμετάλλευση και τις απάνθρωπες συνθήκες στη εργασία. Η ημέρα είναι εμπνευσμένη από μια παρόμοια πρωτοβουλία στις ΗΠΑ το 2006 και επιλέχθηκε όχι τυχαία καθώς η 1η Μάρτη συμπίπτει με την ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ ο κώδικας εισόδου και παραμονής αλλοδαπών και ο νόμος περί ασύλου (CESEDA) το 2005.

είναι κανείς ζωντανός;

Αυτή η ανάρτηση έρχεται σε σύγκρουση με τα πραγματικά συμβάντα, πνίγει το σπαραγμό και την αλήθεια τους, στρογγυλεύει τις εντυπώσεις, δημοκοπεί. Στις ελληνικές ακτές ξεβράζονται πτώματα ανθρώπων που στον αγώνα της αξιοπρέπειας προδίδονται μόνο από το ένστικτό της αυτοσυντήρησης. Εφόσον ζούμε για να διαιωνίζουμε τα άνομα προνόμιά μας, ο  εναπομείνας ασθμαίνων ανθρωπισμός καταντά ουτοπικός. Ο αγιασμός των ίδιων υδάτων δε θα καθαγιάσει ποτέ τα βάθη της ψυχής αυτών των δυστυχισμένων. Σήμερα, ώ χριστιανοί, στολίσαμε ξανά τον επιτάφιό τους.

Dilegua, o notte! Tramontate, stelle! nessun dorma!

μπροστά σε αυτή την παρατεινόμενη, ανεξέλεγκτη κτηνωδία της εξουσίας απέναντι σε απελπισμένους, ανυπεράσπιστους, μόνους ανθρώπους, αισθάνομαι ένα κομμάτι της αξιοπρέπειάς μου, της συνείδησής μου, της ιδιότητάς μου ως πολίτη και μέλους αυτής της κοινωνίας να έχει βιαστεί παράφορα. Ως άνθρωπος, δε τολμώ καν να συναισθανθώ τη τραγωδία τους. Ποιος θα ακούσει τη συγγνώμη μου για την απαθή μου συμμετοχή στη φρίκη;

Από αυτές τις στάχτες δε θα γεννηθεί η ελπίδα, μόνο το μίσος και η οργή!

παραθέτω το παρακάτω ανατριχιαστικό απόσπασμα από την όπερα Tourandot. Παρόλο που κατα βάση είναι μια ερωτική άρια, ο πλούτος των συναισθημάτων που προκαλεί ο Λουτσιάνο στην παρουσίασή της και το εγερτήριο μήνυμα στο φινάλε αντικατοπτρίζουν ξεκάθαρα και τα δικά μου συναισθήματα για τα γεγονότα της πάτρας.

Nessun dorma! Nessun dorma! /μη κοιμηθεί κανείς!
Tu pure, o, Principessa / ακόμα και συ, πριγκήπισσα
nella tua fredda stanza /μες στη ζεσή σου κάμαρα
guardi le stelle /παρατήρησε τ' αστέρια
che fremono d'amore /που λαμπυρίζουν από αγάπη
e di speranza. /και ελπίδα
Ma il mio mistero e chiuso in me / αλλά το μυστικό είναι κρυμμένο μέσα μου
il nome mio nessun sapra! /το όνομά μου κανείς δε θα το μάθει
No, no, sulla tua bocca lo diro /όχι, στο στόμα σου θα το πω
quando la luce splendera! /όταν το φως λάμψει!
Ed il mio bacio sciogliera il silenzio / και το φιλί θα αποκαλύψει τη σιωπή
che ti fa mia! /που σε κάνει δική μου!
(Il nome suo nessun sapra!... /κανείς δε θα γνωρίσει το όνομά του
e noi dovrem, ahime, morir! / και πρέπει -αλόιμονο- να πεθάνουμε)
Dilegua, o notte! / εξαφανίσου, νύχτα
Tramontate, stelle! /δείστε, άστρα
Tramontate, stelle! /δείστε, άστρα
All'alba vincero! στην αυγή θα νικήσω!
vincero, vincero! /θα νικήσω

Yo soy el quiebra ley

(5 φωτογραφίες, 5 απαντήσεις στο "γιατί;")

Οι μετανάστες δε διεκδικούν γιατί δεν έχουν φωνή. Είναι αντικείμενα εκμετάλλευσης και καταπίεσης, ρισκάρουν τη ζωή τους δουλεύοντας για ένα αφεντικό, με την υπόστασή τους να καθορίζεται από τη γραφειοκρατία, χωρίς δικαιώματα, χωρίς πρόβαση στη γνώση, χωρίς επίγνωση. Ζουν τη καχυποψία, υπομένουν τις διακρίσεις, αποδέχονται την απομόνωση, ανέχονται τον στιγματισμό, σκύβουν το κεφάλι στην αδικία. Από μια κοινωνία που στο αίμα της κυλά ακόμα η προσφυγιά, η ξενιτιά και η μετανάστευση, και στη τηλεόρασή της τραγουδιούνται ακόμα οι πόνοι αυτών που λείπουν. Από ένα κράτος που αρνείται τις πολιτικές για την ομαλή ενσωμάτωσή τους αλλά οργανώνει εξαιρετικά τις φριχτές επιχειρήσεις του (με τη βαθιά υποτιμητική για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ονομασία "σκούπα") κλείνοντας το μάτι στις εκφράσεις μίσους των ακροδεξιών ανθρωποειδών -κρατικών και παρακρατικών.
Και όταν ακόμα οι δυστυχείς φιλοξενούμενοι των ελλήνων βρεθούν για λίγο σε επαφή με τον εαυτό τους, η αγωνία τους για το εδώ ενώνεται με την αγωνία τους για αυτό που άφησαν πίσω: μια γυναίκα, ένα παιδί, τη πατρίδα ρημαγμένη από θλιβερά καθεστώτα και πολέμους οργανωμένους από τα ίδια τα κράτη που τώρα αρνούνται την ύπαρξή τους, ολόκληρη τη ζωή.
Καταπιεσμένοι εργασιακά, κοινωνικά, σεξουαλικά και πάνω από όλα υπαρξιακά, δε μπορούν να απαιτήσουν τη δικαιοσύνη και δεν τολμούν να διεκδικήσουν την αξιοπρέπεια. Έχουν μόνο μια επιλογή: να δουλεύουν στην υπηρεσία των αφεντικών τους.
Η συμμετοχή τους (όσων τόλμησαν να υπερνικήσουν το φόβο του ρίσκου της) στην εξέγερση του δεκέμβρη υποβαθμίστηκε από τη κοινή γνώμη, αφού επισημάνθηκε η συμμετοχή κάποιων στο πλιάτσικο και όχι η αυθόρμητη στάση τους στο πλευρό όσων βίαια ανέκτησαν τη χαμένη φωνή τους.
Μα, και αν δεν ακούστηκαν τότε, αργά ή γρήγορα θα ακουστούν. Το πώς έχουμε λίγο χρόνο ακόμα να το καθορίσουμε εμείς με τη δική μας στάση.

ήταν ένας αλβανός, ένας γερμανός και ένας έλληνας...

Το να είσαι Αλβανός μετανάστης σήμερα στην Ελλάδα είναι ένα γιγάντιο βάσανο. Αν είσαι παιδί και προσπαθείς σκληρά από νωρίς για να δημιουργήσεις τις προϋποθέσεις για μια καλύτερη ζωή (ανεξάρτητα από τη ματαίωση που θα νιώσεις αργότερα), οι υψηλές σου επιδόσεις θα υπονομευθούν από το σύνδρομο κατωτερότητας των αυτόχθονων ιθαγενών. Αν είσαι νέος, μεγαλωμένος σε αυτή τη χώρα (όπως ο θύτης του εγκλήματος στον Γερμανό, προχθές) και έχεις ήδη εισπράξει τη ματαίωση (όπως όλοι της γενιάς σου) τότε είσαι αυτό που προστάζει για σένα το ελληνικό στερεότυπο, ένας εν δυνάμει επικίνδυνος εγκληματίας. Αν είσαι ποδοσφαιριστής ή σηκώνεις βάρη (και αποδεχτείς βέβαια τη πρόσκληση στην εθνική), θα χειροκροτηθείς και θα νιώσεις την αποθέωση του ελληνικού ονείρου, μα όταν μαθευτεί πως ντοπάρεσαι για να συντηρήσεις την αποθέωση, γίνεσαι ξανά ο δαίμονας Αλβανός που ήρθες να μαγαρίσεις τη χώρα. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, όταν επιτέλους επιστρέφεις στη πατρίδα σου, κουβαλάς μαζί σου εκεί ό,τι χειρότερο σου πρόσεφερε αυτή η κοινωνία, από τον άκρατο ρατσισμό και την ξενοφοβία, ως τη λευκή πλαστική καρεκλίτσα για το μπαλκόνι της νεοελληνικής πολυκατοικίας που φτιάχνεις. Η καταπίεση που ζεις είναι κοινωνική, εργασιακή, σεξουαλική μα πάνω απ' όλα υπαρξιακή.

Η επιμονή των μέσων να υπερπροβάλουν την εθνικότητα του δράστη της δολοφονίας της άτυχης εργαζόμενης στο Γερμανό είναι μια συνιστώσα της παθογένειας της κοινωνίας απέναντι σε αυτούς που φιλοξενεί οι οποίοι στηρίζουν την οικονομία και τη συνταξιοδότησή της. Το γεγονός ότι ο νεαρός δράστης μεγάλωσε σε αυτή τη χώρα, πήρε την ίδια παιδεία, είδε την ίδια τηλεόραση και ήπιε τον ίδιο φραπέ με τα παιδιά όσων στιγματίζουν την εθνική του προέλευση δεν θα απασχολήσει ποτέ κανέναν.

Το ότι "δε θα γίνεις έλληνας ποτέ" , αγαπητέ γείτονα, ας μη σε στενοχωρεί, ίσως και να είναι το μοναδικο ευχάριστο νέο που θα ακούσεις στη μακρά, καταπιεσμένη, μίζερη διαβίωσή σου σε αυτή τη παράλογη χώρα.

εξερχόμενοι του καταστήματος, αφαιρέστε την ετικέτα

Είναι πολύ κρίσιμη για τη κοινωνία η στιγμή όπου μια ετικέτα (δολοφόνος) συνδέεται με ένα πολιτισμικό χαρακτηριστικό (σχιζοφρενής, Αλβανός κτλ), αφού με αυτό το τρόπο δημιουργείται ένα στερεότυπο σχεδόν ακλόνητο (Αλβανός φονιάς, φιλιπινέζα υπηρέτρια, σχιζοφρενής δολοφόνος, βρωμιάρης γύφτος, ξεφωνημένος ομοφυλόφιλος κτλ). Η σύνδεση αυτή κατασκευάζει τη λογική του διαχωρισμού και της υποτίμησης. Η διάκριση στο "εμείς" και "εκείνοι" γίνεται έτσι σχεδόν ασυναίσθητα. Και οι "εκείνοι" είναι απειλή για τους "εμείς" γιατί οι "εκείνοι" είναι οι ανήθικοι, οι αλλόδοξοι, οι τεμπέληδες, οι βρώμικοι, ενώ οι "εμείς" είναι αυτονόητα οι δικαιούχοι, οι επιούσιοι, οι θιγόμενοι, οι καθαροί.

Στη καλύτερη των περιπτώσεων, αυτός που φέρει το πολιτισμικό χαρακτηριστικό (Αλβανός) θα είναι μόνο στιγματισμένος. Στη χειρότερη, θα γνωρίσει τη καταπίεση, θα συναισθανθεί το μίσος, θα γίνει το θύμα στο όνομα της παράλογης συλλογικής ευθύνης.
Είναι προφανές όμως πως το γενεσιουργό "κακό" δε βρίσκεται στο πρόσωπο που υφίσταται τις συνέπειες του στερεότυπου, αλλά στη κοινωνία που του αποδίδει την ετικέτα.

me dicen el clandestino

Όσες μάσκες και να φορεθούν σε αυτή τη πόλη, όσα κοστούμια και αν χρωματίσουν προσωρινά τη καθημερινή της θλίψη, η Πάτρα δε θα πάψει να ψυχορραγει όσο ακόμα στα περιθώριά της άνθρωποι θα υπομένουν την εξαθλίωση, την απομόνωση και το μίσος.

Αναφέρομαι στους εκατοντάδες στοιβαγμένους συνάνθρωπους που δυστυχούν, αρρωσταίνουν και πεθαίνουν σε πρόχειρους καταυλισμούς στο λιμάνι της Πάτρας με την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής.


Τους ονομάζουμε λαθρομετανάστες και αυτό μας δίνει το άλλοθι να κλείνουμε τα μάτια. Και όμως, αν είχαμε τη δύναμη να κοιτάξουμε στα δικά τους μάτια, θα βλέπαμε όλα εκείνα που χάνουμε καθημερινά στο κυνήγι του κέρδους και της επιτυχίας: το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, το πάθος για ζωή, το όνειρο που είναι ακόμα ζωντανό, τη φθαρτότητα, την ίδια τη τραγικότητα της ανθρώπινης φύσης.


Η κοινωνία που τους φιλοξενεί, τραγικά συνένοχη στη δυστυχία τους, χτίζει τείχη αντί να τα γκρεμίζει. Τα πρώτα φρούρια της Ευρώπης τα ορθώνουμε εμείς, αθόρυβα στις γειτονιές μας... αφού πρώτα έχουμε εξαντλήσει κάθε πόρο στις δικές τους πατρίδες και τους έχουμε βουτήξει στη φτώχεια, το αίμα, στο φυλετικό και θρησκευτικό φανατισμό. Και τώρα μας χτυπούν τη πόρτα. Μα δεν το κάνουν μόνο για να περάσουν, να βρουν προστασία και φαγητό, αλλά και για να μας ειδοποιήσουν ότι έρχεται η σειρά μας.


Το γύρισμα της πλάτης, ο κοινωνικός αυτοματισμός και η βία μοιάζουν οι φθηνότερες λύσεις σε ένα πρόβλημα που έχει πια μόνο πολιτική απάντηση. Η ευημερία μπορεί να υπάρξει για όλους, αυτός ο κόσμος άλλωστε παράγει πλούτο για όλους. Και αν η πολιτική δε μοιράσει το πλούτο ισότιμα σε όλους, θα το κάνει η πείνα. Αυτο είναι βέβαιο και κανένα κανόνι δε θα μπορέσει να το αποτρέψει.