Δύο χρόνια και εφτά θανάσιμα αμαρτήματα

Η κυβέρνηση Σύριζα είναι μια αποτυχημένη κυβέρνηση. Η κυβέρνηση της Αριστεράς είναι μια αποτυχία της Αριστεράς. Δυο χρόνια μετά την ιστορική ημερομηνία της 25ης Γενάρη του 15, μερικές σκέψεις για την αποτυχία, ταξινομημένες με βάση τις προ δυο ετών φαντασιώσεις επιτυχίας.

από μια διαδήλωση ενάντια στη λιτότητα στο Λονδίνο, δύο και κάτι χρόνια πριν

Η διαπλοκή. Οι συνθήκες τότε φάνταζαν εξαιρετικές σε αυτό το ζήτημα: Μια κοινωνία που έβραζε ενάντια σε δημοσιογράφους μαριονέτες που τη συκοφαντούσαν, την εκβίαζαν και της έλεγαν ξεδιάντροπα ψέμματα. Μια κοινωνία που σχεδόν εξερράγη με την άνευ προηγουμένου απόπειρα χειραγώγησής της στην διαβόητη εβδομάδα του δημοψηφίσματος. Η κυβέρνηση Σύριζα είχε το ηθικό πλεονέκτημα και την κοινωνική ώθηση να τσακίσει το πλέγμα παραεξουσίας. Δεν τα κατάφερε. Ακόμα και σε αυτό το κλίμα της αποσύνθεσης και παρακμής βασικών διαπλεκόμενων, όπως ο ΔΟΛ και το Μέγκα, ο Σύριζα απέτυχε παταγωδώς, αφημένος στην ερασιτεχνική προσπάθεια να δημιουργήσει τη δική του διαπλοκή επιχειρώντας συμμαχία με πρεζέμπορες και αδιανόητους κόπανους. Του έμεινε ο Κουρής βέβαια, είναι και αυτό ένα κατόρθωμα. 

Η κοινωνική πρόοδος. Να ξεκινήσω με την παραδοχή ότι κάθε προσπάθεια κοινωνικής προόδου στην Ελλάδα φιλτράρεται από την Εκκλησία. Και ότι σε αυτό το πλαίσιο το εγχείρημα της κοινωνικής προόδου από μια κυβέρνηση Σύριζα έμοιαζε σχεδόν ακατόρθωτο. Η εκκλησία είναι διαχρονικά ένας σκοταδιστικός θεσμός με πανίσχυρους μηχανισμούς ταπείνωσης και εξευτελισμού κάθε προσπάθειας εκμοντερνισμού και προόδου. Ο αγώνας για να παρακαμφθεί η επίδρασή της οφείλει να έχει επιμονή και ατσάλινη αντοχή, μαζί βεβαίως με πολιτική βούληση. Προφανώς, η κυβέρνηση Σύριζα πέρα από τη δεδηλωμένη μα ασαφή αντίληψη περί προοδευτικής κοινωνίας, δεν είχε τίποτα άλλο. Ή μάλλον είχε. Τους Ανέλ. Ένα συνονθύλευμα ακροδεξιών, ομοφοβικών, θρησκόληπτων και ξενοφοβικών πολιτικών με παρόμοιες μεσαιωνικές αντιλήψεις με της εκκλησίας οι οποίοι εμφανίστηκαν ως το αναγκαίο κακό για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης αριστεράς. Έτσι, με αυτούς παρέα, ο Σύριζα επέτρεψε ασυζητητί στους προκαθήμενους να συμμετέχουν ανενόχλητοι στη λήψη αποφάσεων, να παρεμβαίνουν αδιακρίτως για τη διατήρηση του status quo των συμφερόντων τους, να αλλάζουν ακόμα και υπουργούς σε μια επίδειξη της ισχύος τους. Ταυτόχρονα προβεβλημένοι μητροπολίτες -ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι- χωρίς συνέπειες έβριζαν χυδαία υπουργούς της κυβέρνησης και συκοφαντούσαν ατιμώρητοι μια μερίδα των πολιτών με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό ή ταυτότητα φύλου. Την ίδια στιγμή η εκκλησία αρνείται εμπράκτως οποιαδήποτε συμμετοχή στην ανακούφιση της κοινωνίας και δείχνοντας το πιο μισανθρωπικό της πρόσωπο αδιαφορεί για τη προσφυγική τραγωδία. Κάθε απόπειρα του Σύριζα για στοιχειώδη βήματα προς τα εμπρός, όπως το σύμφωνο συμβίωσης και η αλλαγή στα θρησκευτικά, είτε πολεμήθηκε είτε διεκόπη. Η κυβέρνηση Σύριζα στάθηκε ανίκανη να προστατέψει τόσο την κοινωνία όσο και τον ίδιο της τον εαυτό από την συντηρητική υποστροφή και κατηφόρα της.   

Η κρατική βία. Είχε ξεκινήσει ελπιδοφόρα η κυβέρνηση δυο χρόνια πριν σε μια προσπάθεια για συμφιλίωση λαού και νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας: Άνοιγμα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, απομάκρυνση των σιδεριών από τη βουλή, υποσχέσεις για κατάργηση των δακρυγόνων και εκδημοκρατισμό των σωμάτων ασφαλείας. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη νεολαία να βγάζει χαμογελαστή φωτογραφίες μπροστά στις κλούβες των ματ. Άλλωστε, το έργο του Σύριζα ήταν προφανώς πιο εύκολο σε αυτόν τον τομέα. Η προηγούμενη κυβέρνηση Σαμαρά με την ανελέητη και ασύλληπτης φυσικής βίας πάταξη κάθε μορφής αντίστασης της κοινωνίας απέναντι στη βαρβαρότητα που της προετοίμαζε μετέτρεψε την κοινωνία στην παραλυμένη και χωρίς ελπίδα μάζα που όλοι τώρα παρατηρούμε. Δύο χρόνια μετά, το κράτος, μας έδειξε ο Σύριζα, δεν μπορεί να αλλάξει. Όταν η αδυναμία της κυβέρνησης να φέρει την ελπίδα που υποσχέθηκε έγινε εμφανής το κράτος έγινε ξανά κράτος, η αστυνομία έγινε ξανά αστυνομία, η καταστολή ξανά καταστολή και η βία στις λίγες φορές που χρειάστηκε έγινε εκ νέου ο τρόπος να πειστεί η κοινωνία.

Η πάταξη των νεοναζί. Και ενώ η εγκληματική συμμορία δείχνει ότι δε μπορεί να αυξήσει περισσότερο την επιρροή της στην κοινωνία, μένοντας σταθερά σε ποσοστά 6-7%, ο Σύριζα κάνει ό,τι μπορεί να διατηρήσει τη χρυσή αβγή στον πολιτικό αφρό. Στο όνομα της πολιτικής ορθότητας και ενδεχομένως για λόγους παραπολιτικούς, στελέχη του Σύριζα εμπράκτως νομιμοποιούν τον πολιτικό λόγο της νεοναζιστικής οργάνωσης και προπαγανδίζουν μια κάποια εκδημοκρατικοποίησή της. Η δικαιοσύνη ακόμα δεν έχει αποφανθεί τρεισήμισι χρόνια μετά τη δολοφονία Φύσσα και οι μαχαιροβγάλτες της συμμορίας συνεχίζουν να τραμπουκίζουν ανενόχλητοι. Τα πολυάριθμα περιστατικά σύμπραξης χρυσής αβγής και αστυνομίας καταδεικνύουν εξάλλου ότι ο Σύριζα πότε δεν κατάφερε να αγγίξει αυτό το καρκίνωμα στα σπλάχνα των κατασταλτικών μηχανισμών.Οι μαχαιριές των χρυσαβγιτών όμως είναι πάντα πισώπλατες, και αυτό τόσο ο Σύριζα όσο και η κοινωνία θα το πληρώσει πολύ ακριβά. 

Το προσφυγικό. Ένα ακόμα σχεδόν ακατόρθωτο εγχείρημα αφέθηκε στα χέρια του Σύριζα τα τελευταία δυο χρόνια. Αλλά ακόμα και έτσι, με τις αδιαμφισβήτητες αντικειμενικές δυσκολίες της διαχείρισης του μισού εκατομμυρίου των προσφύγων, ο Σύριζα τα έκανε θάλασσα. Εκατομμύρια ευρώ στη διαχείρισή του, πολυάριθμες οργανώσεις, δομές και στρατόπεδα. Καμία οργάνωση, κανένας συντονισμός, καμιά αποτελεσματικότητα. Μια συνεχής ανθρωπιστική κρίση που δεν κατάφερε να ελέγξει και μια κοινωνία που δεν έχει ξεκινήσει καν να τη προετοιμάζει στην ιδέα πως οι πρόσφυγες θα μείνουν πλέον μαζί της και θα χρειαστεί να ενταχθούν σε αυτή. 

Το σκίσιμο του μνημονίου. Εδώ, τα λόγια περιττεύουν. Η τελευταία ελπίδα για αξιοπρέπεια της κοινωνίας δυο χρόνια πριν στα χέρια της κυβέρνησης Σύριζα μετατράπηκε στο οριστικό αδιέξοδο. Μπροστά στο δυσθεώρητο φράγμα που όρθωσε η πανίσχυρη ευρωπαϊκή ελίτ, ο Τσίπρας μεταμορφώθηκε σε Καραμήτρο. Η ταπείνωση και ο εξευτελισμός ενός πολιτικού, μιας κυβέρνησης και μιας κοινωνίας μετά από αυτό δεν έχουν προηγούμενο. Η κοινωνία αργοπεθαίνει και κάπου στη βόρεια Ευρώπη μερικοί τραπεζίτες και πολιτικοί κρατούν ξεκαρδισμένοι τις κοιλιές τους από το λαχείο που τους έτυχε. 

Η Αριστερά: οι ιστορικοί της αριστεράς θα έχουν πολύ δουλειά στο μέλλον, εξαιτίας του Σύριζα. Η ανάληψη ευθύνης διακυβέρνησης από ένα κομμάτι της αριστεράς και η ολοφάνερη αδυναμία του να την ευοδώσει οδήγησε σε μια πρωτόγνωρη υπαρξιακή κρίση ολόκληρη την αριστερά. Δύο χρόνια μετά η ελληνική αριστερά βρίσκεται σε αποσύνθεση. Διασπάσεις, πισώπλατες μαχαιριές και συκοφαντίες από τη μία, περιχαράκωση, εσωστρέφεια και εγκλωβισμός στην αναζήτηση μιας νέας ιδεολογικής καθαρότητας από την άλλη, όσο η ακροδεξιά θριαμβεύει και πάλι στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παντού. Ενώ η κοινωνία αναζητά απελπισμένα μια νέα ιδέα και μια νέα μέθοδο που θα την χειραφετήσει η Αριστερά της Ελλάδας, εξαιτίας του Σύριζα, της υπενθυμίζει επώδυνα ότι ακόμα και μέσα στις αυταπάτες της There Is No Alternative.

Ελπίδα, όχι αισιοδοξία

Ο Βασίλης Αλεξάκης ανήκει εδώ και χρόνια στους αγαπημένους μου συγγραφείς. Η ευρύτερη θέση και στάση του στα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα έχει πάντα βαρύνουσα σημασία για μένα ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν συμφωνώ πλήρως με αυτή. Στα κείμενά του, και όχι μόνο στα μυθιστορήματα, η λέξη, η μνήμη, η ιστορία, η μετανάστευση, η πατρίδα, η ταυτότητα έχουν κεντρική σημασία. Όταν διαβάζω τα κείμενά του, πολλές φορές έχω βρει τον εαυτό μου να επεξεργάζεται μια ιδιότροπη ταύτιση όχι τόσο με τον ήρωα αλλά με το πρόσωπο-συγγραφέα που αναγκάζει τον ήρωα να αντιπαλέψει με τις έννοιες αυτές. 

Έπεσα πρόσφατα πάνω ένα άρθρο για τον Αλεξάκη στην Εφημερίδα των Συντακτών. Όλο το άρθρο βρίσκεται εδώ. Σε αυτό στάθηκα σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι: 

«Οταν ζεις από το 1969 στο Παρίσι, η Ελλάδα γίνεται μια μυθική χώρα. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα της κρίσης προσγειώθηκα στην πραγματικότητα. Κατάλαβα ότι η χώρα δεν είναι αυτό που νόμιζα εγώ όταν έκανα μπάνια τα καλοκαίρια στην Τήνο. Γνώρισα όμως και μια κυρία 105 χρόνων, τη Λιλή Αλιβιζάτου -σύζυγος γιατρού και αδελφή του Γιώργου Θεοτοκά-, με την οποία κλείνει το βιβλίο. Αυτή μου είπε: “Αφού θα μιλήσετε για τον τόπο μας, κάντε το με γλυκύτητα, με κατανόηση, μη μας ταπεινώσετε”. Ετσι, νιώθω υποχρεωμένος να είμαι αισιόδοξος... Ασφαλώς, ζούμε πολύ δύσκολα χρόνια, βλέπω την κατάθλιψη των φίλων, είναι στιγμές που νομίζεις ότι έχουμε χάσει τον ελληνικό ήλιο, αλλά παραμένω αισιόδοξος. Από αγάπη για την Ελλάδα», τονίζει. «Είναι μια χώρα όπου γυρίζεις, παρά φεύγεις».

Υπήρξε μια πρόταση στο παραπάνω απόσπασμα που κέντρισε την προσοχή μου. Ήταν τα λόγια της Λιλής Αλιβιζάτου. Ειδικά η παράκληση για κατανόηση, η ελπίδα της μεταχείρισης με γλυκύτητα, η προτροπή της αποφυγής της ταπεινώσης. Σαν όλος αυτός ο βόρβορος να έχει κρύψει κάτι, λες και κάτω από τη βρωμιά να υπάρχει ακόμα περιθώριο για οξυγόνο. Μη μας ταπεινώσετε. Το δικαίωμα της αξιοπρέπειας που εξέπεσε από αντικείμενο πάλης και μετατράπηκε στο ζητούμενο μιας προτροπής. Βγαλμένο από τα χείλη μιας υπεραιωνόβιας αστής. Μη μας ταπεινώσετε. Μη μας φωτίσετε -θα έλεγα εγώ συνεχίζοντας το σκεπτικό της- το προσωπείο μας, τον πολιτισμό μας, τη συμπεριφορά μας απέναντι στους αδύναμους, στους ευάλωτους, σε αυτούς που βρίσκονται σε ανάγκη. 

Ο Βασίλης Αλεξάκης απαντά σε αυτή τη προτροπή με συμπάθεια. Γίνεται μάρτυρας της κατάθλιψης αλλά επιμένει στην αισιοδοξία. Η αισιοδοξία, μια πολύπλοκη νοητική στάση επιπλεγμένη από συναισθηματικές και γνωσιακές καταστάσεις, μετατρέπεται μπρος στην συγκεκριμένη προτροπή σε υποχρέωση. Σε καταναγκασμό. Θα ήθελα να ρωτήσω τον Αλεξάκη περισσότερα γι' αυτό, θα ήθελα να μου το εξηγήσει. Γιατί αισιοδοξία; Και γιατί επιβολή της αισοδοξίας; Διότι, μέσα σε αυτήν την επιβολή, σε αυτόν τον καταναγκασμό, εγώ βλέπω την άρνηση του θυμού, της οργής. Βλέπω την σκόπιμη εξαφάνιση της θλίψης, της απώλειας. Σαν αυτά τα συναισθήματα να μη μπορούν να κρατηθούν μέσα μας σαν κοινωνία. Σαν να απαγορεύεται να παραμένουν εντός μας, να μην επιτρέπεται να γίνουν το αντικείμενο επισκόπησης, ενδελέχειας, (αυτο)κριτικής. Σαν να πρέπει ντε και καλά να τα ξεφορτωθούμε, να τα απορρίψουμε, να τα αντικαταστήσουμε με το έτσι θέλω με μια αισιοδοξία. 

Ο ήλιος της Ελλάδας είναι όντως υπέροχος αλλά δεν φτάνει. Μέσα από αυτού του είδους την καταναγκαστική αισιοδοξία, η δημιουργική ισχύς πολύ δύσκολων συναισθημάτων χάνεται. Η κατανόηση που η κυρία Λιλή ζητά από τον Βασίλη Αλεξάκη είναι πράγματι μια σπουδαία αρετή, απαραίτητη για την ανοικοδόμηση μιας τσακισμένης κοινωνίας. Μα για να υπάρξει κατανόηση χρειάζεται αυτή να ζυμωθεί από την επαφή με τη θλίψη. Η γλυκύτητα που η κυρία Λιλή ζητά από τον Βασίλη Αλεξάκη είναι χωρίς αμφιβολία  ζωογόνος δύναμη στη μιζέρια των χρεωμένων ανθρώπων. Αλλά χρειάζεται πρώτα να πλαστεί ξανά απ' τον θυμό. Και η αξιοπρέπεια αντί της ταπείνωσης που η η κυρία Λιλή ζητά από τον Βασίλη Αλεξάκη χρειάζεται και αυτή να ξαναπάρει σχήμα απ' την οργή και την απώλεια. 

Και αν συμβούν όλα αυτά, δεν είναι η αισιοδοξία αυτό που προκύπτει, αλλά η αποδόμηση της απελπισίας. Η ίδια η ελπίδα.  

εγκλωβισμός

Ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἰσόρμησε πιὰ στὴν ἀπώτερη θλίψη
 μὲ δίχως ἔστω ἕνα τριαντάφυλλο
μ᾿ ἐκεῖνα τ᾿ ἀκατέργαστα στὴν ὤχρα μεινεσμένα μάτια

Από την Έναστρη φωτεινότητα του Νίκου Καρούζου

Το βλέμμα του είναι από εκείνα τα βλέμματα που κοιτούν προς τα μέσα. Που αποκόβουν για λίγο την σχέση με τον έξω κόσμο, τον εκκωφαντικό, τον βίαιο, και στοχεύουν απρόσμενα στον εσωτερικό. Έναν εσωτερικό που ξαφνικά αποκτά διαστάσεις, διαστάσεις που κάνουν την μικρότητά του τρομακτική, που την απογυμνώνουν από την ισχύ του πυροβόλου που μέχρι τώρα τον προστάτευε από εκείνη. Τι να βλέπει άραγε, έτσι όπως κοιτάει μέσα του; το πρόσωπο της μάνας; την κοπέλα του που αποχαιρετούσε πριν φύγει για τη θητεία; όλους αυτούς που έχει αφήσει πίσω; Ίσως να βλέπει τον ίδιο του τον εαυτό στην αναβίωση μιας παιδικής ανάμνησης, ένα μικρό αγόρι που προσπαθεί να καταλάβει πώς διάολο έφτασε ως εδώ. Ίσως αυτά τα μάτια να βλέπουν μόνο τον ίδιο, όλα όσα δεν έκανε, τις αποφάσεις που ποτέ δεν πήρε. Τον φαντάζομαι να διαπιστώνει πόσο μόνος είναι στ' αλήθεια μέσα σε όλο αυτό. Και να συντρίβεται από τη μοναξιά, να συνθλίβεται μέσα στην ιστορία. 

Γιατί, πέρα από μοναξιά και θλίψη, τι άλλο μπορείς να νιώσεις όταν γίνεσαι έρμαιο της ιστορίας; Όταν άθελά σου τη γράφεις, αλλά ποτέ δεν είχες φανταστεί ότι θα μπορούσες κιόλας να κάνεις κάτι τέτοιο. Όταν μαθαίνεις ξαφνικά πως δεν είναι η Τύχη σου, ούτε το Κισμέτ, αυτό που σε φέρνει ως εδώ, παρά μόνο η συμμετοχή σου σε αυτή. Και πως μπροστά της είσαι τόσο μόνος όσο ακριβώς αυτή τη στιγμή αισθάνεσαι. Και που στην κίνηση της ιστορίας είσαι ανήμπορος, ανυπεράσπιστος, ένα μικρό αγόρι που θα χαθεί ξαφνικά στον εσωτερικό του κόσμο για να μάθει πως συνθλίβεται από αυτή ενώ πιστεύει πως κινάει τα γρανάζια της.  

Οι πριγκίπισσες και τα βασιλόπουλα δε χρειάζεται να μένουν πια εδώ

Διαβάζω με ενδιαφέρον μια συγκεκριμένη φράση στο πόρισμα της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία (Μάιος 2016) η οποία ξεσήκωσε σφοδρή αντίδραση και κριτική. Συγκεκριμένα στη σελίδα 107-108 αναγράφεται πως "το παιδί καθενός είναι μοναδικό και ξεχωριστό για τον ίδιο. Ωστόσο, είναι ένα παιδί ανθρώπων όπως κάθε παιδί ανθρώπων: Διαφορετικό αλλά ίσο με τα άλλα, και όχι πριγκίπισσα ή βασιλόπουλο". Η σφοδρή κριτική ασκήθηκε πάνω στις λέξεις "πριγκίπισσα" και "βασιλόπουλο" και επικεντρώθηκε σε ζητήματα σχετικά με το πόσο μπορεί το κράτος να παρεμβαίνει στη ιδιωτική σφαίρα και εξωσχολική ζωή των μαθητών και των πολιτών, το αν η συγκεκριμένη πρόταση όντως προστατεύει την ισότητα μεταξύ των μαθητών μέσα στη τάξη κοκ. Η κριτική έγινε τόσο από αριστερά όσο και από δεξιά με αναλύσεις προοδευτικής ή συντηρητικής προέλευσης. 

Η κριτική αυτή όμως χρειάζεται και μια διαφορετική προσέγγιση. Η οποία ίσως και να δικαιώσει στο τέλος της τη στάση που προτείνει το συγκεκριμένο πόρισμα απέναντι σε χαρακτηρισμούς όπως "πριγκίπισσα" και "βασιλόπουλο". Μια στάση που στην ουσία της προσκαλεί τους γονείς να απορρίψουν τη χρήση αυτών των όρων για τα παιδιά τους. 

Προσωπικά συμφωνώ απόλυτα με την προτεινόμενη στάση. 

Θεωρώ ότι ενθαρρύνοντας τη χρήση αυτών των λέξεων ("πριγκίπισσα" και "βασιλόπουλο") συμμετέχουμε στην έμμεση αλλά ενεργό αναπαραγωγή μιας γενοποιητικής (gendering)* διαδικασίας κατά την οποία λέξεις με συγκεκριμένη εννοιολογική σημασία εγγράφονται με κριτήριο το κοινωνικό φύλο. Μην απορρίπτοντας αυτές τις λέξεις συντελούμε με άλλα λόγια στον να αποκρύβεται ακόμα περισσότερο η διαφοροποίηση και η διάκριση ανάμεσα στα κοινωνικά φύλα αρσενικό/θηλυκό. Επιτείνουμε τον ήδη κατοχυρωμένο διπολικό διαχωρισμό άνδρα/γυναίκα. 

Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας ταύτισης είναι οι λέξεις "ροζ" και "γαλάζιο". Αυτές είναι gendered λέξεις. Σε αυτές τις λέξεις η ταυτοποίηση με το κοινωνικό φύλο είναι αδιαμφισβήτητη. Ροζ σημαίνει θηλυκό και γαλάζιο σημαίνει αρσενικό. Παρομοίως, λέξεις όπως "βασιλόπουλο" και "πριγκίπισσα" είναι και αυτές gendered. Δεν διαφέρουν ως προς τη συμμετοχή τους σε αυτή τη διαδικασία. Το κοριτσάκι μεγαλώνει ως η "πριγκίπισσα/βασιλοπούλα" που σε συνέχεια του παραμυθιού περιμένει τον πρίγκηπα να την πάρει/σώσει/αναδείξει. Το αγοράκι ως πριγκιπόπουλο βρίσκεται εν αναμονή της μετεξέλιξής του στον κυρίαρχο πρίγκιπα/άνδρα που θα κατακτήσει τη γυναίκα/βασιλοπούλα. Στο λύκειο ίσως να καταλήξει και "γαμιάς" κατά τον περήφανο πατέρα. Είναι λέξεις η χρησιμοποίηση των οποίων ως ταυτοποιημένες για το αγόρι και το κορίτσι κατοχυρώνει και επιτείνει την διάκριση των κοινωνικών φύλων και την ανισότητα.

Η ταύτιση λέξεων με το κοινωνικό φύλο είναι μέρος της διαδικασίας κατά την οποία αναπαράγονται και τονίζονται οι κοινωνικές διαφορές μεταξύ γυναίκας και άνδρα. Η διαδικασία ξεκινάει με το ροζ και γαλάζιο, εκεί στη βρεφική ηλικία. Ακολουθεί στην παιδική ηλικία το βασιλόπουλο και η πριγκίπισσα. Και λίγο πιο μετά δεν θα αργήσει να έρθει "ο γιατρός και η νοσηλεύτρια", "ο πιλότος και η καθαρίστρια", και αργότερα "ο πατέρας στη δουλειά και η μάνα με το παιδί", "ο άνδρας πρόεδρος και η γυναίκα γραμματέας", "ο άνδρας μπάλα και η γυναίκα κομμωτήριο και κουτσομπολιό". Διότι μέσα από τους όρους και από τις λέξεις όπως οι παραπάνω που κατοχυρώνουν την ταυτοποίησή τους με το φύλο, η διάκριση με βάση το φύλο και η ανισότητα επεκτείνεται στους κοινωνικούς θεσμούς και στη δημόσια σφαίρα.
Έτσι η ταυτοποίηση με το κοινωνικό φύλο (αρσενικό/θηλυκό) βρίσκει εύφορο έδαφος για παράδειγμα στην εργασία. Στην εύρεση εργασίας, στο είδος της εργασίας, στα εργασιακά προνόμια και οπωσδήποτε στην εργασιακή αμοιβή. Η ταυτοποίηση με το κοινωνικό φύλο (αρσενικό/θηλυκό) βρίσκει με τον ίδιο τρόπο εύφορο έδαφος στην πολιτική. Η ταυτοποίηση με το κοινωνικό φύλο βρίσκει έδαφος στη δικαιοσύνη. Στον πολιτισμό. Στην εκπαίδευση. Στη χρήση της τεχνολογίας. Στο γήπεδο. Στην ανατροφή των παιδιών. Στην ενασχόληση με τα οικιακά. Στην αγάπη. Στο σεξ. 

Σε κάθε πτυχή της ζωής μας δηλαδή. 

Εννοείται προφανώς ότι το παραπάνω είναι μέρος και όχι ολόκληρη η ανάλυση. Η ανάλυση όσον αφορά την κοινωνική ανισότητα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και την τάξη, την καταγωγή και την σεξουαλικότητα. Ωστόσο έχει φτάσει καιρός και για την ελληνική κοινωνία να αναρωτηθεί με τι είδους στερεότυπα μεγαλώνει τα παιδιά της. Και να κατανοήσει πόσο τα στερεότυπα αυτά επιτείνουν μια ανισότητα που είναι βαθιά και κατοχυρωμένη.

* [Σημείωση: Ο όρος "γενοποιητική διαδικασία είναι μια δική μου μετάφραση της αγγλικής φράσης "to gender" ή "gendering" ή "gendered term" (αν κάποιος πιο ειδικός γνωρίζει την αντίστοιχη ακριβή ελληνική θα χαρώ πολύ να τη μάθω)]

12 πρόσφυγες παρακαλώ, για το σπίτι

Ντριιιιν
- Προσφυγοπωλείο "η Ωραία Ελλάς". Πώς μπορώ να σας εξυπηρετήσω;
- Ναι, γεια σας. Μια παραγγελία θα ήθελα...
- Βεβαίως, σας ακούω
- Σύριους έχετε;
- Έχουμε τους καλύτερους Σύριους κύριε, μόλις βγήκαν από τη θάλασσα, μυρίζουν αρμύρα.
- Α ωραία, γιατί έχω ακούσει πως έχετε το καλύτερο προσφυγικό κρέας
- Όλη η Ευρώπη μιλάει για εμάς κύριε
- Τέλεια. Βάλτε μου, πέντε. Α, όχι, όχι, κάντε τους οχτώ.
- Να τους κάνω δέκα;
- Άντε, να δούμε τι θα τους κάνουμε τόσους πολλούς...
- Να βάλω και μερικούς Αφγανούς να δοκιμάσετε; Μας τους έφεραν πρόσφατα και είναι πολύ καλοί.
- Ναι βάλτε και κάνα δυο Αφγανούς.
- Ωραία, θα βάλω δύο. Πώς τη θέλετε τη παραγγελία;
- Το απ' όλα τι περιέχει;
- Κοιτάξτε, εμείς βάζουμε ρουχισμό, υπένδυση και αν θέλετε και σωσίβια.
- Παιδιά βάζετε ή είναι έξτρα;
- Το σαββατοκύριακο έχουμε προσφορά. Με κάθε δέκα Σύριους, τα παιδιά δώρο.
- Ωραία, τους Σύριους τους θέλω με ρουχισμό και παιδιά αλλά χωρίς σωσίβιο. Τους Αφγανούς σκέτους.
- Έγινε, βίζα να βάλω;
- Όχι ευχαριστώ, η βίζα μου φέρνει καούρες.
- Κρίμα, και βγάζουμε καλές βίζες. Κάτι για ορεκτικό; καμιά σαλάτα;
- Να σας πω, από Υεμένη έχετε τίποτα; Από ότι μαθαίνω έχει και εκεί αρκετό κρέας.
- Μπα, δεν μας έχει έρθει κάτι.
- Έχετε κανέναν Σομαλό πρόχειρο;
- Σομαλό όχι, αλλά (παύση) να βάλω και δυο Ιρακινούς που μόλις φτάσανε;
- ένα λεπτό (κατεβάζει ακουστικό)... Παιδιαααά, θέλει κανείς κάνα Ιρακινό; (επιστρέφει στο ακουστικό), μπα, εντάξει μάστορα, μη γίνει καμιά έκρηξη με τόσο φαΐ.
- Άρα, λοιπόν, δέκα Σύριοι απ' όλα με έξτρα παιδιά και δυο Αφγανοί σκέτοι.
- Σωστά
- Πού στέλνουμε την παραγγελία;
- Καπέλας Σιξτίνας και Αγίου Πέτρου γωνία. Θα δείτε ένα ψηλό κυκλικό κτίριο με κάτι αγάλματα απ' έξω. Αποκλείεται να το χάσετε. Στο κουδούνι γράφει "Φραγκίσκος".
- Ένα λεπτό, Καπέλας Σιξτίνας... συγγνώμη, έχει ξανάρθει εκεί το παιδί;
- Δεν νομίζω, συνήθως εμείς ψωνίζουμε τους πρόσφυγες από Λιβύη.
- Καπέλας Σιξτίνας πού είναι; Αμπελόκηποι από πίσω;
- Όχι, όχι. Βατικάνο, Ρώμη.
- Α με συγχωρείτε κύριε Φραγκίσκο. Τα σύνορα μάς τα έχουνε κλείσει. Το παιδί δε μπορεί να πάει παρά μέχρι Ειδομένη. άντε και λίγο Τουρκία.
- Κανένα πρόβλημα, βάλτε τη παραγγελία και θα περάσω να τη πάρω ο ίδιος με την Αλιτάλια. Έμαθα ότι έχει  ανοίξει και ο καιρός. Ίσως κάτσουμε και πιούμε και κάνα ουζάκι καθώς θα τσιμπάμε πρόσφυγες
- Θαυμάσια, ξέρετε που έχουμε το Προσφυγοπωλείο μας; Λέσβο, στρατόπεδο συγκέντρωσης Μοριά.
- Έχετε και παραρτήματα έτσι δεν είναι;
- Εννοείται. Δόξα τω Θεώ οι δουλειές πάνε καλά φέτο, πάρα τη κρίση
- Να είστε πάντα ευλογημένοι, εύχομαι. Συγγνώμη, πόσο πάει η παραγγελία;
- Ελάτε από εδώ κυρ Φραγκίσκο μου και τα βρίσκουμε. Κάτι θα μπορέσετε να κάνετε και για μας φαντάζομαι.
- Εννοείται.
- Γεια σας κύριε Φραγκίσκο και ευχαριστούμε
- Τα λέμε σύντομα.


Σημείωση: κακόγουστο και κυνικό, το ξέρω. Αλλά αυτή τη στιγμή δεν έχω άλλο ατομικό τρόπο να αντιπαρέλθω τέτοιον ακραίο σαδισμό. Ζητώ συγγνώμη. 

Οι πρόσφυγες είναι η τελευταία μας ευκαιρία

Ο μικρός πρόσφυγας μας καλεί να συγγράψουμε μια τραγική ελεγεία για τους απόκληρους του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου. Για τους δικούς του και για εμάς. 

Ο ίδιος γνωρίζει καλά την πορεία του. Ένα κομμάτι του θα βυθιστεί στα νερά του Αιγαίου. Ένα άλλο θα τεμαχιστεί στο ναρκοπέδιο του Έβρου. Θα κατασκιστεί στα συρματοπλέγματα. Θα ματώσει από το γκλομπ του αστυνόμου. Θα δυσπνοήσει στα δακρυγόνα των συνοριοφυλάκων. Και θα δακρύσει αφήνοντας πίσω του τον νεκρό του αδερφό που δεν τα κατάφερε. Μα στο τέλος θα προχωρήσει λες και η ίδια ιστορία τον ωθεί ανανεώνοντας του τη δύναμη. 

Και εμείς, από την εδώ πλευρά του συρματοπλέγματος, κρυβόμαστε πίσω από τις τεχνητές διαχωριστικές γραμμές που ονομάζουμε σύνορα και που τις ορίζουμε κατά τα δοκούν ανάλογα με τη δύναμη των κανονιών μας. Ταυτιζόμαστε με τα κράτη θεωρώντας πως γινόμαστε ένα κάτω από κοινά ιδανικά. Θωρακιζόμαστε πίσω από τους νόμους και αλλοτριωμένοι προφασιζόμαστε την υποταγή μας σε αυτούς. Υποκλινόμαστε στους θεσμούς ανάγοντάς τους σε μια μεταφυσική νομοτέλεια. Μέχρι που ένα πρωί ξυπνάμε ρινόκεροι. Κατσαρίδες. Φασίστες. Με το χέρι μας τεντωμένο ψηλά, όχι ως γροθιά, αλλά σε μια "δωρική" φιλοφρόνηση προς αυτούς που δεν θα διστάσουν να μας τσακίσουν και άλλο. Και εγκλωβισμένοι. Δεμένοι με συρματόπλεγμα. Ανελεύθεροι κάτω από τους ίδιους μας τους νόμους. Υποδουλωμένοι στους θεσμούς και στους υπερεθνικούς μας οργανισμούς. Και παρόμοια ξυπόλητοι, παρόμοια πεινασμένοι προσπαθώντας να δούμε στ' αλήθεια αυτό που τόσο καιρό κοιτάζουμε. 

Τι και αν είναι μικρός; Με ένα δικό του φύσημα σαρώνει τη δύναμη των δικών μας καταπιεστών, εξευτελίζει τα ανδρείκελα που μας ταπεινώνουν. Τσακίζει με κάθε του βήμα και ένα τεντωμένο, υψωμένο χέρι. Ο μικρός πρόσφυγας είναι ο αιμοδότης της ζωής μας που βούτηξε στη μιζέρια. Πνέει μέσα μας την ελευθερία. Ενίει στις φλέβες μας τη σημασία του να επιμένεις να ζεις. Και καταδεικνύει με την παιδική του σαφήνεια τις δύο μας επιλογές. Ή άνθρωποι ή κτήνη. Ή αλληλέγγυοι σε μια οριζόντια συνύπαρξη και με ανθρώπινη κατανόηση ή με το λαιμό μας περισφιγμένο από το σύρμα. Ή δίπλα του και ένα με αυτόν ή στον λάκκο να επωάζουμε το φίδι μέχρι να μας δαγκώσει. Έχει ξεκάθαρα φτάσει η στιγμή όπου το τελευταίο ελάχιστο κομμάτι υγείας που μας έχει απομείνει ως κοινωνία μπορεί να ανακάμψει. Που από το βάλτο μας όπου μόνο τέρατα αναδύονται τα τελευταία χρόνια να εξέλθει αυτό που θα μας υπενθυμίσει πως έστω και σε αυτές τις συνθήκες δικής μας ασφυξίας, φτώχειας και παρακμής, εξακολουθούμε άνθρωποι: Η συνύπαρξη και η εμ-πάθεια, η προσφορά και η αλληλεγγύη, το εναγκάλισμα και η προστασία, η ανιδιοτέλεια και ο αλληλοσεβασμός. Αν αντίθετα εδραιώσουμε τη βία απ' την οποία ο μικρός πρόσφυγας δραπέτευσε, αν τον υποδεχτούμε με την απανθρωπιά, ας ετοιμαστούμε ταυτόχρονα και για το δικό μας αιματοκύλισμα. Είναι η τελευταία μας ευκαιρία. 

Μεταμόρφωση

"Πώς είναι οι κατσαρίδες που βγαίνουν από τους υπονόμους. Έτσι είναι οι λαθρομετανάστες". Τάδε έφη ο εικονιζόμενος κύριος στην εκπομπή "Online", Mega 14 Απριλίου 2015. 

 

Τολμηρή δήλωση, όπως και να το κάνεις, ειδικά όταν γίνεται δημόσια, σε κανάλι πανελλήνιας εμβέλειας και σε προβεβλημένη εκπομπή υψηλής τηλεθέασης. Υποδηλώνει πως έγινε εν πλήρη γνώση και με ειλημμένη ευθύνη. Προστατευμένη από την εγγενή τάση των Ελλήνων να επικροτούν τη βία απέναντι στους αδύναμους, λουσμένη στη χρυσαβγίτικη φωταύγεια των προβολέων των τηλεοπτικών καναλιών. Φυσιολογικά συνεπώς, η δήλωση αυτή αφέθηκε αναπάντητη, ασχολίαστη, και βεβαίως χωρίς να απαιτηθεί από τον ομιλητή της να λογοδοτήσει περαιτέρω τουλάχιστο δημόσια.

Για όσους μάλιστα κλείνουν ακόμα τα αυτιά στον στον φασιστικό καλπασμό της κοινωνίας, η δήλωση αυτή φαντάζει ένα ακόμα μεμονωμένο περιστατικό. Αναρωτιέμαι αν πράγματι είναι έτσι όμως, καθώς μια γρήγορη, πρόχειρη έρευνα με τη βοήθεια της Google χρησιμοποιώντας τα λήμματα "μετανάστες" και "κατσαρίδες" αποδεικνύει ότι ο χαρακτηρισμός έχει και συνέπεια και χρονική συνέχεια στην Ελλάδα του μνημονίου. Κατά καιρούς έχει γίνει χρήση του από αγανακτισμένους πολίτες μέχρι και πρώην υπουργούς. Ενδεικτικά:  

• Μάιος 2011. Μέλος Χρυσής Αβγής, Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Αθηναίων: «Τα πράγματα είναι απλά: όταν στο σπίτι σου μπαίνουν κατσαρίδες, δεν τρέχει όλη η οικογένεια να τις κυνηγάει μία μία. Κάνεις απεντόμωση. Το ίδιο και στο κέντρο της Αθήνας. Πρέπει να διώξουμε όλους τους λαθρομετανάστες»
• 22/11/2012. Το Βήμα on line: «Η πρόεδρος της επιτροπής της Βουλής για τα ανθρώπινα δικαιώματα παρομοίασε πρόσφατα τους μετανάστες με τις κατσαρίδες, μέσα στη γενική αδιαφορία».  
• Μάιος 2013. Hughes Williamson, διευθυντής της οργάνωσης Human Rights Watch υπεύθυνος για την Ευρώπη και την Ασία: «Όταν επισκεφτήκαμε το ελληνικό Κοινοβούλιο τον Νοέμβριο του 2012 και παρουσιάσαμε τα αποτελέσματα έρευνάς μας για την ξενοφοβική βία, ένα μέλος της κυβερνώσας παράταξης χαρακτήρισε τους ξένους που έρχονται στην Ελλάδα ως "κατσαρίδες"»  

Η "κατσαρίδα" συνεπώς δεν είναι μεμονωμένος χαρακτηρισμός. Είναι εγκαθιδρυμένη ταύτιση με τον πρόσφυγα και τον μετανάστη. Κοινοποιημένη απ' τους απλούς φασίστες, νομιμοποιημένη από τους κοινοβουλευτικούς ρατσιστές. Η ύβρις που μεταμορφώνεται σε γενικευμένη συνενοχή. 

Κατσαρίδα! 

Ο Έλληνας μεταμορφώνει τον πρόσφυγα/μετανάστη φαντασιωσικά σε κατσαρίδα. Η διαχρονική ρητορική της ακροδεξιάς και η σημειολογία που χρησιμοποιεί αποστερεί τον μετανάστη και τον πρόσφυγα από τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του, την ανθρωπινή του διάσταση. Εδώ, η ψυχολογικοποίηση, μέσω της σχάσης του υποκειμένου (ρατσιστής), της προβολής στο αντικείμενο (μετανάστης) και της μετέπειτα συναισθηματικής αποσύνδεσης υποκειμένου-αντικειμένου, λειτουργεί υποβοηθητικά στην ιδεολογία του ρατσιστή, που είναι ο διαχωρισμός των ανθρώπων σε ανώτερους και κατώτερους και η εκμετάλλευση των δεύτερων από τους πρώτους. 

Μα κατσαρίδα;!

Η κατσαρίδα στο συλλογικό θυμικό είναι ταυτισμένη με τη σιχασιά και την αηδία. Είναι ο φορέας της αρρώστιας, της επιδημίας. Το πλήθος της κατακλύζει τα υπόγεια και τους υπονόμους, ξεγλιστρά και ξεφεύγει με ταχύτητα, σκαρφαλώνει απρόσκλητα τους τοίχους των σπιτιών μας ως μολυσματικό υπόλειμμα του καύσωνα και της υγρασίας. Η θανάτωσή της είναι επιβεβλημένη, με την ισοπέδωση από τη μπότα του πιο τολμηρού ή τη χημική ασφυξία του εντομοκτόνου. 

Ωστόσο, σε ένα πιο εξελιγμένο ίσως φαντασιακό, η κατσαρίδα είναι συνδεδεμένη συνειρμικά και με δύο ακόμα συμβολισμούς: 1) την αιώνια επιβίωση (ας πούμε μετά από τον πυρηνικό πόλεμο) και 2) τη νουβέλα του Φραντς Κάφκα "Η Μεταμόρφωση". 

Η Μεταμόρφωση ξεκινάει με τον ήρωα, τον  πλανόδιο πωλητή Γκρέγκορ Σάμσα, να ξυπνάει ένα πρωί μεταμορφωμένος σε τερατώδες αηδιαστικό έντομο. Σε όλο το υπόλοιπο βιβλίο, ο ήρωας παλεύει με το βάρος που αποτελεί για την οικογένειά του, που τον βλέπει με απέχθεια και αηδία. Αυτό που από τη πρώτη στιγμή συγκλονίζει στη Μεταμόρφωση είναι ότι παρά την ξεκάθαρη και ολοκληρωτική του μετατροπή σε γιγάντιο έντομο - κατσαρίδα, ο Γκρέγκορ Σάμσα εξακολουθεί και συμπεριφέρεται σαν κανονικός άνθρωπος. Ποτέ δεν ταυτίζει τον εαυτό του με κατσαρίδα. Αποκαλεί τη μεταμόρφωσή του ανοησία, τη θεωρεί ως κάτι που απλά τον εμποδίζει από το να συνεχίσει την καθημερινότητά του. Προσπαθεί να αγνοήσει τη μεταμόρφωση και όσο περισσότερο το κάνει τόσο πιο τρομακτικά γίνονται τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά. Μα παραμένει ήρεμος, ατάραχος, μέχρι την ολοκλήρωση της ιστορίας του, μέχρι τον θάνατό του, μην έχοντας ως τέλους χάσει τα χαρακτηριστικά της κατσαρίδας. Είναι στην απόλυτη άρνηση. Και ο έκπληκτος αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με έναν ήρωα του οποίου η μοίρα είναι φρικτή, που προκαλεί μαζί τρόμο και αηδία. Μα σε αντίθεση με την εσωτερική ανάγκη του αναγνώστη που απαιτεί ο Γκρέγκορ Σάμσα να βιώσει κατάβαθα τη βαριά συναισθηματική, διανοητική και εντέλει υπαρξιακή δίνη της μεταμόρφωσης σε κατσαρίδα, εκείνος ποτέ δε το κάνει.

Ακούγοντας τον εικονιζόμενο κύριο να αναπαράγει συνειδητά και χωρίς αντίσταση μια καλά ριζωμένη πια πεποίθηση, αναρωτιέμαι ποιος είναι πλέον η κατσαρίδα. Ο πρόσφυγας, ο μετανάστης, εκείνος που του στερούν όχι απλώς τα αστικά του δικαιώματα, αλλά ακόμα και εκείνα τα ανθρώπινα, της ζωής, της αυτοδιάθεσης, της ύπαρξης; Ή ο πολίτης, το άτομο της  που καθημερινά ξυπνά τυφλός μπρος στην τερατώδη του μεταμόρφωση και κατ' εξακολούθηση αρνητής της βρωμιάς που αναδύει. Ποιος είναι η κατσαρίδα; Ο πρόσφυγας, που σαν τον Γκρέγκορ Σάμσα βιώνει την καταδίκη της μεταμόρφωσης χωρίς να γνωρίζει το αδίκημα ή την κατηγορία; Ή ο πολίτης που καταδικασμένος στον εαυτό του και θωρακισμένος στην μικροσκοπική του οπτική, αδυνατεί να συνειδητοποιήσει πως από άνθρωπος έχει σταδιακά μετατραπεί σε ναζιστικό κτήνος.

Σαν τον αναγνώστη της μοίρας του Σάμσα, η μεταμόρφωση μου προκαλεί τρόμο και αηδία. Ελπίζω στην κάθαρση της κατάδυσης στην υπαρξιακή δίνη του να κοιμάσαι άνθρωπος και να ξυπνάς κατσαρίδα και να μην το καταλαβαίνεις. Μάταια ίσως. 

Αρνούμαι να υπογράψω το κείμενο αυτό με το όνομά μου. Θέλω η υπογραφή του να διαβάζει "Κατσαρίδα". Όχι στο πλαίσιο μιας θεωρητικής αλληλεγγύης απέναντι στον αδύναμο ή σαν κραυγή αηδίας απέναντι στον ρατσιστή. Μα σαν απόρροια της σύγχυσης στο μυαλό ενός ανθρώπου που ακόμα επιμένει να ασχολείται με την Ελλάδα. Ποια "Κατσαρίδα" υπογράφει εδώ λοιπόν; Ο μετανάστης, που βλέπει την επιστροφή να απομακρύνεται οριστικά ή ο πολίτης, ένας Γκρέγκορ Σάμσα, που ξυπνάει ακόμα ένα πρωί καταδικασμένος στην άρνηση; 

"Κατσαρίδα"

ένας Άδωνις στο σαλόνι μου

ή αλλιώς, γιατί οι οικειοθελείς συναθροίσεις στα σπίτια των πολιτών είναι το τελευταίο σκαλοπάτι του εξευτελισμού τους

Οργανωμένες συναθροίσεις στα σπίτια των πολιτών με συμμετοχή πολιτικών υποψήφιων βουλευτών. Είναι το πιο ύπουλο και τρομακτικό φαινόμενο αυτής της προεκλογικής περιόδου. Ακόμα πιο επικίνδυνο και από την ευθεία βία των καναλιών, την τρομοκρατία των μαριονετών του μνημονίου, το ψέμα των εθισμένων στην εξουσία, τον φτηνό καιροσκοπισμό των πολιτικάντηδων. 

Παρακάτω θα προσπαθώ να εξηγήσω τι πραγματικά συμβαίνει μέσα σε αυτές τις συναθροίσεις.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως αυτοί που "επισκέπτονται" τα σπίτια των πολιτών και κομπάζουν στα μέσα δικτύωσης για την επιτυχία αυτού του κατορθώματος είναι σχεδόν αποκλειστικά τα ακροδεξιά στοιχεία της νέας δημοκρατίας. Εκείνοι των οποίων οι αυταρχικές, φασίζουσες αντιλήψεις ποτέ δεν παρέμειναν κρυφές, εκείνοι που καθ' όλη την προεκλογική περίοδο έχουν βασίσει τον πολιτικό τους λόγο αποκλειστικά στον συναισθηματικό εκβιασμό, τη λεκτική και συναισθηματική βία, το ασύστολο ψέμα και τη διαρκή τρομοκρατία απέναντι στους πολίτες, τακτικές γνωστές στα φασιστικά καθεστώτα και φυσικά στον ναζισμό.

Βασικό συστατικό συνεπώς σε αυτές τις συναθροίσεις είναι η παρουσία ενός εξουσιαστικού, αυταρχικού χαρακτήρα. Του επίσημου καλεσμένου. Ο καλεσμένος μπορεί μόνο να είναι άτομο με ενδογενή αυταρχισμό, με ροπή προς την εξουσία με την έννοια της διάκρισης, που θρέφεται από την κυριαρχική του θέση έναντι των άλλων. Στις συναθροίσεις αυτές, ο επίτιμος ακροδεξιός καλεσμένος είναι αυτός που καθορίζει αυτή την κυριαρχική θέση. Είναι αυτός που καταδεικνύει την δική του ανωτερότητα και επισημαίνει την σαφή κατωτερότητα των οικοδεσποτών και των υπολοίπων καλεσμένων. Στη σχέση επίτιμου καλεσμένου - οικοδεσποτών, δεν υπάρχει καθόλου το ζήτημα της ισότητας, της ισοπολιτείας. Στις συναθροίσεις τους δεν έχει θέση η αλληλεγγύη, η ισοκατανομή αλλά επιβάλλεται από εκείνον το ακριβές δίπολο κυριαρχίας/υποταγής. 

Ωστόσο, για να επιβιώσει αυτή η σχέση, για να επιτύχει η συνάθροιση χρειάζεται και τον αντίθετο πόλο. Τον ανίσχυρο. Τον υποταγμένο. Αυτός ο πόλος είναι ο οικοδεσπότης της συνάθροισης. Αυτός που οικειοθελώς ανοίγει το σπίτι του για να υποδεχτεί τον εξουσιαστή του, τον επικυρίαρχο. Και βέβαια, οι λοιποί καλεσμένοι. Δεν μου κάνει εντύπωση πως οικοδεσπότες και λοιποί καλεσμένοι είναι κυρίως μεσήλικες μικροαστοί. Δεν θα μπορούσε να πληρωθεί αλλιώς η άλλη άκρη του δίπολου. Οικοδεσπότες στις συναθροίσεις είναι οι συντετριμμένοι της μεσαίας τάξης, οι αυτοαποκαλούμενοι νοικοκυραίοι, αυτοί που είχαν "κάτι" και τώρα δεν έχουν τίποτα. 

Η ανελέητη τακτική της αφαίμαξης της τάξης αυτής από τις μνημονιακές κυβερνήσεις, η απότομη πτώση του βιοτικού της επιπέδου, η βίαιη φτωχοποίηση, η κατάργηση του μέλλοντός της και του μέλλοντος των παιδιών της, όλα απότοκα του σκληρότερου νεοφιλελευθερισμού που έχει εφαρμοστεί ποτέ, και την ίδια στιγμή η ψυχολογική και σωματική βία, η απαξίωση της δημοκρατίας, ο ευτελισμός στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το σκοτάδι της ακροδεξιάς δράκας του Σαμαρά, όλα αυτά οδήγησαν στην μετατροπή των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων σε μια μάζα ανθρώπων με δύο βασικά χαρακτηριστικά: Την μοναξιά και την αδυναμία. Οι πολίτες μείνανε μόνοι μέσα στη φτώχεια, τη βία, και την ταπείνωση. Χωρίς φωνή. Χωρίς στήριγμα. Ο καθένας για τον εαυτό του. Οι πολίτες έχασαν κάθε τους δύναμη. Έγιναν μικροί, ανύπαρκτοι, τιποτένιοι. Χωρίς υπόσταση, χωρίς σημασία. Η απόλυτη υποταγή. Ο πλήρης εξευτελισμός. 

Ο οικοδεσπότης και οι καλεσμένοι του, αυτά τα αδύναμα, μοναχικά ανθρωπάκια, μπορούν μόνο να ελπίζουν πλέον στην δύναμη, την υπεροχή, τη βία του επίτιμου καλεσμένου. Όσοι πιο υποταγμένος είναι ο οικοδεσπότης, όσο πιο ανήμπορος, ανελεύθερος, απελπισμένος, τόσο πιο διεγερμένα ισχυρός γίνεται ο ακροδεξιός καλεσμένος. Προσχωρούν λοιπόν σε αυτή τη σχέση με τον εξουσιαστή τους, παραχωρούν πλήρως τον εαυτό τους, παραδίδονται οικειοθελώς, αποκηρύσσουν το αίσθημα αυταξίας τους και απολύουν το τελευταία απομεινάρια της αξιοπρέπειάς τους και τελικά την ίδια την προσωπική τους ελευθερία.  Και βεβαίως, ακριβώς στο πλαίσιο του σαδομαζοχιστικού τύπου αυτής της σχέσης, ο αυταρχισμός, η δύναμη και η εξουσία του καλεσμένου, προστατεύει τον απελπισμένο οικοδεσπότη, τρέφει την αδυναμία του, τον καθηλώνει με ασφάλεια στα υπάρχοντα δεσμά του, σε μια αποκρουστική, διαστροφική συμβιωτική συνύπαρξη. Ο ένας ζει θρέφοντας τον άλλο. 

Η οριστική επιβεβαίωση αυτής της ασφυκτικής συμβιωτικής συνύπαρξης του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου, του αυταρχικού και του υποταγμένου, του ισχυρού και του αδύναμου, του σαδιστή και του μαζοχιστή είναι η ουσία σε αυτές τις συναθροίσεις. 

Γι' αυτό και μόνο δέος με διακατέχει σαν βλέπω πως οι επισκέψεις των ακροδεξιών στα σπίτια των πολιτών πήραν την πιο επίσημη θεσμική τους μορφή με το διαφημιστικό σποτ της νέας δημοκρατίας και τη παρουσία του ίδιου του πρωθυπουργού. 

Μας υπενθυμίζει πόσο αδίστακτοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, πόσο ύπουλοι, πόσο απολύτως έτοιμοι για όλα. Επιτείνουν την συνύπαρξη, ενισχύουν τη σχέση κυρίαρχου/ταπεινωμένου, εξευτελίζουν την κοινωνία αντλώντας δύναμη από την ανημποριά της.

Η δική τους επιβίωση στηρίζεται ξεκάθαρα πλέον στη δική μας.
Ασφυξία. 

Μας κακομαθαίνετε κυρία Παπακώστα

Η υφυπουργός υγείας Παπακώστα, με ευθύνη τον τομέα της ψυχικής υγείας, φωτογραφημένη εν είδη τηλεοπτικής αρχιμαγείρισσας άρτι αφιχθείσης εκ του κομμωτηρίου, ανακοίνωσε δημόσια ότι "φτιάχνει σοκολατάκια με τα δυο της τα χεράκια για του ψυχικά πάσχοντες". Πρόκειται βεβαίως για μια εξευτελιστική δήλωση απέναντι στους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας. Μια δήλωση που υποδηλώνει μια συγκεκριμένη νοοτροπία απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους που δεν μπορεί παρά να είναι ταπεινωτική και οπωσδήποτε παραλυτική.

Με απασχολεί ιδιαίτερα -αλλά δεν θα αναφερθώ εδώ- στο πώς και η συγκεκριμένη υπουργός, όπως και όλοι οι προκάτοχοί της όπως έχει φανεί στην πράξη, δουλεύουν συστηματικά και ενορχηστρωμένα ενάντια στα συμφέροντα των ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας. Και αυτό όχι λόγω προσωπικής ιδιοτέλειας της υφυπουργού προφανώς, αλλά ακριβώς γιατί η ειδική αντιμετώπιση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων από το ελληνικό κράτος και την ελληνική κοινωνία, διαχρονικά, πηγάζει από μια ιδεολογία αλλά και πολιτισμική κουλτούρα η οποία έχει αποδείξει ότι είναι βαθιά τιμωρητική και πως αρνείται την ύπαρξη ατόμων με ευαλωτότητα και αδυναμίες.

Αυτό που με απασχολεί εδώ είναι ότι η κατάπτυστη δήλωση της υφυπουργού δίνει την αφορμή να αναδειχτεί και μια διαφορετική οπτική, εξίσου διαχρονική και παρόμοια τιμωρητική. Και η οποία αναδεικνύεται στο μέγιστο βαθμό με τις χυδαίες φράσεις τύπου "φτιάχνω σοκολατάκια με τα δυο μου τα χεράκια". Η χρήση υποκοριστικών -κουλουράκια, χεράκια- εν είδη παιδικού τραγουδιού, με στόχευση σε άτομα με συγκεκριμένα νοσήματα και ιδιαίτερες ανάγκες τους ανηλικοποιεί. Τους στερεί την σημαντική ιδιότητα του ενήλικα, του πολίτη, του ανθρώπου που φέρει την ευθύνη των πράξεών του (όχι προφανώς της νόσου του), που εξακολουθεί να αποτελεί κύριος του ίδιου του τού εαυτού. Η χρήση υποκοριστικών υποδηλώνει πως οι ψυχικά ασθενείς είναι εκείνα τα "παιδιά" που γεννήθηκαν άτυχα, οι άνθρωποι "του κατώτερου θεού" όπως απαιτεί να χαρακτηρίζονται το χιλιοειπωμένο κλισέ επιτρέποντας την διαιώνιση της ταπείνωσής τους. Αγνοεί και απορρίπτει ότι οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας με την κατάλληλη θεραπεία και στήριξη, είναι σε θέση να έχουν μια φυσιολογική ενήλικη ζωή, να δουλέψουν, να έχουν εκπαίδευση, να αποκτήσουν οικογένεια, να χειριστούν εν πάση περιπτώσει τις ζωές τους με τον τρόπο που οι ίδιοι επιλέγουν και αποφασίζουν. Τα υποκοριστικούλια της υφυπουργού υποτιμούν το αυτεξούσιο του ενήλικα, το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής στη ζωή, το δικαίωμα της προσωπικής ευθύνης, ανεξαρτήτως των ειδικών αναγκών ή της βαρύτητας των προβλημάτων υγείας. Αποτελούν πατρονάρισμα, ταπείνωση, ύπουλη βρεφοποίηση. Αφαιρούν ετσιθελικά την πίστη στον εαυτό, την αυτοπεποίθηση, σαμποτάρουν το δικαίωμα για μια όσο το δυνατόν ισότιμη συμμετοχή του ψυχικά πάσχοντα στην κοινωνία, με τα απολύτως ίδια δικαιώματα και τις (τροποποιημένες προφανώς) υποχρεώσεις. Και χωρίς αμφιβολία είναι εντελώς μα εντελώς αντιθεραπευτικά. 

Το γεγονός ότι κάτι τέτοιο βγήκε από τον ανώτατο θεσμικό παράγοντα στον τομέα της ψυχικής υγείας, την υφυπουργό, δείχνει ξεκάθαρα πώς όσες ψυχιατρικές μεταρρυθμίσεις και να επιχειρηθούν (που δεν επιχειρούνται στην ουσία τους), πως όσες πολιτικές και να καταστρωθούν (που κατά ένα περίεργο λόγο εξακολουθούν αόρατες), όσες δομές και να οργανωθούν (να πούμε και κανένα αστείο, βρε παιδιά) ο πυρήνας, η ουσία της προσέγγισης εξακολουθεί παθογενετικός. 

Υπάρχει και μια ακόμα παράμετρος όμως σε αυτή τη δήλωση. Πέρα από την πολιτικά/πολιτισμικά χαρακτηριστικά της απεύθυνσης στους ψυχικά πάσχοντες, υπάρχουν σαφώς και συγκεκριμένα βαθύτερα προσωπικά. Είναι ο τρόπος που η υφυπουργός χειρίζεται τον εαυτό της για να επικοινωνήσει με εκείνους, για να απευθυνθεί στους ψυχικά ασθενείς. Και η ίδια υποστρέφει, γυρίζει σε μια παιδικόμορφη στάση, δεν καταφέρνει να παραμείνει ενήλικας. Μιλάει και αυτή σαν παιδί, αποστερεί και η ίδια από την ίδια την ενηλικοποίησή της. Ταυτόχρονα η υφυπουργός, σε αυτή την παιδικόμορφη υποστροφή, δημιουργεί τροφή, φτιάχνει σοκολατάκια, με ένα συμβολικό τρόπο δηλαδή επιχειρεί να θρέψει. Επιχειρεί συμβολικά να θρέψει τους ψυχικά πάσχοντες. Αφήνω στην άκρη τον ελεύθερο συνειρμό του ότι τα σοκολατάκια για την θρέψη των ψυχικά ασθενών μοιάζουν με μικρά καλοσχηματισμένα σκατά. Τα δικά της σκατά. Με απασχολεί καταρχήν ότι η "θρέψη" που επιχειρεί η υφυπουργός γίνεται μεταλλαγμένη, από μία ενήλικα που απεμπόλησε την ενηλικίωση προς κάποιους ενήλικες που τους στερείται η ενηλικίωση ούτως ή άλλως. 

Είναι αρκετά δηλωτικό για τη φύση της αντίληψης και της φροντίδας απέναντι στην ψυχική νόσο. 

γιατί δίχασε η συναυλία στην μνήμη του Παύλου Φύσσα;

Διαβάζω ότι στην συναυλία που διοργανώθηκε στις 19 του Σεπτέμβρη, ένα χρόνο μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα, οι διοργανωτές-φίλοι του αδικοχαμένου προτιμούσαν η εκδήλωση να ήταν μια θετική γιορτή συμφιλίωσης, για την «παγκόσμια ειρήνη». Οι από σκηνής δηλώσεις επέμεναν ότι «πρέπει να ανοίξουμε την καρδιά μας στους ναζί... τους λείπει αγάπη, μόρφωση, ζεστασιά…». «Παύλο ψυχάρα άναψε φωτιά και ζέστανε τους άστεγους σε κάθε γειτονιά», «ο Παύλος ζει μορφώστε τους ναζί», «όλοι μαζί είμαστε», «αγάπη μόνο» και ο «Παύλος ζει ξυπνήστε τους ναζί» φαίνεται ότι ήταν τα μόνα επιτρεπόμενα συνθήματα από τους διοργανωτές. Αυτό προκάλεσε την σοβαρή αντίδραση από ένα μεγάλο μέρος του κοινού, που με άλλα συνθήματα επέμεινε (σωστά) σε μια μαχητική αντιφασιστική διάσταση του προσώπου του δολοφονημένου.

Μην έχοντας παραστεί στη συναυλία και παρακολουθώντας από μακριά τις εκδηλώσεις στην μνήμη του Παύλου Φύσα, προσπαθώ να κατανοήσω τι ακριβώς σημαίνει αυτή η σοβαρή διαφωνία μεταξύ διοργανωτών και θεατών. Οι οποίοι έχουν ως χαρακτηριστικό ότι βρίσκονται στην ίδια πλευρά, απέναντι στους ναζήδες. Το βασικό εδώ, χωρίς αμφιβολία, είναι η λέξη "φίλοι". Δεν ξέρω αν ισχύει, αν όντως διοργανωτές ήταν οι φίλοι/συνεργάτες/οικείοι άνθρωποι του Παύλου Φύσσα, αλλά η επισήμανση αυτής τους της ιδιότητας στην κριτική που ασκείται εναντίον τους για την επιμονή τους για το περιεχόμενο της συνθηματολογίας κρύβει κατά την γνώμη μου την ουσία της κατανόησης του τι συμβαίνει.

Αλλά, ας πάμε όμως μια μέρα πιο πίσω. Στην επέτειο της δολοφονίας. Στο Κερατσίνι. Στον τόπο του εγκλήματος: "Ευχαριστούμε που υπήρξες γιος μας", είπε σπαρακτικά η μάνα του καθώς προσκυνούσε το μνημείο στο σημείο της δολοφονίας. Ένας πληθυντικός αριθμός που συμβολίζει κάτι περισσότερο από την οικογένεια που αντιπροσώπευε εκείνη την στιγμή. Ένας πληθυντικός που δείχνει ενδεχομένως μια διαφορετικού τύπου ενσωμάτωση του νεκρού γιου, της τραγικής απώλειας, του κενού που άφησε πίσω του. Μια ενσωμάτωση που διαφέρει από εκείνη της απώλειας σε ένα τροχαίο, που περιλαμβάνει πια και την συμβολοποίηση, το μνημείο, την "επετειο-ποίηση" της απώλειας και την αίσθηση πως αυτός ο γιος δεν είναι πλέον αποκλειστικά δικός της. Και αυτή η συλλογική ενσωμάτωση της απώλειας και του θρήνου δεν μπορεί παρά να απαλύνει το πένθος αυτής της μάνας. 

Από την άλλοι πλευρά, οι φίλοι του Παύλου ίσως να το βρίσκουν πιο δύσκολο να αφήσουν το σύμβολο Φύσσας τόσο εύκολα στα χέρια της κοινωνίας. Η κοινή προέλευση, τα ίδια βιώματα, ο μοιρασμένος χρόνος μαζί του, οι προσωπικοί δεσμοί, τα αστεία, τα γέλια, τα δάκρυα που μοιράστηκαν μαζί του, κρατούν ακόμα το σύμβολο Φύσσας εσωτερικευμένο με μια περισσότερο προσωπική διάσταση, με μια αίσθηση κατοχής, ένα αίσθημα αυτονόητου δικαιώματος πάνω του. Για τους φίλους του και συνεργάτες, η οικειοποίηση του συμβολισμού του εδράζεται ακόμα στην προσωπική σχέση, στην άμεση ανάμνηση, την ανάκληση της φυσικής επαφής. Και είναι ακριβώς αυτή η συναισθηματική αναστάτωση των φίλων του Παύλου Φύσσα που κάνει το περιεχόμενο των δικών τους συνθημάτων (τύπου "να ανοίξουμε την καρδιά μας στους ναζί") να είναι στην πραγματικότητα δευτερεύουσας σημασίας. Γιατί γι' αυτούς ο Παύλος Φύσσας μετατράπηκε από φυσικό πρόσωπο σε σύμβολο απρόσμενα, απότομα, βίαια, σε μια νύχτα, τόσο γρήγορα όσο κάνει ένα μαχαίρι φασίστα να χωθεί στην καρδιά ενός ανθρώπου. Ενδεχομένως ακόμα θρηνούν την φυσική του απώλεια. Και χρειάζεται να εμπεδώσουν την ίδια στιγμή και την απότομη, μαζική συμβολοποίησή του. Και έτσι φυσιολογικά δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Γι' αυτούς προτεραιότητα έχει η παράταση της δικής τους φαντασιωσικής οικειοποίησης του συμβόλου με την δομή και το περιεχόμενο που οι ίδιοι διατηρούν το δικαίωμα να του προσδίδουν. 

Τα παραπάνω βέβαια δεν αφορούν καθόλου όσους πήγαν σε αυτήν τη συναυλία, όσους συμμετείχαν στις πορείες διαμαρτυρίας, όσους θεωρούν τον Παύλο Φύσσα σύμβολο όχι "παγκόσμια ειρήνης" αλλά το πρόσωπο που πάνω του εικονίζεται ένας μαχητικός αντιφασισμός. Για όλους εμάς που δεν είχαμε ποτέ προσωπική επαφή με τον Παύλο Φύσσα, που απουσιάζει ο συναισθηματικός δεσμός με το φυσικό πρόσωπο Παύλος Φύσσας, που δεν τον χάσαμε απρόσμενα και που δεν τον μετατρέψαμε από αγαπημένο σώμα και πνεύμα σε ένα σύμβολο μέσα σε μια νύχτα, η ενσωμάτωση της απώλειάς του έχει εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες. Για εμάς είναι όλα πιο εύκολα: Να ανατρέξουμε στο προσωπικό του ιστορικό, να ξαναδιαβάσουμε τις συνθήκες της δολοφονίας και τις ανταποκρίσεις από τις τελευταίες τους στιγμές στο ματωμένο πεζοδρόμιο, ακόμα και να ξαναδούμε εκείνη την φωτογραφία των τυμβωρύχων δημοσιογράφων. Για εμάς είναι λιγότερο επώδυνο να νοηματοδοτήσουμε αναδρομικά τους στίχους των τραγουδιών του, να τον πλάσουμε στο φαντασιακό μας με τον τρόπο που θα απαλύνει τους βαθύτερους φόβους μας. Για μας είναι απόλυτα λογικό να τον ανακηρύξουμε σε αυτόν που θα ενσαρκώνει τις φαντασιώσεις μας για την ύστατη μάχη απέναντι στον ναζισμό και τον γενικευμένο καρκίνο της κοινωνίας που ζούμε. Με τον τρόπο που ευχόμαστε, με την δομή που θέλουμε και το περιεχόμενο που επιθυμούμε. Ανεξαρτήτως των σκέψεων των διοργανωτών μιας συναυλίας μνήμης.

Διαφωνώ με το "μια αγκαλιά και λίγη αγάπη για τους νεοναζί". Θεωρώ ότι το μαχαίρι των κασιδιάρηδων δεν θα διστάσει να ξεσκίσει το σώμα που θα προσπαθήσει να το αγκαλιάσει. Θεωρώ ότι "η λίγη αγάπη" υποδηλώνει αφέλεια ή άγνοια για το τι σημαίνει ιδεολογία και το τι σημαίνει ψυχολογία ναζί.
Η συμβολοποίηση του Παύλου Φύσσα δεν είναι υπόθεση προσωπική. Είναι συλλογική ανάγκη. Και νοηματοδοτείται όταν παραμένει συλλογική, μόνο και μόνο για να βρίσκει το ξεχωριστό νόημά της αγγίζοντας καθέναν μας ατομικά.


Παλαιότερο κείμενο για την δολοφονία εδώ: Για την ειδωλοποίηση του Παύλου Φύσσα

το μετέωρο βήμα του κροκόδειλου - σκέψεις σχετικά με τον αγώνα των εργαζόμενων της ΔΕΗ

Η πρόθεση της κυβέρνησης συγκεκριμένα για την ΔΕΗ ήταν γνωστή από καιρό. Η αποφασιστικότητά της για αυτού του είδους τις μεταρρυθμίσεις δεδομένη. Το ιστορικό των ραγδαίων ιδιωτικοποιήσεων εξάλλου υπαρκτό, καταγεγραμμένο, παρόν. Και η χρήση οποιοδήποτε μέσου για την επίτευξη του στόχου βεβαιωμένη από το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν και απολύτως προβλεπόμενη: από τη προπαγάνδα των δικών τους μέσων ενημέρωσης και τις αποφάσεις της αστικής δικαιοσύνης, μέχρι την ανήθικη επιστράτευση, και τη βίαιη καταστολή αν χρειαζότανε από τα ΜΑΤ και τις φασιστικές, παρακρατικές τους εφεδρείες. 

Ήταν γνωστό λοιπόν τι προγραμμάτιζε η κυβέρνηση για τη ΔΕΗ και προβλέψιμο το πώς θα αποκρινόταν στις αντιδράσεις. 

Συνεπώς, πριν ακόμα την απεργία, πριν τις κινητοποιήσεις των εργαζόμενων της ΔΕΗ και των πολιτικών υποστηρικτών της, δεν υπήρχε τίποτα που να δικαιολογούσε την αμέλεια, την παράλειψη, το αίσθημα αιφνιδιασμού. Δεν υπήρχε τίποτα που να δικαιολογούσε την ανεπάρκεια στην οργάνωση της επιχειρησιακής δράσης στον αγώνα κατά της συγκεκριμένης ιδιωτικοποίησης. Την καθυστέρηση στη δημιουργία του μετώπου δράσης, τη μη διάχυσή του στη κοινωνία. Δεν υπήρχε τίποτα που να δικαιολογούσε την μη έγκαιρη ενημέρωση της κοινωνίας, την μη έγκυρη δημιουργία του πανίσχυρου κοινωνικού αναχώματος αυτής της μεγάλης μάχης. Και επίσης, τίποτα που να μην επέβαλλε την προληπτική δράση της ίδιας της επιχείρησης, με βάση το κοινωνικό της ρόλο για τον οποίο καλούμαστε να παλέψουμε στο πλευρό της, να μην κόβει δηλαδή το ρεύμα στις ευάλωτα, φτωχά νοικοκυριά που τα τσάκισε η ραγδαία φτωχοποίηση. 

Πριν λοιπόν τον αγώνα, καμιά έγκαιρη οργάνωση, κανένας εκ των προτέρων προγραμματισμός, καμιά ουσιαστική προεργασία, καθόλου προετοιμασία. Όλα έδειχναν πρόχειρα, οργανωμένα στο πόδι, στη στιγμή, σαν το γνωστό και προγραμματισμένο σχέδιο της κυβέρνησης να επρόκειτο για μια απρόβλεπτη συγκυρία. 

Στη στιγμή της ίδιας της δράσης: Συνελεύσεις κατόπιν εορτής, εκδρομές πολιτικών αρχηγών και χειραψίες, αναθέσεις αρμοδιοτήτων σε αμφιβόλου πολιτικής και γενικότερης επάρκειας αντιπροσώπους αντί άμεσης συμμετοχικότητας, συνδιαλλαγές με διαπλεκόμενα μέσα ενημέρωσης, προσωπικές αντιπαραθέσεις με τσιράκια της εξουσίας, συνεχές παιχνίδι με τους όρους και στα μέτρα του συστήματος, προσωπική λεονταρισμοί συνδικαλιστών και κροκοδείλια δάκρυα. Η πολιτική κάλυψη της δράσης μέτρια και η κοινωνία σε σύγχυση. 

Η μαζική, ολοκληρωτική κατάρρευση του μετώπου, στο πρώτο, αποφασιστικό μέτρο από πλευράς της κυβέρνησης δεν θα μπορούσε παρά να είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα.  

Μετά τη δράση: Οι εργαζόμενοι υποκύπτουν στον κρατικό εκβιασμό, η αστική δικαιοσύνη τους δένει τα χέρια, η απειλή της απόλυσης, της οριστικής συντριβής κυριαρχεί. Και το σχέδιο Β του ίδιου του αγώνα ανύπαρκτο. Καμιά εναλλακτική δράση, καμιά ανταπάντηση. Μόνο παράλυση. Στο μεταξύ, η πολιτικοποίηση του αγώνα και η ιδεολογικοποίηση της κοινωνίας εξελίσσεται με όρους καθωσπρέπει αστικής δημοκρατίας: εντός του κοινοβουλίου, με ολομέλειες της βουλής και δημοψηφίσματα. Με διαπραγματεύσεις ψήφων, υπολογισμούς αριθμών βουλευτών, συνδιαλλαγές μεταξύ φτηνών προσωπικοτήτων, με ονοματολογίες, μικροπολιτικές. Πρακτικές που η άρχουσα τάξη παίζει στα δάκτυλά της. Η πολιτική δράση που χάνει εντελώς το νόημά της. 

Συνοψίζοντας:

Κακή οργάνωση, φτωχή προεργασία, μέτρια δράση, ανύπαρκτος συντονισμός αυτής, μέτρια πολιτική κάλυψη, λίγη κοινωνική συμμετοχή και αλληλεγγύη, ανούσια πολιτική αντίδραση, απουσία σχεδίου Β. 

Οι συνέπειες, αναμενόμενες, λογικές μα και εντελώς καταστροφικές: 

Καταρράκωση του όποιου κινήματος από μια νέα ήττα και διαιώνιση του αίσθηματος διαρκούς ήττας. Αποθάρρυνση στον κόσμο της εργασίας. Απώλεια του δίκαιου του αγώνα. Απώλεια του ηθικού πλεονεκτήματος στο περιεχόμενο του αγώνα. Απελπισία. Αβοηθησία. Εμβάθυνση στην απολιτικοποίηση. Απόσταση. Αποϊδεολογικοποίηση. Ψυχολογικό πλεονέκτημα σε μια φρικτή κυβέρνηση μαριονετών. 

Βρισκόμαστε στον τέταρτο χρόνο του μνημονίου και στον έκτο μιας πρωτοφανούς και ραγδαία επιδεινούμενης κρίσης, όπου τίποτα δεν έχει μείνει ακέραιο. 

Αδυνατούμε ακόμα και την πιο κρίσιμη στιγμή να μάθουμε από τα λάθη μας, παραμένουμε ανήμποροι στο να αξιοποιήσουμε την εμπειρία μας, να κατανοήσουμε τις συνθήκες των διαδοχικών ηττών μας και να τροποποιήσουμε τους τρόπους της δράσης μας και αντίδρασης. Μα πάνω απ' όλα δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να επιτύχουμε στοιχειώδη οργάνωση. Και δεν αναφέρομαι στην πολιτική οργάνωση, δηλαδή στη συστηματική δουλειά της μετατροπής μιας άγουρης κοινωνικής μάζας σε τάξη και την ώθησή της μακριά από τον εύκολο δρόμο του φασισμού και της αποϊδεολογικοποίησης. Αναφέρομαι στην οργάνωση μιας δράσης, ενός πολιτικού συμβάντος, ενός πολιτικού/κοινωνικού γεγονότος, που να αφορά τα εργατικά στρώματα και όσους πλήττονται από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης και να ενθαρρύνει τη μαζική συμμετοχή τους. Αυτό, μισή δεκαετία φτωχοποίησης αργότερα δεν το έχουμε καταφέρει, παρά τις εκλογικές νίκες ενός κομματιού της αριστεράς και παρά τη μερική ριζοσπαστικοποίηση ενός μεγάλου κομματιού της κοινωνίας. 

Σε στιγμές πλήρους κρίσης, στην κορύφωση της επίθεσης από την άρχουσα τάξη και τα τσιράκια της, στη κήδευση κάθε μορφής κοινωνικής δικαιοσύνης, σε αυτή την κατάσταση απόλυτης έκτακτης ανάγκης, κάθε πολιτική μας σκέψη, κάθε πολιτική μας δράση, κάθε μας κίνηση στην υπεράσπιση του δικαίου, του κοινωνικού πλούτου, της ίδιας της εργασίας, της ζωής βρίσκεται περιχαρακωμένη πίσω από την αστική νομιμότητα, αγκυλωμένη σε πολιτικούς καθωσπρεπισμούς, ταπεινωμένη σε φτηνές συνδιαλλαγές. Κείτεται παράλυτη, νεκρωμένη, εξαναγκασμένη στον θρίαμβο ενός συμπαγούς, συνεπούς ακραίου νεοφιλελευθερισμού. Για πόσο ακόμα;

Ποιος είναι ο εχθρός του Μουντιάλ;

Ο εχθρός κάποτε ήταν τα διπλανά έθνη. Οι πόλεμοι εναντίον τους διεξάγονταν σε μεγάλες πεδιάδες, υψίπεδα και κάμπους καθώς και στις ανοιχτές θάλασσες. Στη συνέχεια εχθρός έγιναν οι τρομοκρατικές οργανώσεις. Οι πόλεμοι εναντίον τους έγιναν πιο στοχευμένοι, με μικρότερο εύρος και με σκηνικό κυρίως το αστικό πεδίο. Η Καμπούλ, η Βαγδάτη, το Τελ Αβίβ, μερικές από τις στρατιωτικοποιημένες πόλεις όπου οι δυνάμεις καταστολής πολεμούν έναν εχθρό χωρίς πρόσωπο.

Και όσο οι πόλεις μεγαλώνουν (ήδη ο συνολικός πληθυσμός των πόλεων για πρώτη φορά υπερβαίνει τον συνολικό πληθυσμό της υπαίθρου) τόσο το πρόσωπο του εχθρού θα γίνεται πιο ασαφές. Και είναι αυτή η ασάφεια του εχθρού εντός των πόλεων που κάνει ολόκληρο τον πληθυσμό τους ύποπτο και εν δυνάμει εχθρό. Ο πληθυσμός στις πόλεις του Ιράκ, της Παλαιστίνης και της Συρίας βάλλεται αδιάκριτα στο κυνήγι των απρόσωπων ανταρτών ή τρομοκρατών (ανάλογα ποια ρητορική ακολουθεί κανείς). Και σταδιακά στις πόλεις αυτές, ο εχθρός έπαυσε να είναι εκείνο το κομμάτι του πληθυσμού που εξεγέρθηκε και έγινε ολόκληρος ο πληθυσμός. Ο οποίος βέβαια χρειάζεται να ηττηθεί.

Το επίκεντρο της νέας μορφής πολεμικών συρράξεων έχει μετακινηθεί στο κέντρο των πόλεων, στους δρόμους και τις πλατείες αυτών, στους ουρανοξύστες, στα τεράστια μπλοκ διαμερισμάτων, στις φαβέλες, στις παραγκουπόλεις, στα γκέτο, στις βιομηχανικές περιοχές, στις σήραγγες των μετρό, κάτω από τις γέφυρες, στις λαϊκές αγορές και τα σούπερ μάρκετ, σε κάθε μορφή αστικής μητροπολιτικής γεωγραφίας. Ένας πόλεμος που δεν κηρύσσεται, που δεν ολοκληρώνεται, που μπορεί να διαρκεί στο διηνεκές.

Στη Βραζιλία, με αφορμή τη διοργάνωση του Μουντιάλ καταδεικνύεται χαρακτηριστικά τι σημαίνει ο εχθρός να είναι ολόκληρος ο πληθυσμός των πόλεων. Οι παγκοσμιοποιημένες ελίτ, είτε αυτές εκφράζονται από διεθνοποιημένα κεφάλαια και κερδοσκοπικούς οργανισμούς (εταιρίες και τράπεζες) είτε από φαινομενικά αθώους ή δημοφιλείς υπερεθνικούς οργανισμούς (πχ FIFA) πλέον χτυπούν τους κατοίκους των βραζιλιάνικων πόλεων ευθέως. Τους εκτοπίζουν, παίρνουν βίαια τη γη και τα σπίτια τους, μολύνουν το περιβάλλον τους, καταλαμβάνουν τις πλουτοπαραγωγικές τους πηγές, καταστρέφουν τις δουλειές τους ή μεταχειρίζονται το εργατικό δυναμικό ως σκλάβους, σε μια νέα, εξελιγμένη μορφή αποικιοκρατίας, σε μια προχωρημένη μορφή ιμπεριαλισμού του εικοστού πρώτου αιώνα.

Για να το κάνουν αυτό έχουν μετατρέψει τις δυνάμεις αστικής καταστολής, την αστυνομία δηλαδή, σε στρατό: Υπερσύγχρονος οπλισμός, βαρύς ενδυματολογικός εξοπλισμός, στρατιωτικές επιχειρήσεις, ειδικές δυνάμεις, φρουρές, τεθωρακισμένα, πύραυλοι σε ταράτσες. Το ίδιο συμβαίνει σε κάθε μητροπολιτικό κέντρο. Κάμερες, παρακολούθηση ηλεκτρονικών επικοινωνιών, βιομετρική καταγραφή προσωπικών δεδομένων, παρακολούθηση μέσω δορυφόρων και GPS, παρακολούθηση και καταστολή μέσω droids. Για την αντιμετώπιση του εχθρού, του ίδιου του πληθυσμού. Με το πρόσχημα της αστικής τρομοκρατίας, ο πυροβολισμός έγινε δικαίωμα. Ο Μενέζες (νεαρός, μετανάστης, φτωχός και συμπτωματικά Βραζιλιάνος) ήταν ένα από τα πρώτα θύματα σε αυτή τη νέα μορφή σύρραξης σε μεγαλούπολη στη δύση.

Οι τεράστιες πόλεις της Βραζιλίας, το Ρίο και το Σάο Πάολο, δείχνουν πώς θα είναι η ζωή στις μεγαλουπόλεις του μέλλοντος. Πόλεις κατειλημμένες από την αστυνομία και τις μυστικές υπηρεσίες. Πάνοπλοι αστυνομικοί παντού. Η εικόνα τους να σπέρνει τον τρόμο και να επιβεβαιώνει την επιβολή, μετατρέποντας τον κινηματογραφικό ρόμποκοπ σε μια ευχάριστη δυστοπική ανάμνηση.

Δεν ξεχνώ, πως και ο Έλληνας Πρωθυπουργός Σαμάρας έχει δηλώσει με σαφήνεια: "Να ανακαταλάβουμε τις πόλεις μας". Παίρνω τη δήλωση αυτή εξαιρετικά σοβαρά. Η τοποθέτησή της δήλωσης στο παραπάνω πλαίσιο, σε συνδυασμό με το σχεδόν στρατιωτικοποιημένο κέντρο της Αθήνας, την εξαθλιωτική φτωχοποίηση του πληθυσμού και την ανεπίσημη μετατροπή της Ελλάδας από αστική δημοκρατία σε οικονομική αποικία, φτιάχνουν ένα μέλλον για όλους μας που το βλέπουμε τώρα αλλού. 

Λάγκος, Βαγδάτη, Μουμπάϊ, Καμπούλ, Μογκαντίσου.
Ρίο, Σάο Πάολο

Κωνσταντινούπολη, Κίεβο,  Λονδίνο, Αθήνα.
Σύντομα και στην πόλη σου. 

Οι παλιοί στο Στάχτη και Burberry ίσως να θυμάστε, στο μακρινό 2008, τότε που η στρατικοποίηση της Αθήνας βρισκόταν στα αρχικά της βήματα, είχαμε παρουσιάσει αναλυτικά τη νέα κολλεξιόν, την τελευταία λέξη της τότε μόδας στην αστυνομική στολή. Αν και ελαφρά ντεμοντέ πια: "Κομψότητα και στυλ για τον αστυνόμο που ξέρει τι θέλει". 

Σημειώσεις: 
Ο Stephen Graham έχει κάνει εξαιρετική ανάλυση στο ζήτημα των αστικών συρράξεων. Το βιβλίο του Cities Under Siege μπορείτε να το βρείτε με τη μορφή PDF ελεύθερο με μια απλή αναζήτηση στο Google. Έβαλε σε τάξη τις σκέψεις μου σε αυτήν την ανάρτηση. 

ας αφήσουμε τους φασίστες να συνομιλήσουν, για να καταλάβουμε καλύτερα...

Γιατί το περιεχόμενο των δηλώσεων των χρυσών αβγών δεν έχει τη παραμικρή αξία;

Ο δημοσιογράφος της Αυριανής Κουρής ήταν αποκρουστικός αλλά τα χυδαία του πρωτοσέλιδα είχαν μετατραπεί σε ιδεολογικά επιχειρήματα στα απαίδευτα μυαλά των εχθρών των μητσοτάκηδων αρχικά και των παπανδρέου αργότερα. Τα βίντεο του Τριανταφυλλόπουλου προκαλούσαν την ιλαρότητα του υποδόριου γαργαλητού στους ξενύχτηδες τηλεθεατές του οι οποίοι, ελλείψη τσόντας, ικανοποιούσαν με αυτά τις δικές τους ανομολόγητες μικροδιαστροφές που προβάλλονταν ακίνδυνα στα θύματα του σαρκοβόρου δημοσιογράφου. Όμως έτσι, η χυδαιότητα μετατρεπόταν σε λειτούργημα, ενώ η βία και η κακοποίηση σε απαίτηση της κοινωνίας.

Αντίστοιχο των περιεχομένων των πρωτοσέλιδων της Αυριανής και των βίντεο της Ζούγκλας είναι και το περιεχόμενο του λόγου των χρυσαβγιτών. Από τα στόματα των μελών αυτής της εγκληματικής οργάνωσης ξεχύνεται μόνο βία, μίσος και ιδεολογικός οχετός. Το περιεχόμενο κάθε τους δήλωσης ζέχνει απ' τον αξιακό τους απόπατο, το περιεχόμενο του λόγου τους έχει τόση αξία όσο και το περιεχόμενο του παχιού τους εντέρου. Έτσι, η μαρτυρία ότι ο Άδωνις Γεωργιάδης προτιμά να δει το παιδί του χρυσαβγίτη δεν είναι παρά μόνο μια αποκρουστική κακοφωνία από τα χυδαία χείλη ενός φασίστα, και οι αποκαλύψεις για τους μουρούτηδες και τους μπαλτάκους μόνο ρυπαρά αέρια νεοναζιστικού εντέρου. Στο περιεχόμενο των λεγόμενών των χρυσάβγουλων αξίζει μόνο η περιφρόνηση.

Και όμως, στο μικροαστικό ασυνείδητο των ιδεολογικών εχθρών του Γεωργιάδη έχει ήδη σχηματιστεί το χαμόγελο της χαιρεκακίας και στις γνωσιακές και μη γραφίδες όσων ψάχνουν επιχειρήματα ασύνειδα καταγράφτηκαν επιτέλους κάποιες επιθυμητές αποδείξεις. Ακριβώς σαν τα επιχειρήματα των μικροαστών από τα πρωτοσέλιδα της Αυριανής, ακριβώς σαν τα χαμόγελα των τηλεθεατών από τα βίντεο της Ζούγκλας. Ο ρηχός συναισθηματισμός και η αξιακή φτήνια όταν βασίζονται σε ένα υπόβαθρο μαζικής και ειλικρινούς οργής έχουν την ικανότητα να κάνουν ελκυστικές τις μαρτυρίες ακόμα και από τα πλέον αναξιόπιστα χείλη αρκεί αυτές να θίγουν και να ταπεινώνουν τον ιδεολογικό μας εχθρό.

Κάθε φορά λοιπόν που ξυπνά κατά τέτοιο τρόπο η μικροαστική μας χαιρεκακία ας θυμόμαστε την προέλευση αυτού του χαμερπούς συναισθήματος. Ποιος το έχει προκαλέσει. Και τι σημαίνει να υποκύπτουμε στη διεστραμμένη γοητεία των περιεχομένων ενός ιδεολογικού βόθρου. Τι λέει αυτό για εμάς, για τον καθέναν που νιώθει έτσι. Δεν είναι δα και ψυχανάλυση. Απαιτεί ένα μόνο λεπτό καθαρού χρόνου και ένα κυβικό χιλιοστό υγιούς μυαλού.

Μα παρόλα αυτά ...

...γιατί κάθε φορά που τα χρυσάβγουλα μιλούν δημόσια πρέπει να τους παίρνουμε εξαιρετικά στα σοβαρά; 

Κάθε φορά που τα χρυσάβγουλα μιλούν δημόσια (πχ μέσα στη βουλή) παρουσία "ιδεολογικών τους αντιπάλων" και ειδικότερα από τον παραπλήσιο χώρο, της ακροδεξιάς και της δεξιάς, τους παίρνω εξαιρετικά σοβαρά. Ακριβώς γιατί σε αυτό το ύψιστο επίπεδο δημόσιου λόγου χρησιμοποιείται μια φόρμα γλωσσικής και άρρητης επικοινωνίας ανάμεσα στους νεοναζί και τους δεξιούς που προσφέρει απλόχερα πολύτιμες πληροφορίες σε όποιον μπορεί να απομονώσει τα στοιχεία της επικοινωνίας αυτής από το περιεχόμενό της. Πληροφορίες για τι συμβαίνει, τι θα συμβεί και πόσο σκοτεινά και άραχνα είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή σε αυτή την φτωχή και ανήμπορη χώρα.

Ποια είναι η δομή της επικοινωνίας αυτής; Στην επιφάνειά της, τα γνωστά αυτής της συμμορίας: Ισχυρή λεκτική βία, σαφής απειλή σωματικής βίας, εκφοβισμός, διαταγή. Λίγο πιο μέσα, η δομή της επικοινωνίας χαρακτηρίζεται από τη διαρκή απειλή και τον χοντροκομμένο εκβιασμό, μέσα από ευθείες και υπονοούμενες αναφορές υπόγειων επαφών. Και στον πυρήνα της κυριαρχεί η σαφήνεια: σας κρατάμε γερά, έχουμε εφαρμόσει απέναντί σας ό,τι η μακρόχρονη πείρα μας στο παρακράτος μας έχει διδάξει και είστε πλέον υποχείριό μας, βρίσκεστε στον ίδιο βάλτο που βρισκόμαστε και εμείς, αν πέσουμε εμείς είστε και εσείς τελειωμένοι, αν δεν μοιράσετε την εξουσία με εμάς θα την χάσετε και οι ίδιοι.
Η φόρμα της επικοινωνίας μεταξύ αυτών καταδεικνύει πόσο σοβαρό είναι το ξεκαθάρισμα της αστικής τάξης σε αυτή τη περίοδο μέγιστης πολιτικής, αξιακής και ανθρωπιστικής κρίσης. Πόσο πολύ έχει αποκτηνωθεί το τέρας που εξέθρεψε η τάξη αυτή για να διατηρήσει την εξουσία της. Και πόσο έχει ξεφύγει πλέον από τα χέρια της.
Η φόρμα της επικοινωνίας μεταξύ αυτών καταδεικνύει τη συστηματική παρακρατική δράση, την έλλειψη δημοκρατίας, τη διαχρονική σαπίλα των φορέων και των εκφραστών αυτής της κοινωνίας. Εις βάρος του λαού, εις βάρος της κοινωνίας, εις βάρος όλων μας.
Η φόρμα της επικοινωνίας μεταξύ αυτών καταδεικνύει πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος πλέον ακόμα και αυτής της αστικής δικαιοσύνης.
Η φόρμα της επικοινωνίας μεταξύ αυτών είναι οι αποδείξεις που αναζητούμε, όχι το περιεχόμενό της.

ΥΓ
Η φωτογραφία είναι δική μου, αναμνηστική από μια περσινή επίσκεψή μου στο Reichstag, τη γερμανική βουλή στο Βερολίνο. Απεικονίζονται κάποιοι από τους 12 ναζί βουλευτές που εκλέχτηκαν για πρώτη φορά το 1928. Το μαύρο στην ψυχή μου μόλις αντίκρισα αυτήν και μερικές άλλες εκεί μέσα είναι πέρα από λεκτικές περιγραφές. Όμως το μαύρο στην ψυχή μου με αυτό που αντικρίζω στην ελληνική βουλή δεν είναι:
Με παραλύει.

Η Κούνεβα ως σύμβολο και πώς ο καθένας μας το βιώνει

Η κουβέντα που έχει στηθεί σε σε φυσικούς χώρους και μέσα δικτύωσης (όπως εδώ) για το ζήτημα της εκλογής της Κωνσταντίνας Κούνεβα στην Ευρωβουλή δείχνει ότι πλέον αντιλαμβανόμαστε τον άνθρωπο αυτό με έναν διττό τρόπο. Η διπλή της υπόσταση έγκειται στην παρουσία της ως φυσικό πρόσωπο αλλά και σε αυτό που αυτό το φυσικό πρόσωπο πλέον αναπαριστά.

Ποια είναι η Κούνεβα; Η προσωπική της ιστορία αναφέρεται σε μία γυναίκα με καταγωγή από τη Βουλγαρία που ήρθε στην Ελλάδα για το άρρωστο παιδί της. Δούλεψε ως καθαρίστρια και δέχθηκε δολοφονική επίθεση από -ακόμα- άγνωστους δράστες ως συνέπεια των συνδικαλιστικών της αγώνων στον εργασιακό της χώρο. Η επίθεση αυτή την έχει αφήσει τώρα με σοβαρού βαθμού αναπηρία. Η αναλυτική ιστορία της εδώ. 

Τι συμβολίζει η Κούνεβα; Η Κούνεβα είναι γυναίκα, είναι η μάνα που μόνη της παλεύει για το άρρωστο παιδί της, η Κούνεβα είναι η ξένη, είναι η μετανάστρια, η Κούνεβα είναι η εργάτης, είναι η εκπρόσωπος της κοινωνικής της τάξης, η Κούνεβα είναι όποιος παλεύει για την αξιοπρέπεια και την κοινωνική δικαιοσύνη, όποιος τιμωρείται απάνθρωπα όταν αποκαλύπτει το απάνθρωπο πρόσωπο αυτών που εκμεταλλεύονται τον άνθρωπο. Η Κούνεβα είναι κάθε ένα από τα παραπάνω ξεχωριστά και ταυτόχρονα όλα αυτά μαζί. Στο παραμορφωμένο της από το βιτριόλι πρόσωπο έχει χαραχτεί το σύμβολο της αξιοπρέπειας, της αλληλεγγύης και του αγώνα όλων των από τα κάτω των οποίων η φωνή υπάρχει αλλά δεν ακούγεται.   

Υπάρχουν συνεπώς δύο "Κούνεβες". Το υπαρκτό πρόσωπο με την συγκλονιστική προσωπική ιστορία και η Κούνεβα Σύμβολο. Ποια από τις δύο είχαν στο μυαλό τους όσοι πρότειναν την υποψηφιότητά της; Ποια από τις δύο θα εκπροσωπήσει τους Έλληνες στην Ευρωβουλή; Και ποια από τις δύο θα όφειλε να το κάνει; 

Το παρακάτω tweet θέτει στη πράξη αυτά τα ερωτήματα:

Θεωρώ ότι ο καθένας θα είναι σε θέση να δώσει μια απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα. Αυτό που θεωρώ περισσότερο ενδιαφέρον και από την απάντηση σε αυτά, είναι να κατανοήσω πώς καθένας από εμάς αντιλαμβάνεται τη συμβολοποίηση της Κούνεβα, και πώς αναλύει αυτή την εμπειρία.

Η δυνατότητα μας να συμβολοποιούμε έχει σαν βασικό χαρακτηριστικό το ότι επιτρέπουμε στο σύμβολο να αντιπροσωπεύει το πρόσωπο και την ίδια στιγμή το σύμβολο να εξακολουθεί ανεξάρτητο, διακριτό από αυτό διατηρώντας τα δικά του ποιοτικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή, η συμβολοποίηση της Κούνεβα έχει νόημα όταν το σύμβολο Κούνεβα αντιπροσωπεύει το πρόσωπο Κούνεβα αλλά ταυτόχρονα μπορεί και να στέκει αυτόνομο από το πρόσωπο Κούνεβα διατηρώντας το δικά του χαρακτηριστικά. Για να έχει νόημα η συμβολοποίηση χρειάζεται συνεπώς η διακριτότητα. Και είναι ακριβώς αυτή η διακριτότητα που επιτρέπει στο σύμβολο να χρησιμοποιηθεί δημιουργικά για να απεικονίσει αξίες. Δεδομένης της συμβολοποίησης της Κούνεβα, είναι κρίσιμο για την κοινωνία να είναι στην πνευματική/συναισθηματική θέση να αντιληφθεί πως το σύμβολο Κούνεβα είναι διακριτό από το πρόσωπο Κούνεβα. Και να διαπιστώσει επιπλέον πως το σύμβολο Κούνεβα μπορεί να υπάρξει αυτόνομο, με τα δικά του ποιοτικά χαρακτηριστικά, χωρίς τη παρουσία του προσώπου Κούνεβα ως αναπαραστατικό του συμβόλου. 

Γιατί τη στιγμή που το σύμβολο και η αξία η οποία αυτό συμβολίζει παύουν να είναι διακριτές, η συμβολική του λειτουργία διαλύεται. Η διάλυση της συμβολικής λειτουργίας, παρουσία του προσώπου που αντιπροσωπεύεται στο σύμβολο, αποτελεί κάτι που στη ψυχική σφαίρα είναι επίπονο και εξοντωτικό. 

Σε συνάρτηση λοιπόν με το παραπάνω, ακολουθεί το εξής tweet: 

Σε αυτό το tweet υπάρχει λεπτή ειρωνεία, υποβόσκουσα πικρία και απογοήτευση. Ο συγγραφέας του δυσανασχετεί φανερά. Η διακριτότητα μεταξύ του συμβόλου Κούνεβα και του προσώπου Κούνεβα έχει εξαλειφτεί και η συνεπακόλουθη πρόσμειξη των δύο "Κούνεβα" προκαλεί τη δυσανεξία. 

Θα επιχειρήσω τώρα να το τραβήξω λίγο παραπέρα, αντλώντας στοιχεία από τις θεωρίες της Κλάιν και της Σίγκαλ και παίρνοντας έμπνευση από σκληροπυρηνικές περσόνες των ελληνικών μέσων δικτύωσης. Θα το κάνω για να καταλάβω τι είναι αυτό που οδηγεί μερικούς ανθρώπους στην ωμή βία και πώς η αδυναμία χειρισμού του συμβόλου, του συμβολισθέντος, και της σχέσης μεταξύ αυτών συνδέεται με τη βία αυτή.

Υπάρχουν λοιπόν περιπτώσεις όπου η διακριτότητα μεταξύ συμβόλου και προσώπου πάνω στο οποίο αναπαρίσταται η συμβολοποιημένη ιδέα όχι απλά εξαλείφεται αλλά σύμβολο και πρόσωπο εξισώνονται, ταυτίζονται, γίνονται ένα. Στις περιπτώσεις αυτές ο απαιτούμενος διανοητικός χώρος όπου το σύμβολο, το συμβολισθέν και η εμπειρία της συμβολοποίησης θα μπορούσαν να συνυπάρξουν είναι ανεπαρκής. Σε αυτόν τον ανεπαρκή χώρο, θα συνεχίζονται ανεξέλεγκτα πρώιμες αμυντικές δράσεις για την προστασία της ακεραιότητας του εγώ, όπως η σχάση ανάμεσα στο κακό έτερο και το καλό εγώ, η προβολή του κακού στον άλλο και η παντοδυναμική άρνηση των αρνητικών εμπειριών. Αυτού του είδους η αντίληψη της πραγματικότητας θα συνεχίσει να δονείται από τα συνεχή άγχη καταδιωκτικού χαρακτήρα. Μόνος τρόπος έτσι για να διατηρηθεί η ακεραιότητα του εγώ απέναντι σε αυτές τις τρομακτικές απειλές, μια σφοδρή επιθετικότητα, που σε αυτό το στάδιο μπορεί να είναι μόνο στοματικού τύπου.
Λίγο απλοϊκό, και ενδεχομένως επιπόλαιο. Ίσως όμως έτσι να εξηγούνται: 

θερίζει η μάστιγα του αντικομμουνισμού - ανακαλύφθηκε το γονίδιο

Αίσθηση προκάλεσε η πρόσφατη αποκάλυψη του κ. Παναγιώτη Μπαλτάκου ότι γεννήθηκε αντικομμουνιστής και ότι θα πεθάνει αντικομμουνιστής.

Ο Γ.Γ του Υπουργικού συμβουλίου, σε μια εξομολόγηση καρδιάς, μίλησε για την ασθένεια του αντικομμουνισμού και δίνει δύναμη και ελπίδα στους συνανθρώπους του που υποφέρουν από τη νόσο. Η κύριος Γενικός βρίσκεται στο πρώτο στάδιο της ασθένειας και ακολουθεί συγκεκριμένη αγωγή. «Δεν είμαι πάντα καλά, έχω και τις καλές και τις κακές μου ημέρες. Μπορώ να ζω φυσιολογικά απλώς πρέπει να αποφεύγω το Ριζοσπάστη, τη Ζωή Κωνσταντοπούλου και τον Κωνσταντίνο Καζάκο. Περνώ πολύ χρόνο με τον Άδωνι Γεωργιάδη και έχω αποφασίσει πλέον να μη στεναχωριέμαι και να αγχώνομαι με μαλακίες. Κατά τα άλλα ζω όπως όλοι οι άνθρωποι», εξηγεί.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην πίστη του στον Θεό και το ρόλο του Αντώνη Σαμαρά: «Για δεύτερη φορά η Παναγία η Δεξιά, με προστάτεψε. Και παλιότερα που είχα πρόβλημα με τον Λαφαζάνη, με προστάτεψε. Έκανε το θαύμα της. Ζήτησα και από το πρωθυπουργό να μιλήσει για μένα με τον Θεό. Το πάτερ ημών που έψαλλε στη πρόσφατη επίσκεψη στο Άγιον Όρος ήταν για όλους εμάς που γεννηθήκαμε αντικομμουνιστές».
Με αφορμή τη συγκινητική εξομολόγηση του κ. Μπαλτάκου, πολλοί φορείς της νόσου βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν και οι ίδιοι για τον αντικομμουνισμό τους. Οι κ.κ. Γεωργιάδης, Βορίδης, Πλεύρης, Φ. Κρανιδιώτης, Μουρούτης ήταν οι πρώτοι. «Τα συμπτώματα ήταν σε όλους μας φανερά», είπε γνωστό στέλεχος της κυβέρνησης, φορέας της νόσου, που προτιμά προς το παρόν να κρατήσει την ανωνυμία του, «γνωρίζαμε ότι υποφέραμε αλλά τα καταφέρναμε και κρύβαμε τα συμπτώματα. Τώρα πια δεν υπάρχει λόγος να κρυβόμαστε», συνέχισε.

Ωστόσο τα νέα από τις έρευνες για τον αντικομμουνισμό είναι ενθαρρυντικά.

Ερευνητές της Ομάδας Αλήθειας της Νέας Δημοκρατίας σε μελέτη τους που δημοσιεύεται στην εφημερίδα "Δημοκρατία", μιλούν για σαφή γενετική προδιάθεση για τον αντικομμουνισμό και υποστηρίζουν ότι είναι κοντά στο να εντοπίσουν τον υπεύθυνο παράγοντα για την επιδημία αντικομμουνισμού.

Πρόκειται για ένα μάλλον άγνωστο γονίδιο, το McCarth88 το οποίο ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο αυξάνεται η νοημοσύνη στα εγκεφαλικά κύτταρα. Αν κληρονομήσει κάποιος ένα αντίγραφο από τον ένα γονιό του οι πιθανότητες να εμφανίσει αντικομμουνισμό αυξάνονται κατά 25%. Αν κληρονομήσει δύο αντίγραφα τότε αυτομάτως οι πιθανότητες αυξάνονται κατά 50%. Η ποικίλη μορφή του γονιδίου φαίνεται να προέρχεται από τους εθελοντές των ταγμάτων ασφαλείας. Τα τάγματα ασφαλείας φαίνεται ότι κληρονόμησαν το γονίδιο από τους Ανθρώπους του Νεάντερταλ.

Η ανακάλυψη βασίστηκε στη μελέτη δείγματος αίματος νεοελλήνων όπως συλλέχθηκε από τις τράπεζες αίματος μόνο για Έλληνες που με επιτυχία διοργάνωνε Χρυσή Αβγή τους τελευταίους μήνες με την ευγενική χορηγία του κράτους.

«Η ανακάλυψη του γονιδίου αποτελεί ένα μεγάλο βήμα για όσους πάσχουν από αντικομμουνισμό», λένε οι ερευνητές. «Τώρα, οι αντικομμουνιστές μπορούν να μισούν ελεύθερα τους κομμουνιστές και να εκφράζονται εναντίον τους χωρίς τη καταπίεση της μεταπολίτευσης. Γνωρίζουν πως το μίσος τους προέρχεται από κάπου βαθιά, από το ίδιο τους το γενετικό υλικό. Δεν μπορούν να κάνουν κάτι γι' αυτό. Δε φταίνε αυτοί. Είναι στο αίμα τους». Τα λόγια των ερευνητών αναμφισβήτητα προκαλούν ανακούφιση στους πάσχοντες της κυβέρνησης. 

Οι έρευνες στρέφονται τώρα στο γονίδιο το φασίστα. Αυτή είναι μια ανακάλυψη που στοιχειώνει δεκαετίες τώρα μεγάλους Έλληνες, όπως τον Γεώργιο Μεταξά, τους Γεώργιο Παπαδόπουλο και Στυλιανό Παττακό και προσφάτως τον Führer Μιχαλολιάκο.
«Πιθανολογούμε ότι το γονίδιο του αντικομμουνιστή είναι παρόμοιο με αυτό του φασίστα», λένε οι επιστήμονες.
Και νέα χαμόγελα ελπίδας κατακλύζουν τους αρρώστους. 

Ούτε στα Γιάννενα ούτε πουθενά

Πρόλογος: 

Είχα καιρό να δω τόση μαζεμένη δημοσιότητα για τον τόπο καταγωγής μου τα Γιάννενα όσο αυτή των προηγούμενων ημερών: Τα δάκρυα και η συγγνώμη του προέδρου της Γερμανίας στην επίσκεψή του στο χωριό των Λυγκιάδων απέναντι από τα Γιάννενα όπου οι ναζί της Wermacht και των SS δολοφόνησαν 82 ανθρώπους και ισοπέδωσαν το χωριό το 1943, η συγκεκαλυμένη οργή και αξιοπρεπής θλίψη μιας ενενηντάχρονης Εβραίας των Ιωαννίνων που επέζησε του Άουσβιτς, και την ίδια στιγμή η σύναξη μιας χούφτας Ελλήνων νεοναζί σε μια καφετέρια ενός διπλανού χωριού για να μιλήσουν για δημοκρατία, εκλογές και ψηφοδέλτια, περικυκλωμένοι από μπάτσους και αντιφασίστες. 

Δυστυχώς η προβολή αφορούσε με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο την ναζιστική ιδεολογία.

Μια ιδεολογία που ισοπέδωσε την Ελλάδα πριν 70 χρόνια και που, σαν οι Έλληνες να μην έχουνε διδαχτεί το παραμικρό, επελαύνει σήμερα. Επελαύνει είτε ανοιχτά με ένα καθαρά ναζιστικό κόμμα που εμμένει στη δημοφιλία του είτε έμμεσα με πρακτικές που θυμίζουν αυτήν την ιδεολογία: απολυταρχισμός και σύνθλιψη δημοκρατικών δικαιωμάτων, βίαιη καταστολή των αγώνων γι' αυτά, κρατική και μιντιακή προπαγάνδα, κρατικός ρατσισμός, στρατόπεδα συγκέντρωσης, πογκρόμ και φυλακές-κολαστήρια μειονοτήτων, συστηματική αντίθεση και στοχοποίηση αριστερών, κομμουνιστικών, αναρχικών ιδεών. 

Δεν ξεχνώ πως στο χωριό των Λιγκιάδων, στις διπλές εκλογές του Μαΐου - Ιουνίου του '12, 8 άνθρωποι (4,5%) περνώντας μπροστά απ' το μνημείο των δολοφονημένων προγόνων τους από τους Ναζί μπήκαν στο πνευματικό κέντρο του χωριού τους που ήταν στημένη η κάλπη και ψήφισαν τους νεοναζί της Χρυσής Αβγής. 

Όντας μακριά πλέον από τον τόπο αυτό, και μην έχοντας άλλο μέσο στα χέρια μου πέραν ίσως αυτού που διαβάζεις τώρα, μπορώ μόνο να διαβάζω την επικαιρότητα του τόπου μου τοποθετώντας τη στο ιστορικό πλαίσιό της. Που σε περιόδους κρίσης σαν και αυτή, το ιστορικό της πλαίσιο ίσως αποτελεί το μόνο οδηγό για ένα φωτεινότερο μέλλον. Μέλλον χωρίς φασίστες-ναζιστές και απολυταρχία, μέλλον με προκοπή και ελευθερία. 

Κυρίως κείμενο:

Φωτογραφημένο απόσπασμα από το συγκλονιστικό έργο του Mark Mazower με τον τίτλο Inside Hitler's Greece. Οι σελίδες 252 - 253 αφιερωμένες στο ολοκαύτωμα των Γιαννιωτών Εβραίων το 43. 

Και μετά τη μαυρίλα, μια μικρή λάμψη ελπίδας για το τέλος με μια παλιά φωτογραφία από τα Γιάννενα.