Κόπανοι της χρονιάς 2015

Πλήρες έτος το 2015, με πλουραλισμό υποψηφιοτήτων για τη λίστα με τους μεγαλύτερους Κόπανους. Αυτή η χρονιά της πρώτη-φορά-Αριστεράς, περισσότερο ίσως από κάθε άλλη, κανείς δε θα μπορούσε να διεκδικήσει αμιγώς θετικό πρόσημο για τα κατορθώματά του, αντίθετα όλοι μα όλοι φαίνεται ότι είναι χαμένοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. 

Για τρίτη χρονιά, παρουσιάζω τους κατ' εμέ μεγαλύτερους κόπανους του έτους. Τους ανθρώπους για τους οποίους στη καλύτερη των περιπτώσεων όλοι κάποια στιγμή αισθανθήκαμε την εσωτερική ανάγκη να ρίξουμε ένα φάσκελο, που η διανοητική συναναστροφή με τους οποίους μας άφησε με εκείνο το ιδιαίτερο συναισθηματικό κενό του μαλάκα.
Φέτος, αλλάζω τη δομή αυτής της ανάρτησης. Καταργώ την αντίστροφη μέτρηση, μη θέλοντας να αδικήσω κάποιους Κόπανους έναντι κάποιων άλλων. Διατηρώ μόνο μια αριθμημένη τελική τριάδα, εν είδη συμβολικού βάθρου αλλά και ως σημείου αναφοράς για τον ιστορικό του μέλλοντος με ειδίκευση στους κόπανους.

Ο Ανδρέας Παπαμιμίκος 

και η εφορευτική επιτροπή των προεδρικών εκλογών της ΝΔ

Πρώην πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ και Γραμματέας της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΔ, υπεύθυνος για το φιάσκο της εκλογής αρχηγού της. Οικονομικά σκάνδαλα, διαφθορά, καμαρίλα, μαγειρέματα, παρασκήνιο, ενδοκομματική ανέλιξη, οργανωτική και εκτελεστική ανικανότητα, ιδεολογική φτώχεια, χωρίς ευθιξία, δίχως αντίληψη πολιτικής ευθύνης. Εκφραστής μιας ολόκληρης γενιάς ΟΝΝΕΔιτών που βρίσκονται σε ηλικία διακυβέρνησης.
Μέλος ενός κόμματος για το οποίο η δημοκρατία είναι απλά μια λέξη στο λογότυπό της. Ενός κόμματος που στη πιο δραματική περίοδο της μετα-νεοελληνικής ιστορίας, έκανε τα πάντα για να την εξευτελίσει: δύο μεταβατικοί πρόεδροι, ανυπαρξία πολιτικού διαλόγου, αδιαφανής εκλογική διαδικασία, σκανδαλώδεις αναθέσεις, υποψήφια τζάκια να συναγωνίζονται υποψήφια λαμόγια, οι γυναίκες στο περιθώριο, σκιώδεις καταμετρήσεις. Και ακόμα τίποτα.

Ελλάς Ελλήνων Ομοφοβικών

Καραμανλής, Σαμαράς, Βορίδης Γεωργιάδης, Βούλτεψη, ο Φαήλος ο Κρανιδιώτης και πολλοί ακόμα νεοδημοκράτες. Η Λιάνα Κανέλη, η Φώφη Γεννηματά, οι καμμένοι Έλληνες (πλην τιμητικών εξαιρέσεων), οι κρετίνοι της χρυσής αβγής, Είτε λησμονώντας να επιστρέψουν προσωρινά από τον Μεσαίωνά τους "απέχοντας", είτε ανοιχτά καταψηφίζοντας το σύμφωνο συμβίωσης, είτε ξεδιάντροπα και ατιμώρητα εκχυδαΐζοντας, η διαχρονική ελληνική συντήρηση απ' όπου και αν προέρχεται  ξέρασε και πάλι την ομοφοβία της και ταπείνωσε με τη συμπεριφορά της και τη βρώμικη ρητορική της ένα κομμάτι των Ελλήνων πολιτών που χρόνια τώρα στερούνταν το αυτονόητο. Ίδια και ίσα δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες. Η δημοκρατία τους βρωμάει ρατσισμό και φόβο. 

Στο ίδιο καλάθι με τους παραπάνω κόπανους προφανώς δεν μπαίνουν οι βουλευτές του ΚΚΕ. Αυτοί είναι κάτι μοναδικό. Η επιχειρηματολογία τους είναι μια ακαταλαβίστικη αντι-διαλεκτική μαρξισμού με τον αντίποδα μιας Butlerικής θεωρίας ανάμεικτης με στοιχεία queer. Χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί για αυτά τα ζητήματα και δεκάδες θεωρητικοί όμορφα προσπάθησαν να συνδυάσουν τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας με τον μαρξισμό και την ιδεολογία. Για το ΚΚΕ όμως όλα εξακολουθούν φιλτραρισμένα στο γνωστό υπερορθόδοξο δόγμα αυτού του ιδιαίτερου αντιληπτικού μηχανισμού που εκτός από τον κόσμο του ξέρει να εγκλωβίζει την ίδια τη σύγχρονη σκέψη. 

Ιδιαίτερη μνεία, για να επιστρέψω στην αναζήτηση ατόφιων κόπανων, χρειάζεται να δοθεί και στο σεξιστικό, ομοφοβικό και τρανσοφοβικό παραλήρημα του Δημήτρη Πατέλη, ενός υποτίθεται προοδευτικού και καλλιεργημένου ατόμου και καθηγητή πανεπιστημίου, το οποίο έγινε τον Νοέμβρη στο Πολυτεχνείο. Παρανοϊκή σκέψη, λεκτική κακοποίηση και εύκολα συμπεράσματα που διαφέρουν από αυτά τον ρασοφόρων ετεροσεξιστών διότι αποδίδονται κεκαλυμμένα από πολιτικό μανδύα και γνώμη. 

Οι Αμβρόσιος - Σεραφείμ - Άνθιμος

Χρόνια τώρα, καλούμαστε να συνυπάρξουμε στη δημόσια σφαίρα με τρεις ανώτερους δημόσιους υπάλληλους που πληρώνονται αδρά από τον Έλληνα φορολογούμενο ανεξαρτήτως ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Ο βίος και η πολιτεία τους ξακουστός. Νέμονται εξουσία και διαχειρίζονται δημόσια περιουσία ανεξαρτήτως εμπειρίας και ατομικών προσόντων. Δεν είναι ανακλητοί και στην πράξη δεν είναι υπόλογοι για τίποτα και πουθενά. Συγκαλύπτουν επαναλαμβανόμενα οικονομικά σκάνδαλα και σεξουαλικά εγκλήματα, όπως βιασμοί ευάλωτων ανηλίκων. Παραπληροφορούν διαδίδοντας ασύστολα ψέμματα και επικίνδυνες επιστημονικές ανακρίβειες. Χρησιμοποιούν λεξιλόγιο χρυσαυγίτη. Διακρίνονται από φανατισμό παρόμοιο της Τζιχάντ. Είναι πεπεισμένοι πως κατέχουν τη πλήρη αλήθεια και συκοφαντούν όποιον εκφέρει αντίλογο. Προβάλλουν σε κομμάτια της κοινωνίας τις ανομολόγητες φαντασιώσεις τους επενδύοντάς τες με ό,τι πιο βρώμικο τους επιτρέπει το συνειδητό τους. Είναι σκατόψυχοι. Μισούν. Αν ζούσαν στην εποχή του Χριστού θα ήταν οι αυλικοί συμβουλάτορες του Ηρώδη.

Αυτά διαχρονικά.

Το 2015 συγκεκριμένα παρακολουθήσαμε μια ειδική εμμονή αυτών των δημοσίων υπαλλήλων με το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας. Εμμονή στα όρια του παραληρήματος. Στο μυαλό τους ζητήματα και διακριτές έννοιες όπως γένος, φύλο, ταυτότητα και έκφραση φύλου, σεξουαλικός προσανατολισμός, σχέση, συμβίωση, οικογένεια, αστικά και ανθρώπινα δικαιώματα κ.α. είναι μπλεγμένα σαν ένας χυλός και αυτό τους προκαλεί εξαιρετική αναστάτωση. Η διαδικασία σκέψης τους, εκτός από τον διανοητικό αχταρμά χαρακτηρίζεται επίσης και από έντονα παρανοειδή στοιχεία, με βάση τα οποία η ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα και η δημόσια έκφρασή της σχετίζεται με τον διαχρονικά παρόντα διαβολικό εβραιομασωνισμό και πιο πρόσφατα την αμερικάνικη πρεσβεία με τελικό σκοπό βεβαίως να μαγαρίσουν τον νεοέλληνα και να σοδομήσουν τις ηθικές του αρχές. Παρανοειδείς σκέψεις που εκτός από την αμορφωσιά και την ανοησία καταδεικνύουν και τις παραδοσιακές σχέσεις αυτού του σκοταδιστικού και αναχρονιστικού οργανισμού που λέγεται Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία με τα πιο παθολογικά στοιχεία της ελληνικής ακροδεξιάς. Είναι χαρακτηριστικό εξάλλου ότι οι ανακοινώσεις, οι δηλώσεις και οι συμπεριφορές της εν λόγω τριάδας ρασοφόρων δημοσίων υπαλλήλων χαρακτηρίζονται από έντονη οξύτητα και επιθετικότητα και φτάνουν στο σημείο μιας παράδοξης για τους "εκπροσώπους της χριστιανικής αγάπης" έκφρασης ωμού, καθαρού μίσους προς τον συνάνθρωπο. Η λεκτική βία τους, σε ένα συναισθηματικό επίπεδο αποτελεί ξεκάθαρα εκτόνωση έντονου άγχους. Αναρωτιέμαι τι είδους άγχος είναι αυτό για να πρέπει να εκτονωθεί μέσω τέτοιας μισανθρωπιάς απέναντι συγκεκριμένα σε ομοφυλόφιλους συμπολίτες μας. Η περιγραφή της ομοφυλοφιλικής συμπεριφοράς στις ανακοινώσεις και στις δηλώσεις, με έντονες λεπτομέρειες σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν μπορεί προφανώς να είναι αποτέλεσμα προσωπικής εμπειρίας (η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία άλλωστε επίσημα ποτέ δεν αναγνώρισε "κρούσματα ομοφυλοφιλίας" σε ανώτατα στελέχη της - οι ρασοφόροι δημόσιοι υπάλληλοι άλλωστε είναι ανοσοποιημένοι στην ομοφυλοφιλία). Συνεπώς οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να θεωρούν πως οι συγκεκριμένες περιγραφές είναι αποτέλεσμα φαντασιώσεων. Φαντασιώσεων σεξουαλικού περιεχομένου. Είναι εντυπωσιακό πώς δημόσιοι λειτουργοί καταφεύγουν σε επίσημες ανακοινώσεις με τέτοιο περιεχόμενο προκειμένου να το ποινικοποιήσουν και να το καταδικάσουν μετά! Μια τιμωρητική σχέση με την ίδια τη σεξουαλικότητα που απολήγει σε διανοητική σύγχυση, παράνοια, άγχος και τελικά μίσος και μισανθρωπιά.
Τι ψυχή θα παραδώσουν;

Ο Πάνος Καμμένος

Η πρώτη φορά Αριστερά έγινε πραγματικότητα με τη χείρα ενός εκπροσώπου της κλασσικής ελληνικής δεξιάς. Εκφραστής των πιο σκοτεινών αλλά και πιο διαδεδομένων χαρακτηριστικών της κοινωνίας: ακροδεξιά, ρατσισμός, ομοφοβία, θρησκοληψία και πατριδοπληξία. Διαχρονικός εργάτης της άρχουσας τάξης και του ελληνικού καπιταλισμού. Αρχηγός ενός περιθωριακού συνονθυλεύματος γραφικών οπισθοδρομικών, παράγοντας τώρα σε μια υποτιθέμενη απόπειρα προοδευτικής διακυβέρνησης, ο οποίος εξελίχθηκε γρήγορα σε βοηθός κωλοτούμπας του Αλέξη Τσίπρα. Στον ελεύθερο χρόνο του ταυτίζει την ομοφυλοφιλία με την κτηνοβασία, χυδαιολογώντας και εξευτιλίζοντας ένα κομμάτι των πολιτών αρνούμενος να του προσδώσει τα αυτονόητα δικαιώματά του. Στη δουλειά του συμμετέχει στη διαπραγματευτική προσπάθεια της χώρας με μια συναισθηματική έκρηξη ανάλογη του Κουγκίου και συνεχίζει κάνοντας "σαφές" πως αν Βρυξέλλες και Βερολίνο συνεχίσουν το «bullying» στην Ελλάδα η Ευρώπη θα γεμίσει τζιχαντιστές. Λίγους μήνες μετά τζιχαντιστές μακελεύουν το Παρίσι, κάτι που σε ένα παράλληλο σύμπαν θα μας έκανε να αναρωτηθούμε σαν κοινωνία εκ νέου για την γενική επάρκεια αυτού του ανθρώπου. Στο δικό μας σύμπαν όμως αρκούμαστε στον να τον ανεχόμαστε ως απλό κόπανο. 

Ο Σάκης Ρουβάς

Το 2015 ολοκληρώθηκε η καλοδουλεμένη επαναπλαισίωση της προσωπικότητας Σάκη Ρουβά από το ποπ είδωλο με ημερομηνία λήξης σε πολιτιστικό/πολιτισμικό εκφραστή μιας κάποιας μετά-νεοελληνικής ελίτ. Ο Σάκης Ρουβάς δεν είναι πια οι ξαναμμένες έφηβες, η βόνταφον, η πέπσι κόλα και τα περιοδικά μικροσκάνδαλα. Είναι πλέον Επίδαυρος, Μέγαρο Μουσικής, Μίκης Θεοδωράκης, και εσχάτως η καλοσχηματισμένη εικόνα των Μένουμε Ευρώπη. 

Τον Ιούλιο του 2015 ο Σάκης Ρουβάς σε ένα προσωπικό του διάγγελμα προς τους Έλληνες αποκάλυψε πως διακατέχεται και αυτός από θυμό, απογοήτευση και απελπισία γιατί έχει υποφέρει πολύ και ο ίδιος τα τελευταία πέντε χρόνια και παρά τις στερήσεις βρίσκεται όπως και εμείς στο χειρότερο σημείο αυτής της κρίσης. Μιλάει με ύφος σοβαρό μα ταυτόχρονα μετρημένο. Αποφεύγει αχρείαστες συναισθηματικές εκρήξεις και το επικίνδυνο πατρονάρισμα και κοιτάζει τον τηλεθεατή με επιμελημένη ειλικρίνεια στα μάτια. Βγάζει ένα λογύδριο εξαιρετικά σκηνοθετημένο αλλά στερούμενο νοηματικής συνοχής. Μα αυτό δεν έχει σημασία διότι ο τηλεθεατής καλείται κυρίως να αποκριθεί στην υποκείμενη οργή και αγανάκτηση με την οποία υποτίθεται ταυτίζεται.

Δεν υπάρχει όμως περιθώριο ταύτισης με τη φιγούρα Σάκης Ρουβάς. Για την ανώτερη τάξη είναι ο προσωπικός τους διασκεδαστής, για τη βιομηχανία θεάματος μια μηχανή κέρδους, για τον τηλεθεατή ένα καλογυρισμένο βίντεο κλιπ που επαναλαμβάνεται ασταμάτητα εδώ και μια εικοσαετία. Ακόμα και να αρκεστεί κανείς στη φαντασίωση μιας παρόμοιας κοινωνικής ανέλιξης από το ταπεινής κοινωνικής τάξης/καταγωγής ταλαντούχο νέο στον συνομιλητή της Αγάπης Βαρδινογιάννη, η φαντασίωση συντρίβεται από τη περιστασιακή εκμετάλλευση αυτής της καταγωγής από πλευράς του, που συνίσταται στη προπαγάνδιση των συμφερόντων της τάξης που πλέον τον συντηρεί. Εξάλλου, η επιχειρούμενη επένδυσή του με στοιχεία μιας πιο εμπεδωμένης ελληνικής κουλτούρας ξεκάθαρα αποτυγχάνει να του προσδώσει το ανάλογο περιεχόμενο, τόσο πολιτισμικά, όσο διανοητικά και βεβαίως συναισθηματικά. Γι' αυτό και η επαφή με αυτήν τη περσόνα του Ιουλίου του '15 προκαλεί το συναίσθημα του γελοίου στη καλύτερη των περιπτώσεων και του χλευασμού αν πραγματικά επιχειρήσουμε να τον πάρουμε στα σοβαρά. Ο Σάκης Ρουβάς, όση επαναπλαισίωση και να του επιχειρηθεί, παραμένει ξόανο. Ένα είδωλο κενό δηλαδή, χωρίς περιεχόμενο, είτε αποπειράται να μας πει ένα τραγούδι είτε στοχεύει να μας μιλήσει πολιτικά. 

Ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος

Στα αντίστοιχα βραβεία πέρυσι, στα οποία είχε καταλάβει δίκαια την 5η θέση, έγραφα ότι ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος "εκτός από συνειδητός προπαγανδιστής του ακραίου νεοφιλελευθερισμού μέσα από το όχημα της κατά τα άλλα ενημερωτικής εκπομπής του, είναι και περήφανο μέλος του Μετώπου της Λογικής... Είναι αναμφισβήτητα μια από τις προσωπικότητες εκείνες που έχουν εξασφαλισμένο ένα εισιτήριο πρώτης θέσης στο σύγχρονο Ματαρόα, το πλοίο που θα τραβήξει μακριά, προς την φυσική μα κυρίως διανοητική σωτηρία, την πνευματική ιντελιγκέντσια του τόπου με το που ο τρισκατάρατος Σύριζα θα καταλάβει την εξουσία". 

Δυστυχώς, με τη πρόβλεψη της κυβέρνησης τρισκατάρατου Σύριζα να επαληθεύεται, η ιντελιγκέντσια επιπέδου Μπογδάνου και ο ίδιος ο Κωνσταντίνος εξακολουθεί να παλεύει για την επιβίωσή της στη συριζαίικη Ψαροκώσταινα και να υφίσταται το bullying των εχθρών της Ευρώπης (όπως συγκλονιστικά και με τον απαραίτητο σπαραγμό εξηγεί στο απολαυστικό βίντεο). Μα αντί ο Κωνσταντίνος να προκαλεί τον οίκτο και τη συμπάθεια για το συνεχές δράμα, οι φαντασιώσεις των ακροατών του αναλώνονται σε περίεργες σαδιστικές διεργασίες. Η συμπεριφορά του, ο τρόπος δημόσιας συσχέτισης, ο χειρισμός των χαρακτηρολογικών του στοιχείων, ο έλεγχος των δημόσιων συναισθηματικών του παρορμήσεων, λες και όλα τους είναι μια συνεχής εκδραμάτιση ή οποία με όρους αντιμεταβίβασης σχεδόν προσκαλεί και αυξάνει το κίνδυνο για κακοποιητική συμπεριφορά. Συμπάσχω με τον ταλαίπωρο τηλεθεατή. Αλλά αναγνωρίζω ότι το να είσαι Μπογδάνος πρέπει να είναι κάτι ανυπόφορο. Δεν είναι προφανώς ο απόλυτος κόπανος της χρονιάς αλλά μετά βεβαιότητας και μετά χιλίων επαίνων κερδίζει επάξια το βραβείο του καλύτερου Άδωνι Γεωργιάδη του Μετώπου της Λογικής (και με σηκωμένο το μεσαίο του δάχτυλο το πανηγυρίζει ως ο πραγματικός νικητής του 2015). 

Οι "Συγγνώμη, Μαλακία" του Πολυτεχνείου

Στις 15/11/15 κάποιοι απίθανοι τύποι πραγματοποίησαν επίθεση σε μπλοκ αριστερών σχημάτων στην πύλη της Στουρνάρη στο Πολυτεχνείο. Με δήλωσή τους εξήγησαν ότι σκοπός τους ήταν να δείρουν Κνίτες αλλά έγινε μια λάθος συνεννόηση, μια παρεξήγηση και έτσι έδειραν κάποιους άλλους. "Σόρρυ παιδιά, παίχτηκε μαλακία" με άλλα λόγια. Αυτοί οι τύποι δεν ήταν ΜΑΤ, δεν ήταν ΔΙΑΣ, δεν ήταν ασφαλίτες, δεν ήταν χρυσαυγίτες, δεν ήταν ...γενικά. Ποτέ δεν δήλωσαν τι ήταν, τουλάχιστο δημόσια, θεωρώντας προφανώς ότι το ζήτημα της πολιτικής ταυτότητας όταν έχει να κάνει με αδιανόητες μαλακίες διευθετείται αποκλειστικά με κατόπιν εορτής διαπροσωπικές επαφές. Τέλος πάντων, ας πούμε ότι αυτοί οι τύποι είναι κομμάτι του αναρχικού χώρου όπως το ίντερνετ άφησε να εννοηθεί. Αφού λοιπόν τσάκισαν στο ξύλο τα ανυποψίαστα άτομα/συντρόφους κάποιοι από αυτούς κατάλαβαν τη μαλακία τους και θέλησαν να επανορθώσουν.

Λίγο αργότερα αναρτάται στο Indymedia η πλέον γελοία δήλωση ανάληψης ευθύνης στην ιστορία των δηλώσεων ανάληψης ευθύνης. Σε αυτή, μερικοί από τους πρωταγωνιστές που δίνουν την εντύπωση των μετανιωμένων περιγράφουν τα περιστατικά και εκφράζουν τη συγγνώμη τους προς τους ξυλοφορτωμένους συντρόφους. Το κάνουν με κοφτές φράσεις, ευθείς και άμεσες προφανώς για να καταδείξουν την αποφασιστικότητά τους στην αυτοκαταδίκη. Το περιεχόμενο όντως είναι έντονα απολογητικό. Όχι όμως το ύφος. Διότι το ύφος αφήνει την αίσθηση μιας εξωτερικής προέλευσης της ασυνεννοησίας, ενός πεδίου ουσιαστικής ευθύνης που βρίσκεται σε κάποιον εξώτερο χώρο, πέρα από τους ίδιους, και αυτοί απλά αναλαμβάνουν την ευθύνη των συνεπειών αυτής της ασυνεννοησίας, του ξυλοδαρμού δηλαδή άσχετων συντρόφων. Και όλο αυτό δοσμένο με έναν υπόγειο κυνισμό, μια υποκείμενη μαυρίλα, και σε ένα πλαίσιο αυτονόητου δικαιώματος ότι είναι οι μοναδικοί δικαιούχοι στην άσκηση ελέγχου και βίας και ότι είναι επίσης φυσιολογικό να δείρουν τους Κνίτες και να τους εμποδίσουν την είσοδο στο πολυτεχνείο. 

Ελπίζω να κατανοούν ότι η δημόσια αυτοκριτική τους είναι αυτοκριτική επιπέδου Κίμωνα Κουλούρη και Ευάγγελου Μεϊμαράκη: της κατηγορίας Σκουπίδια. Η απλή περιγραφή των γελοίων μα τραγικών περιστατικών στα οποία πρωτοστάτησαν και των μετέπειτα κινήσεών τους δεν αποτελεί αξιοθαύμαστη στάση ανάκτησης συνειδητότητας των πράξεών τους. Είναι η αυτονόητη αντίδραση κάθε έμβιου όντος που δεν έχει νοημοσύνη χρυσαυγίτη. Δεν σημαίνει απολύτως τίποτα ούτε για τα θύματά τους ούτε και σε επίπεδο πολιτικής σφαίρας. Και επίσης, η δημόσια "συγγνώμη" δεν είναι και δημόσια αυτοκριτική, ούτε προσωπική ούτε πολιτική ούτε ιδεολογική. Αν δεν είναι ούτε σε θέση να κατανοήσουν τι σημαίνει αυτοκριτική τότε καλύτερα ας δώσουν στον εαυτό τους ένα ρεπό για το 2016 και ας μας τα ξαναπούν από του χρόνου. 

Η φτηνιάρικη βία τους και η γελοία γραπτή δήλωσή τους λίγο μετά τους κατατάσσει αναμφισβήτητα στους κόπανους όχι μόνο της χρονιάς αλλά και της δεκαετίας.  

ΚΑΙ ΣΤΟ ΒΑΘΡΟ ΑΝΕΒΑΙΝΟΥΝ

3. Ο Γιάνης Βαρουφάκης

Ανήκω σε αυτούς που συμπαθούν τον Γιάνη. Έχω διαβάσει δυο βιβλία του, επιστημονικά και εκλαϊκευμένα άρθρα του, παρακολουθώ τις συνεντεύξεις του, τον έχω ακούσει ζωντανά σε διάλεξή του στο Λονδίνο και σε εκπομπές στην αγγλική τηλεόραση, ενώ διαβάζω τακτικά και το μπλογκ του. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ούτε για το επίπεδο γνώσεών του, ούτε για τη νοημοσύνη του, και πώς να έχω άλλωστε όταν η προσωπική του πορεία μιλάει από μόνη της. Όμως, μέσα από την ελληνική τραγωδία του 2015, έμαθα για τα καλά πως εκτός από την κατάρτιση και την εμπειρία υπάρχει και η προσωπικότητα. Και η διαχείριση των στοιχείων της προσωπικότητας. Και βεβαίως η οριοθέτηση αυτών των στοιχείων όταν το προσωπικό καλείται να είναι ξέχωρο από το συλλογικό, ειδικά σε καταστάσεις ζωής και θανάτου μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Πίσω από την εμπροσθοφυλακή της πανθομολογούμενης γοητείας, της σαγήνης και του θαυμασμού του εαυτού από τους άλλους, πίσω από το μάγεμα του ακροατηρίου, την ακτινοβολούσα αίσθηση αυτοπεποίθησης, την παντοδυναμία της δημόσιας εικόνας, υπάρχει πάντα μια σκοτεινή και συνήθως επικίνδυνη πλευρά. Αυτή η πλευρά του Γιάνη είδαμε ότι χαρακτηρίζεται από την υπερεκτίμηση των προσωπικών δυνατοτήτων, την προσωπική στρατηγική και την εμμονή στο αλάθητο της, και τη θόλωση των ορίων -πού ξεκινά δηλαδή το εθνικό/πολιτικό και πού το προσωπικό.
Και μετά τους 2-3 πρώτους μήνες όπου ο Prof Varoufakis ήταν διασημότερος και από τον Χριστό, τα ευάλωτα και αρχικώς αφανή στοιχεία αυτής της προσωπικότητας πέρασαν στο προσκήνιο. Έχοντας δίπλα του ένα πρωθυπουργό αδαή, ανώριμο και άπειρο, η σαγήνη της προσωπικότητας του Γιάνη και η αίσθηση της υπερβολικής αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης έμοιαζε ανεξέλεγκτη. Φαινόταν εκτός ορίων και διαχείρισης, τουλάχιστο από τον ίδιο και την ελληνική πλευρά.
Γιατί με τους άλλους, όπως αποδείχτηκε, ήταν διαφορετικά.
Με τους άλλους τα όρια ήταν ασφυκτικά και ανένδοτα. Ο Dr Schäuble αποδείχτηκε ότι μπορούσε να ελέγξει πολύ καλύτερα τις ναρκισιστικές παρορμήσεις του Γιάνη από ότι ο Αλέξης και βεβαίως να τις αντιπαρέρθει όντας γερμανικά προσηλωμένος στον στόχο του. Ανεξαρτήτως αν οι οικονομικές θεωρίες του Γιάνη είναι σωστές ή όχι (η προσωπική μου άποψη είναι ότι είναι), τα "μεγαλειώδη" στοιχεία της αίσθησης του εαυτού φαίνεται ότι επηρέασαν πλήρως (ή ακόμα χειρότερα καθόρισαν και διαμόρφωσαν) την ελληνική στρατηγική. Η φαντασίωση λες και ήταν ότι θα έμπαινε μέσα ο Γιάνης, θα τους εξηγούσε ότι η συνέχιση της τακτικής τους θα κατέστρεφε την Ευρώπη και αυτοί στο τέλος θα έβλεπαν το φως το αληθινό και θα έλεγαν και ευχαριστώ. Και όταν το όρια των άλλων την τσάκισαν, η διαπραγμάτευση της πρώτης κυβέρνησης της αριστεράς ξέμεινε με τη μεγαλομανιακή επιμονή του Γιάνη (και την απειρία του Αλέξη) και τη συνέχιση αποκλειστικά της φαντασίωσης. Με αποτέλεσμα τη συντριβή της και το μεγαλειώδες φιάσκο του Ιουλίου (που ήταν πιο μεγάλο τόσο από το Χριστό όσο και από τον Γιάνη).
Ωστόσο ο Γιάνης είναι όντως τόσο έξυπνος, τόσο ικανός και τόσο διαβασμένος ώστε με βεβαιότητα να ξέρουμε ότι γνώριζε όλα όσα επρόκειτο να συμβούν. Είχε μελετήσει και περιγράψει με σαφήνεια τη στάση της ευρωπαϊκής ελίτ, ήξερε για τη θηλιά που ολοένα και θα έσφιγγε. Και παρόλα αυτά, ούτε αυτός ούτε ο προϊστάμενος πρωθυπουργός του είχαν φροντίσει για το αξιοπρεπές πλάνο της διαφυγής στο ενδεχόμενο του να εξακολουθούσαν τυφλοί οι άλλοι στο φως το αληθινό.
Γι' αυτό και ο Γιάνης είναι μοιραίος. Μοιραίος και κόπανος.

2. Ο Αλέξης Τσίπρας

Ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε μέσα σε έναν χρόνο α) να γκρεμίσει μια κυβέρνηση μαριονετών της ευρωπαϊκής ολιγαρχίας που στήριζε μανιακά και το ελληνικό κατεστημένο β) Να κερδίσει η αριστερά εθνικές εκλογές για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας γ) Να κερδίσει ένα αδιανόητο δημοψήφισμα εν μέσω άνευ προηγουμένου τηλεοπτικής τρομοκρατίας και με τους πολίτες στις ουρές κλειστών τραπεζών δ) Να κερδίσει νέες εθνικές εκλογές έχοντας εξαπατήσει ό,τι κινούταν και ανέπνεε σε αυτόν τον τόπο, έχοντας αποτύχει σε ό,τι είχε αποπειραθεί και έχοντας υπογράψει ένα φριχτό τρίτο μνημόνιο που ήταν χειρότερο από όλα τα προηγούμενα μαζεμένα ε) Να εξαφανίσει τους βασικούς πολιτικούς του αντιπάλους Σαμαρά και Βενιζέλο και να επιτείνει την παρακμή στα μέχρι πρόσφατα κυρίαρχα κόμματά τους στ) να εξαφανίσει τους εσωκομματικούς "αντιφρονούντες" και να τους οδηγήσει στο περιθώριο ζ) να δώσει λογική στην αίσθηση πως θα κυβερνάει για την επόμενη εικοσαετία. Μαζικά και διαδοχικά κατορθώματα που σε οποιοδήποτε καθεστώς θα σκιαγραφούσαν το προφίλ ενός σιδηρού ηγέτη.
Παραδόξως όμως, ενώ όντως έχει κατορθώσει αδιανόητα πράγματα και ό,τι πέρασε από το χέρι του σε εθνικό επίπεδο του βγήκε, η γενικότερη αίσθηση που αποπνέει είναι της λύπης και της απροσμέτρητης αποτυχίας. Αποτυχίας δικής του μα κυρίως των άλλων. Της χώρας και του λαού της. Η ιστορία έπαιξε γερό παιχνίδι με τον Αλέξη. Του επέτρεψε όλα τα παραπάνω με αντάλλαγμα τη πλήρη ταπείνωση και εξευτελισμό όλων των στοιχείων που τον έκαναν να τα καταφέρει. Μέσα σε ένα και μόνο χρόνο. Μα και αυτός όμως! Με τον πιο τραγικό τρόπο έμαθε (και μάθαμε και εμείς) πως διακυβέρνηση τη πιο κρίσιμη εποχή στην νεότερη ιστορία της Ελλάδας δεν σημαίνει προεδρεία δεκαπενταμελούς. Πως η διαπραγμάτευση με στοχοπροσηλωμένους ανθρώπους και τέρατα αποφασιστικότητας και προετοιμασίας δεν είναι λογομαχία πανεπιστημιακού αμφιθεάτρου με ανίκανους ΔΑΠίτες. Πως το σχέδιο εξόδου από τη κρίση δεν θα μπορούσε να ήταν το γνωστό κοψοχρονιά πλαίσιο των κομματικών συνελεύσεων και πως το grexit που ο ελληνικός λαός αποφασιστικά ριψοκινδύνεψε με το αφελές δημοψήφισμα απαιτούσε άριστη γνώση, τέλειο σχέδιο και σκληρή προετοιμασία. Μα τίποτα αυτά όπως εγκληματικά αποδείχτηκε δεν υπήρξε.
Αλέξη συγγνώμη, μα είσαι εντελώς κόπανος.

1. Εγώ

Όσο και να προσπάθησα, όσο και να έψαξα, όσο και να ανέτρεξα στα πρόσωπα και στα γεγονότα αυτής της ανεπανάληπτης χρονιάς, δεν κατάφερα να βρω κάποιον που να αισθάνεται (και προφανώς να είναι) μεγαλύτερος κόπανος του 2015 από εμένα. Και ίσως από εσένα. Και από εκείνον, και από εκείνη, τον άλλον, την άλλη, αυτόν, αυτήν.... Η φαντασίωσή μου υπήρξε μεγαλύτερη της πραγματικότητας, μα ο πάταγος της πρόσκρουσης ήταν εκκωφαντικός. Είχα σχεδόν πειστεί για την ελπίδα που ερχόταν. Πίστευα όντως μέσα μου πως κάτι θα μπορούσε να ήταν διαφορετικό. Πως θα παίρναμε "σβάρνα τα βουνά, τις κορφές" που λέει και ο στίχος και πως αργά ή γρήγορα θα ξεμπερδεύαμε με τη σαπίλα που μας δυνάστευσε και που εξακολουθεί να μας καταδυναστεύει. Πως έστω και με το κεφάλι στην οικονομική του αγχόνη, οι βαριές μας ανάσες θα γινόταν ανάσες αξιοπρέπειας και ελευθερίας. Πόσο αφελής υπήρξα! Τι κόπανος! Και με έπιανα να μιλάω υπέρ του Σύριζα, και να εξηγώ, και να λέω και τώρα να ντρέπομαι σχεδόν να αντικρίσω όλους αυτούς που τους μίλαγα, τους εξηγούσα, τους έλεγα... Πόσο αφελής υπήρξα! Τι κόπανος! Διότι όντως συγκινήθηκα εκείνη τη νύχτα τις 26ης του Γενάρη εδώ στα ξένα που βρισκόμουν. Και κάτι κινήθηκε μέσα μου όταν άκουσα ότι «είμαστε κάθε λέξη του συντάγματος». Και βλέποντας τις αντιδράσεις των ξένων φίλων, συναδέλφων και συντρόφων μου εδώ σχεδόν ένιωσα πως όντως κάτι σημαντικό επρόκειτο να ξεκινήσει. Και ξεχνούσα έτσι τις αμφιβολίες που όσο πιο κοντά πλησιάζαμε τη μεγάλη στιγμή τόσο μεγάλωναν.  Προσδοκώντας εκείνη την ελπίδα κατέληξα τώρα να την έχω χάσει οριστικά. Και βυθίστηκα σε ένα τραύμα που δεν πιστεύω πως θα κλείσει. Και κοιτάζοντας τον εαυτό μου στον καθρέπτη κατέληξα:
Δεν πιστεύω  τίποτα. Δεν ελπίζω τίποτα. Είμαι κόπανος.   

ποιος είναι ο Άδωνις;

Είδα το σποτ του Άδωνι Γεωργιάδη για τη προεδρεία της ΝΔ. Στην κυριολεξία, το δεύτερο μισό του κλιπ κυριαρχείται από την επανάληψη της λέξης "εγώ", ενώ κλείνει με μια χορωδιακή, μαζική συμφωνία ταύτισης του πλήθους που ανακοινώνει: "ο Άδωνις είμαι εγώ". Η εξέλιξη του ναρκισσιστικού προσανατολισμού της προσωπικότητας του δημόσιου Γεωργιάδη είναι εντυπωσιακή. Παλαιότερα η αίσθηση ενός μεγαλειώδους εαυτού προβαλλόταν στην γνωστή γραφική ειδωλοποίηση της αρχαιότητας. Στη συνέχεια, ως υπουργός, η προβολική ταύτισή του με τον Άλλο πήρε τη μορφή συνεχούς επαγρύπνισης ώστε ο Άλλος ως ο δικός του προβεβλημένος εαυτός να έχει το χαρακτήρα διώκτη του. Τώρα, το μεγαλείο του εαυτού κατασπάται σε πολλαπλούς κολακευτικούς χαρακτηρισμούς, με τον Άλλο ως διάμεσο, για να συνοψιστεί στην σχεδόν καταναγκαστική επιβολή του "εγώ". Το σποτ αυτό δεν είναι για τον Γεωργιάδη ένα απλό κομμάτι της προεκλογικής του καμπάνιας. Είναι μια εξιμπισιονιστική τελετουργία για τον ίδιο και ένα μάθημα για όλους τους υπολοίπους του τι σημαίνει κανείς να βλέπει τους άλλους σαν προεκτάσεις του εαυτού του.

Περισσότερη ανάλυση στο ζήτημα Άδωνις Γεωργιάδης σε αυτό το ιστολόγιο, εδώ: Ένας Άδωνις Στο Χάρβαρντ (το ψυχογράφημα μιας επίσκεψης)

Ποιος έχει όρεξη για Αστακό;

Η καλλιτεχνική αναγνώριση του Lobster από το φεστιβάλ των Καννών συνδυάστηκε με μια έξυπνα κατασκευασμένη αίσθηση αναμονής της καινούργιας ταινίας του Λάνθιμου, αν όχι σε παγκόσμια τουλάχιστο σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Στο Λονδίνο η προώθηση της ταινίας υπήρξε διακριτή. Εδώ και εβδομάδες το site και το Facebook Page του British film institute μας έξαπτε τη φαντασία με μικροσκηνές και ανεπίσημα trailer της ταινίας. Στα πιο καλλιτεχνικά σινεμά το γνωστό αφαιρετικό πόστερ με την άδεια αγκαλιά είχε πάρει τη θέση του εδώ και καιρό ενώ πιο πρόσφατα, χαρτονένια ομοιώματα της αφίσας σε ανθρώπινο μέγεθος σε καλούσαν να βάλεις το κεφάλι σου στη θέση του κεφαλιού του πρωταγωνιστή και να φωτογραφηθείς. Στο μετρό του Λονδίνου, η ίδια αφίσα, μεγάλη και ευδιάκριτη έφτιαχνε ατμόσφαιρα και στους πιο απίθανους σταθμούς (πχ του Seven  Sisters, μια περιοχή που δε φημίζεται για την ιδιαίτερη φιλοτεχνία της). Παρόλο που οι κριτικές δεν αντιμετώπισαν όλες την ταινία με τον επιθυμητό ενθουσιασμό, χωρίς οι αμφιβολία η αίσθηση μιας κάποιας ατμόσφαιρας, το αξιοπερίεργο της ιδέας και η έξυπνα προσχεδιασμένη αναμονή εξηγούν τις ουρές και την ανυπομονησία των θεατών και στο Λονδίνο.

Εκτός από τη προώθηση όμως υπάρχει και το ίδιο το φιλμ. 

Η κοινωνία του Lobster είναι μια κοινωνία όπου το να μην είσαι σε ερωτική σχέση είναι απαγορευμένο. Όσοι είναι μόνοι (Loners από δω και πέρα για να ακολουθεί το αγγλόφωνο της ταινίας) είναι (αυτο;)εξόριστοι και κυνηγημένοι στο δάσος. Αν ποτέ βρεθούν στην πόλη κινδυνεύουν από stop and search από τις δυναμεις ασφαλείας, με έλεγχο πιστοποιητικού σχέσης και εξακρίβωση ότι δεν ανήκουν στους κυνηγημένους Loners του δάσους. Μια καταδιωκτική και κατασταλτική στάση του συστήματος ίδια με αυτή της αστυνομίας απέναντι στους μετανάστες για παράδειγμα, ή στους νεαρούς μαύρους των Λονδρέζικων προαστίων, αν θέλουμε να αναζητήσουμε κάποιο ανάλογο στη ¨πραγματική" κοινωνία. Οι Loners ως μια περιθωριοποιημένη, στιγματισμένη και ποινικοποιημένη κοινωνική υποομάδα.

Στο ατυχές ενδεχόμενο να γίνεις Loner, η κοινωνία του Lobster σε αναγκάζει να κάνεις check in σε ένα "ειδυλλιακό" ξενοδοχείο (φέρνει στο μυαλό το "ειδύλλιο") με μια προθεσμία 45 ημερών για να βρεις νέο ταίρι. Αν δεν το καταφέρεις τότε μεταμορφώνεσαι σε ένα ζώο της επιλογής σου (Αστακός για τον ήρωα του Λάνθιμου). Οι κανόνες του ξενοδοχείου, παράλογοι, αλλόκοτοι και στρυφνοί τηρούνται απαρέγκλιτα χωρίς αμφισβήτηση, λες και τελικά η μεταμόρφωση ενός ανθρώπου σε ζώο αποτελεί όντως μια μεταφυσική αδιαμφισβήτητη νομοτέλεια.

Η σχέση μεταξύ των Loners είναι ένας πόλεμος επιβίωσης. Οι Loners του ξενοδοχείου είναι ταυτόχρονα και υποψήφια θηράματα σε ένα βίαιο παιχνίδι όπου απελπισμένα επιχειρούν να κυνηγήσουν και να "ναρκώσουν" ο ένας τον άλλον στο δάσος προκειμένου να κερδίσουν λίγο περισσότερο χρόνο πριν οι ίδιοι μετατραπούν σε ζώο.

Το πρώτο μέρος της ταινίας, η παραμονή στο ξενοδοχείο δηλαδή, είναι μια μαύρη, γκροτέσκ επίδειξη του παραλογισμού μιας κοινωνικής πλειοψηφίας απέναντι σε όσους δεν τηρούν τους κανόνες που θέτει. Οι Loners από εθελοντές επισκέπτες του ξενοδοχείου μετατρέπονται σε απελπισμένους έγκλειστους που βλέπουν το χρόνο να κυλά αντίστροφα. Η τήρηση των κανόνων μπορεί μόνο να οδηγήσει στη ψυχοπάθεια, με την έννοια της απόλυτης αποστροφής του σχετίζεσθαι, της αφαίρεσης οποιουδήποτε ίχνους συναισθηματικής επαφής ανάμεσα στους απελπισμένους για επαφή ανθρώπους. Ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από την υποτιθέμενη στόχευση της κοινωνίας του ξενοδοχείου.
Το δεύτερο μέρος, η φυγή στο δάσος, εξακολουθεί επίσης μαύρη και γκροτέσκ. Η κοινωνία των συνειδητά Loners συνειδητοποιούμε το ίδιο γρήγορα πως είναι ο αντίποδας αυτής του ξενοδοχείου. Οι ίδιοι παράλογοι, στρυφνοί, αλλόκοτοι κανόνες. Με ίδιους ημίτρελους, ψυχοπαθητικούς επιμελητές της εφαρμογής τους. Και όσοι δεν μπορούν να ακολουθήσουν τους κανόνες υποφέρουν με ένα παρόμοιο τρόπο. Όσοι διατηρούν ακόμα έστω και στοιχειωδώς συναισθηματικό κόσμο έτοιμο να τον αποκαλύψουν μέσα σε μια ερωτική σχέση, βρίσκονται στον ίδιο απελπιστικό εγκλεισμό. Αυτή η ψυχοπάθεια απεικονίζεται στο Lobster εξαιρετικά. Και η απελπισία των ερωτικών σχέσεων με έναν τρόπο απολαυστικά κωμικό.

Μια από τις εμμονές των πρωταγωνιστών είναι το ταίριασμα των προσωπικών χαρακτηριστικών τους, το matching όπως είναι η λέξη που χρησιμοποιείται στους διαλόγους. Οι πρωταγωνιστές αγωνιούν να βρουν κοινά στοιχεία που θα τους κάνουν ζευγάρι, πχ η μυωπία, οι συχνές επιστάξεις, ένα κουτσό πόδι. Το συναίσθημα,  ο έρωτας,  η ίδια η επαφή δεν παίζουν ρόλο, έχουν αντικατασταθεί από τον ψυχαναγκασμό, την έξωθεν αναγκαιότητα του σχετίζεσθαι, μια ψυχρή, χωρίς φαντασία προσέγγιση ανάμεσα σε δυο καρικατούρες. Δεν είναι τυχαίο που η λέξη matching είναι μια χαρακτηριστική λέξη στα dating apps τύπου Tinder των κινητών τηλεφώνων. Βάζεις τα χαρακτηριστικά σου στο πρόγραμμα, βάζει και ο άλλος τα δικά του, ένας αλγόριθμος θα φροντίσει για το ταίριασμα και θα ειδοποιηθείς με ένα notification στην επιφάνεια εργασίας του κινητού. Ο ψυχρός,  υπολογιστικός  τρόπος του να σχετίζεσαι ερωτικά με τον άλλον βρίσκεται στον πυρήνα της ταινίας.

Η σκηνή όπου ο πρωταγωνιστής αντιλαμβάνεται πως χάθηκε το μοναδικό κοινό με την γυναίκα που αγαπάει όταν αυτή τυφλώνεται (την μυωπία), είναι μια σκηνή τραγική. Εκείνος αρχίζει απελπισμένα να τη ρωτάει αν μιλάει γερμανικά, αν ξέρει πιάνο, αν της αρέσουν τα βατόμουρα, εκείνη του απαντάει πως όχι. Γιατί ο έρωτας είναι εκεί, μα είναι σαν να μην υπάρχει, σαν να μην έχει σημασία, είναι ταπεινωμένος, υποκατεστημένος από μια λίστα  κοινών χαρακτηριστικών, σαν όντως ο άνθρωπος να είναι μεταμορφωμένος σε ζώο. Και  οι επικοινωνιακοί κώδικες, η γλώσσα των ερωτευμένων που πιστοποιεί με την παρουσία της την ένωση και το ταίριασμα μετατρέπεται εδώ σε απαγορευμένη, εξευτελιστική, γελοία διαδικασία που προκαλεί στον θεατή το γέλιο και την λύπη. Το φυσιολογικό στον έρωτα, το πάθος δηλαδή και η σωματική επαφή, είναι το αντικείμενο της κριτικής και ο λόγος της τιμωρίας στο κόσμο του Lobster.

Πιστός στη χαρακτηριστική προσέγγιση των χαρακτήρων στις ταινίες του, ο Λάνθιμος κατασκευάζει ήρωες που δεν έχουν βάθος, δεν έχουν ιστορία, δεν έχουν διάσταση άλλη πέραν αυτής που αφήνει ο ίδιος να απεικονιστεί. Όλοι οι ήρωες, πρωταγωνιστές και δευτερεύοντες, είναι καρικατούρες. Και ο τρόπος που σχετίζονται μεταξύ τους αναδεικνύει αυτή τους τη φύση. Οι δε κινήσεις και η συμπεριφορά τους θεωρώ πως σκόπιμα αφήνονται στο επίπεδο μιας παιδικής παράστασης. 

Όλα αυτά για δύο λόγους. 

Ο πρώτος είναι γιατί στο Lobster πρωταγωνιστής είναι η ίδια η ερωτική σχέση, το σχετίζεσθαι και πιο ειδικά η έλλειψη αυτού. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ο Λάνθιμος θέλει να δηλώσει ότι με κανένα τρόπο δεν θα πρέπει να σχετιζόμαστε έτσι. Ένα τέτοιο σχετίζεσθαι είναι γελοίο, ψυχοπαθητικό, χρειάζεται να βρισκόμαστε σε απόσταση από αυτό, να μη το πλησιάζουμε. Οι πιο αστείες στιγμές της ταινίας, οι πιο γκροτέσκ, οι πιο κυνικές είναι ακριβώς εκείνες όπου ο σκηνοθέτης μας επιτρέπει να πλησιάσουμε στο τρόπο συσχέτισης που είναι επιτρεπτός στους πρωταγωνιστές. Το γεγονός ότι η επιμονή σε αυτό αυξάνει εκτός από το γελοίο του πράγματος και την ίδια τη δυσφορία των θεατών (πχ ο πνιγμός με την ελιά στο τζακούζι, η δολοφονία του σκύλου ή η σκηνή με το μάτι και το μαχαίρι) καταδεικνύει ακριβώς και την αλλόκοτη, μη ανθρώπινη φύση της συσχέτισης που απεικονίζεται.

Κοιτώντας την ταινία συνολικά, το αντικείμενό της και η ανάλυση αυτού πέτυχαν τον στόχο της. Θεωρώ ότι η ταινία πάσχει αλλού. Στο πρώτο μέρος της, στο ξενοδοχείο, υπήρξε σοβαρός κίνδυνος μιας επαναλαμβανόμενη ίδιας σκηνής ξανά και ξανά, μια μανιέρα τόσο από άποψη αισθητικής όσο και περιεχομένου που ευτυχώς αποτράπηκε πριν χαλάσει εντελώς το συμπαγές αποτέλεσμα. Ο κίνδυνος όμως που αποσοβήθηκε στο πρώτο μέρος επανεμφανίστηκε στο δεύτερο και άφησε το αποτύπωμα του. Η αίσθηση του συμπαγούς αποτελέσματος φαίνεται να χάνεται στο δεύτερο μέρος, στο δάσος. Ο αρχικός εσωτερικός ρυθμός της ταινίας ξεχάστηκε και η αφήγηση από τη μέση και μετά φάνηκε να χάνει την συνοχή της αφήνοντας τον θεατή με την αβεβαιότητα για το πού οδηγείται τελικά η ιστορία. Χωρίς αμφιβολία το περιεχόμενο είχε ένα μεγάλο αριθμό από καλές ιδέες που μετουσιώθηκαν σε πολύ καλές σκηνές, ωστόσο γίνεται εις βάρος του εσωτερικού ρυθμού, της συνοχής της απόδοσης της ιστορίας. Λες και ο σκηνοθέτης δεν μπόρεσε να ελέγξει το άγχος του να καταδείξει πόσα πολλά ωραία πράγματα είχε στο μυαλό του. Λες και ο εντυπωσιασμός του θεατή από την ευρηματικότητα του σκηνοθέτη να υπερίσχυσε από ένα σημείο και μετά της ουσίας του φιλμ. Ίσως αυτό να είναι και θέμα εμπειρίας, ίσως στην επόμενη ταινία του ο Λάνθιμος να είναι περισσότερο κυρίαρχος των ιδεών του ή πιο οικονόμος στις σκηνές.

Συνοψίζοντας, θεωρώ πως το Lobster είναι μια εξαιρετική κινηματογραφική σπουδή στο ζήτημα της ερωτικής σχέσης στη μέτα-μεταμοντέρνα εποχή μας. Η ιδέα της ταινίας είναι  δοσμένη με μια σειρά από πανέξυπνες σκηνές, πρωτότυπο σενάριο, δουλεμένο προσωπικό ύφος αλλά και αρκετό άγχος που δυστυχώς θολώνει από νωρίς την αφήγηση. Εκτιμώ τον Λάνθιμο και μου αρέσουν τελικά οι δουλειές του. Νομίζω πως βρίσκεται σε ένα δρόμο μετουσίωσης των πολλών και καλών δυνατοτήτων του. Η πορεία του είναι σταθερή γιατί είναι δουλεμένη και γιατί ο ίδιος και οι συνεργάτες του δείχνουν να είναι ευφυείς και ταλαντούχοι. Περιμένω ανυπόμονα την επόμενη δουλειά του αναρωτώμενος αν θα καταφέρει να κρατηθεί στο ύψος των προσδοκιών που δημιούργησε. 

Για τη μελαγχολία και την ατελείωτη θλίψη

24 Οκτωβρίου 1995, 20 χρόνια πριν, οι Smashing Pumpkins κυκλοφορούσαν το Mellon Collie and the Infinite Sadness. Ήμουν 17 τότε, στο όριο μεταξύ εφηβείας και ενηλικίωσης και έπαιρνα στα χέρια μου ένα άλμπουμ - ορισμό της ίδιας της έννοιας της μεθοριακότητας. Μεσολάβησαν δύο δεκαετίες από τότε και δύο ευτυχή συναυλιακά συναπαντήματα με τον Billie Corgan και το συγκρότημά του. Το πρώτο στην Αθήνα, το 1998, το δεύτερο σε walking distance από το σπίτι μου, στο Brixton Academy τον Νοέμβριο του 2011. Και τα δύο εκστατικά. Άκουσα ξανά αυτό το δίσκο αυτή την ημέρα, 24 Οκτωβρίου. Ολόκληρο (διπλό CD, τριπλό βινύλιο). Το έκανα στο spotify ακριβώς για να τονίσω πως τα χρόνια που πέρασαν από τότε άφησαν τον αντίκτυπό τους στο μέσο της επαφής μου με τη μουσική. Διάβασα ταυτόχρονα και τους στίχους από κάθε τραγούδι. Όλους. Έτσι, για να δω αν αυτό που μου προκαλεί το Mellon Collie τώρα έχει κάποια σχέση με όσα μου είχε προκαλέσει 20 χρόνια πριν.

Οι μουσικές γνώσεις μου εκείνη την εποχή καθορίζονταν σχεδόν αποκλειστικά από τις φανατικές αναγνώσεις του ΠΟΠ+ΡΟΚ, του Fractal Press και του ανθηρού ελληνικού fanzinαριάτου των 90ς καθώς και από μερικά σποραδικά τεύχη του New Musical Express, όταν και όποτε κανένας γνωστός επέστρεφε από κάποιο ταξίδι στην Αγγλία. Στα μέρη μου Ροκ FM δεν υπήρχε και ο Γιάννης Πετρίδης για κάποιο λόγο δεν μου ασκούσε ιδιαίτερη έλξη παρότι τον άκουγα όσο μπορούσα. Η πληροφορία στο ίντερνετ βρισκόταν ακόμα στη προ-google εποχή της. Ακόμα και αν με ενδιέφερε, το να γνωρίζω λεπτομέρειες της προσωπικής ζωής του ανθρώπου που έγραψε αυτό το album που άκουγα συνεχώς και παθιασμένα για μήνες, δεν έκανε μεγάλη διαφορά. Και να είχα τις πληροφορίες δε θα ήξερα πώς να τις αξιοποιήσω τότε άλλωστε. Και αφηνόμουν έτσι ως έφηβος στα κιθαριστικά κρεσέντα και τις μελωδικές οπισθοχωρήσεις και στις φαντασιώσεις πίσω από τους στίχους, που άφηναν τόση εντύπωση όσο αναπτυγμένη ήταν τότε η αντιληπτική μου ικανότητα.

Τώρα όμως ξέρω: Ο εγκέφαλος των Smashing Pumpkins, Billie Corgan, είχε στο νου του να δημιουργήσει ένα concept album για τη Generation X, τόσο μεγάλο όσο το The Wall των Pink Floyd. Απευθυνόταν, είχε πει, στους νέους 14-24 ετών, με σκοπό να συνοψίσει όλα όσα είχε αισθανθεί ως έφηβος αλλά δεν μπορούσε να τα εκφράσει ως τέτοιος. Διαβάζοντας στην Wikipedia για την προσωπική ζωή του Billie Corgan, μαθαίνω ότι για πολλά χρόνια πάλευε με βαριά κατάθλιψη καθώς και με περιόδους σοβαρών ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών, επεισόδια αυτοτραυματισμών και αυτοκτονικό ιδεασμό. Μεθοριακή προσωπικότητα θα έλεγε κανείς σε μια πρώτη επιπόλαια σκέψη. Η ζωή του ως παιδί ήταν εξαιρετικά ταραγμένη. Οι βιολογικοί του γονείς χώρισαν όταν ήταν πολύ μικρός, και ο ίδιος μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του μετακόμισαν με τον πατέρα τους ο οποίος παντρεύτηκε μια αεροσυνοδό. Σύμφωνα με τον Corgan, από τη θετή του μητέρα υπέστη συνεχή συναισθηματική και σωματική κακοποίηση. Λίγο αργότερα, ο πατέρας του τους άφησε και εκείνος χρειάστηκε να μεγαλώσει με αυτή τη θετή μητέρα. Επίσης επιφορτίστηκε με το να φροντίζει και τον μεγαλύτερο αδερφό του ο οποίος είχε σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες. Προφανώς μια καθόλου ιδανική παιδική ηλικία, με δύο διαφορετικές εγκαταλείψεις από τους βιολογικούς του γονείς, κακοποίηση από μια θετή μητέρα και ταυτόχρονα ανάγκη για φροντίδα του αδερφού του, ένα έργο με τεράστιο ψυχικό φόρτο που επιβάλει σχεδόν την πρόωρη ενηλικιοποίηση. Γερές βάσεις για μια μεθοριακή προσωπικότητα, σε μια δεύτερη σκέψη που συμπληρώνει την πρώτη. Δεν μπορώ να φανταστώ από πού μπορούσαν να προέρχονται τα ψυχικά αποθέματα για κάτι τέτοιο σε ένα παιδί με αυτό το υπόβαθρο.

Έχοντας λοιπόν αυτά στο νου, ήταν σχεδόν αναπόφευκτο, εν έτη 2015, η ανάγνωση των στίχων και η ακρόαση της μουσικής του Mellon Collie να τεθεί  ξεκάθαρα και μη αντιστρεπτά σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο.

Ιδού λοιπόν το Mellon Collie and the Infinite Sadness 20 χρόνια μετά, ξεκινώντας από μια χαρακτηριστική παρατήρηση: Ο δίσκος είναι χωρισμένος σε δύο μέρη: Dawn to Dusk το πρώτο, "από την αυγή στο σούρουπο", Twilight to Starlight το δεύτερο, "από το λυκόφως στο αστρόφως". Ο ακροατής το συνειδητοποιεί από την αρχή: Σε αυτόν τον δίσκο θα ακροβατήσει στο όριο, στο φως μεταξύ της μέρας και της νύχτας και στο όριο της νύχτας με τη μέρα. Στο όριο του ίδιου του δημιουργού του. 

Το πρώτο single ήταν το αριστουργηματικό Bulet with butterfly wings. Ο πρώτος στίχος αυτού του κομματιού, ενδεικτικός: The world is a vampire, sent to drain, secret destroyers hold you up to the flames... Πρόκειται για μια συγκλονιστική εισαγωγή στο τι πρόκειται ο ακροατής να ακούσει σε ολόκληρο το δίσκο. Θέτει από την αρχή και με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του κόσμου, όπως τον βλέπει ο Corgan: ένα επικίνδυνο μέρος για να ζήσει κανείς, ένας κόσμος σκληρός, που υπάρχει για να ρουφάει τη ζωή από τους ανθρώπους όπως τα βαμπίρ επιβιώνουν ρουφώντας το αίμα των ζωντανών. Ένας κόσμος χωρίς τίποτα και κανέναν να εμπιστευτείς, που σε ψήνει στις φλόγες του.
Και αφού τίθεται το πλαίσιο, αφήνεται σιγά σιγά να φανερωθεί ένας εσωτερικός κόσμος που καλείται να συνδιαλλαγεί με τον εξωτερικό. Μα και ο εσωτερικός κόσμος μοιάζει επίσης τρομακτικός (σε παρένθεση ο τίτλος του τραγουδιού): welcome to nowhere fast, nothing here ever lasts, nothing but memories of what never was, we're nowhere, we're nowhere, we're nowhere to be (Jellybelly). Είναι κόσμος όπου το σκοτάδι είναι προτιμότερο απ' τη μέρα: we only come out at night, the days are much too bright, και για να κάνεις το επόμενο βήμα ένα κομμάτι του εαυτού σου χρειάζεται να μείνει πίσω: You can never leave without leaving a piece of youth (Tonight, Tonight). Ένας κόσμος απώλειας:  Lost inside the dreams of teen machines (Here is No Why).
Αναρωτιέται συνεπώς κανείς πώς μπορεί να είναι ένας άνθρωπος που έχει τέτοια αίσθηση για τον κόσμο. Τόσο το εξωτερικό όσο και τον δικό του εσωτερικό. Τι μπορεί να συμβαίνει μέσα του; ποια η αίσθησή του για τον εαυτό; Πώς να αισθάνεται; Ο δίσκος είναι διάσπαρτος από παραδείγματα μιας σκληρής, αυτοτιμωρητικής ιδέας για τον συγκεκριμένο εαυτό. Τα βιώματα ή έστω ο συναισθηματικός αντίκτυπος αυτών είναι δοσμένα με τρομακτική ένταση. Η απόρριψη: i won't deny the pain, i won't deny the change, and should i fall from grace here with you, will you leave me too? (Galapogos). Η εγκατάλειψη: i'm on my own, i'm on my own to see the ways. Η απομόνωση: i walk alone, i walk alone to find the way home (We Only Come Out at Night). Για να έρθει η υποστροφή σε μια παιδική θέση, χωρίς φροντίδα, και με τη εξοντωτική απειλή της πλήρωσης ή της εξολόθρευσης: i am never enough, i am the forgotten child, and i said i wanna fill you up, i wanna break you, i wanna give you up (XYU). Και η συνεπακόλουθη τάση της αυτοκαταστροφής: i hurt where i can't feel, i feel where i can't hurt, i know where i can't know, i bleed for me and mine (XYU). Η ακραία αντίληψη για τον κόσμο και τον εαυτό απαιτεί προφανώς αντίστοιχες αντιδράσεις και συναισθήματα. Και υπάρχουν στιγμές στο δίσκο που αυτό εκφράζεται με ένα κρεσέντο acting out οργής, θυμού και μίσους: To save me from the wasted save me from my self... I’ll lie just to be real and I’ll die just to feel (tales of scorched earth). Ολόκληρος ο δίσκος διαποτίζεται από το αίσθημα του κενού, τη συνθήκη της απώλειας: I’m not the same, but I feel the same, I feel nothing. I sensed my loss before I even learnt to talk (to forgive). Αλλά και της αποκοπής απ' την πραγματικότητα: I need to disconnect, I don’t need your love to disconnect (an ode to no one) ακριβώς στο πλαίσιο μιας τέτοιας απώλειας: Intoxicated with the madness, I’m in love with my sadness (Zero). Και όταν τελικά The impossible γίνεται possible tonight (Tonight, Tonight), η τραγική διαπίστωση: despite all my rage i am still just a rat in a cage.
Για να φτάσει τελικά σε αυτό που κατά τη γνώμη μου είναι το αποκορύφωμα του δίσκου, η περίληψη όλης της θεματικής του άλμπουμ, η σύνοψη αυτής της συνεχούς σχοινοβασίας ανάμεσα στη τρέλα και την απώλεια: Ο στίχος Love is suicide, στην αρχή του δεύτερου μέρους, σε εκείνο το αδιανόητο κομμάτι που ονομάζεται Bodies. Η προσέγγιση του απόλυτα επιθυμητού, του αντικείμενου της απώλειας, τη αγάπης, όταν πλησιάζει, όταν η αγάπη μπορεί να γίνει απτή μετατρέπεται στο αίτιο της αυτοκαταστροφής.  Ίσως η μεγαλύτερη τραγωδία για μία ζωή.
Το να είσαι ο Billy Corgan, ή κάποιος που ταυτίζεται με τη στιχουργική του, χωρίς αμφιβολία φαντάζει το πιο δύσκολο πράγμα του κόσμου. Πώς η θλίψη να μην είναι ατέλειωτη και η μελαγχολία συνεχής;

Διαβάζοντας τα παραπάνω, αν όντως είχα πραγματική επαφή ως έφηβος του 1995 με τον ψυχισμό που περιγράφεται σε αυτόν τον δίσκο θα είχα πραγματική δυσκολία να ξεπεράσω μια τέτοια μεθοριακότητα. Είκοσι χρόνια μετά και 3 Pumpkins T-shirts αργότερα, έλυσα τουλάχιστο τον εφηβικό μου μουσικό γρίφο. Κατάλαβα επιτέλους τι διάολο εννοούσε ο Corgan με το "Emptiness in loneliness and loneliness is cleanliness and cleanliness is godliness and god is empty just like me". Το τραγουδούσα και το χόρευα, χωρίς στη πραγματικότητα να είχα ιδέα. 

Τ' ομολογώ. 

Ιατρική στην Αγγλία (Sto meterizi toy agona)

Συμμετείχα στις 17/10 σε μια ακόμα διαδήλωση στο Λονδίνο. Αυτή τη φορά στη διαμαρτυρία των ειδικευόμενων γιατρών που αντιστέκονται στις προτάσεις της κυβέρνησης για αναπροσαρμογή των συμβολαίων εργασίας τους.

Σύμφωνα με τις προτάσεις αυτές γίνεται διεύρυνση του λεγόμενου "αποδεκτού ωραρίου εργασίας" από 7πμ-7μμ σε 7πμ-10μμ και από Δευτέρα-Παρασκευή σε Δευτέρα-Σάββατο. Ταυτόχρονα αυξάνεται θεωρητικά ο βασικός μισθός. Με άλλα λόγια, με τα νέα μέτρα που προβλέπεται να ξεκινήσουν τον Αύγουστο του '16, στην ουσία κόβεται σημαντικά το επίδομα εφημερίας, και μειώνεται η συνολική αμοιβή με αύξηση των ωρών εργασίας των γιατρών που ήδη βρίσκονται στα όρια σωματικής και ψυχικής εξάντλησης.

Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει σοκ και για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να προκηρυχτεί απεργία στον ιατρικό κλάδο στη Μ. Βρετανία.

Οι ιατρικοί φορείς στην Αγγλία, όπως το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο και τα Βασιλικά Κολέγια των Ειδικοτήτων, έχουν δημιουργήσει εξαιρετικά αυστηρά πλαίσια κανόνων λειτουργίας και συμπεριφοράς του ιατρικού προσωπικού, που σε μερικές περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια της ασφυξίας. Τα δε αγγλικά πανεπιστήμια αποτελούν καλοσυντηρέμενες μηχανές παραγωγής κέρδους, κανονικές επιχειρήσεις που δημιουργούν χαμηλού κόστους τεχνοκράτες μέσα από ένα αποστειρωμένο, άμωμο περιβάλλον, όπου η κοινωνικοπολιτική ζύμωση αποτελεί την εξαίρεση και ακόμα και όταν αυτή συντελείται σπάνια θέτει σε αμφισβήτηση κυρίαρχες εξουσιαστικές δομές, σχέσεις και ιεραρχίες. Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα στις ιατρικές σχολές. Στο πλαίσιο αυτό, η  διαμαρτυρία των ειδικευόμενων γιατρών αποτελεί ένα μοναδικό, πρωτόγνωρο γεγονός. Οι συζητήσεις, οι δράσεις, οι συμμετοχές σε συνελεύσεις, η κάθοδος στους δρόμους, η κατασκευή πανό, τα συνθήματα, η απευθείας αντιπαράθεση, όλα αυτά μοιάζουν εξωτικά για έναν γιατρό προϊόν του αγγλικού συστήματος εκπαίδευσης.

Η συμμετοχή στη διαδήλωση ήταν πολύ μεγάλη, πάνω από 10.000 γιατροί. Η διαμαρτυρία περιλάμβανε έξυπνα συνθήματα και ευρηματικά πανό, τραγούδια, χαμόγελα και γέλια, περιστασιακό θυμό καθώς και προτροπές από τους διοργανωτές για selfies και διαδικτυακό ανέβασμά τους σε hastag τύπου #notsafenotfair και #saveournhs.

Για κάποιον που τα φοιτητικά και πρώτα του εργασιακά χρόνια οι πορείες γίνονταν υπό συνοδεία και απειλή των ΜΑΤ, τέτοιες διαμαρτυρίες σαν των γιατρών του αγγλικού συστήματος φαίνονται εφηβικές. Ωστόσο σέβομαι τη διαφορά της διαμαρτυρίας ανάμεσα στο εκεί και στο εδώ, συνεπώς αφήνομαι στη θετική πλευρά του συμβάντος, την μαζική και πρωτόγνωρη δηλαδή συμμετοχή, το κατέβασμα στους δρόμους ενός από τους πιο συντηρητικούς και αντιδραστικούς κλάδους της αγγλικής κοινωνίας, και την επερχόμενη απεργιακή απειλή. 

Η κριτική μου θα σταθεί αλλού.

Δύο είναι οι βασικοί άξονες διαμαρτυρίας αυτή τη στιγμή. 

Ο πρώτος αναφέρεται στο ζήτημα ασφάλειας των γιατρών και βεβαίως των ασθενών. Οι πρώτοι θα κληθούν να ανταπεξέλθουν σε εξαντλητικά ωράρια και σε συνθήκες που ήδη δοκιμάζουν τα όρια του συστήματος. Θα είναι κουρασμένοι ψυχικά και σωματικά, με πεσμένο το ηθικό, με διαψευσμένες τις προσδοκίες για την επιλογή καριέρας και οπωσδήποτε κακοπληρωμένοι. Οι δεύτεροι, οι ασθενείς δηλαδή, θα χρειάζεται μες στην αγωνία τους να διαχειριστούν και τον συνδυασμό των παραπάνω, που ακούγεται επικίνδυνος και εν δυνάμει καταστροφικός. Και όλα αυτά σε ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας, το περίφημο NHS, στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Ο δεύτερος άξονας συνοψίζεται στο σύνθημα Save Our NHS. Μια αφηρημένη προτροπή, ένα ασαφές και γενικό πρόταγμα που χρησιμοποιείται το ίδιο εύκολα από τον ανθρωπιστή γιατρό ως τον ακροδεξιό του UKIP που θεωρεί ότι η "λαθρομετανάστευση" ρημάζει το σύστημα υγείας. Ένα σύνθημα κενό που αδυνατεί να δώσει ουσιαστική έκφραση απέναντι στη πραγματική απειλή, την ανεξέλεγκτη και σαρωτική πολιτική λιτότητας και περικοπών. 

Ο πρώτος άξονας επιτέλους κινητοποίησε τον ιατρικό κλάδο. Έστω και αν αυτό έγινε ακριβώς όταν και διότι θίχτηκαν τα συντεχνειακά αιτήματα αυτού του κλάδου. Έγινε και και το αποτέλεσμα είναι ότι ο κλάδος ξύπνησε από το λήθαργο του επαγγελματικού καθωσπρεπισμού του. Και έβαλε στο επίκεντρο και το ζήτημα της σωτηρίας του NHS. Που στο μεταξύ και σε όλο το προηγούμενο διάστημα αφήνονταν σε μια σκόπιμη υποχρηματοδότηση, κάθετη πτώση της ποιότητας υπηρεσιών, οριζόντια κατάργηση σημαντικότατων άλλων, έμμεση και κατά περιπτώσεις κραυγαλέα ιδιωτικοποίηση μερικών που αφήνουν σημαντικότατο κέρδος για τον ιδιώτη (πχ καρκίνος, διαβήτης, ψυχική υγεία), και συνεχή δυσφήμιση από τα πρόθυμα αγγλικά ΜΜΕ. Χρειάστηκε το NHS να φτάσει στο παραπέντε ώστε η σωτηρία του να ενταχθεί στην αιτηματολογία του ιατρικού κλάδου που το υπηρετεί. Την ίδια στιγμή ωστόσο, η αντιπαράθεση γίνεται προσωποποιημένη, ενάντια στον υπουργό υγείας Jeremy Hunt. Λογικό, αν αυτή η αντιπαράθεση όμως δεν περιοριζόταν σε μια ρητορική ότι ο υπουργός είναι ψεύτης και συκοφάντης ή ότι ξαφνικά τρελάθηκε και τα έβαλε με τους γιατρούς. Η αντιπαράθεση επίσης γίνεται με ανταλλαγή επιστολών και με αναζήτηση στοιχείων και ερευνών που ανατρέπουν τα δικά του στοιχεία και έρευνες. Με σκοπό να πληγεί η αξιοπιστία του και το προσωπικό, πολιτικό του κύρος. Λογικό, αν το παραπάνω δεν είναι παρά μια ωραιότατη αντιπαράθεση στο πεδίο βολής της ίδιας της κυβέρνησης, στο γήπεδό της, στον χώρο που μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε εργαλείο στην οπλοθήκη της, από το ψέμα ως τη συκοφάντηση των ΜΜΕ. Και μιας και αναφέρομαι στα ΜΜΕ, χαρακτηριστικά, την ίδια στιγμή που η διαδήλωση δονούσε το κέντρο του Λονδίνου, εκατομμύρια κάτοικοι της Βρετανίας δέχονταν στο κινητό τους ειδοποίηση από το application του έγκριτου Guardian για την "έκτακτη είδηση" ότι 38% των ερωτηθέντων μιας κάποιας έρευνας είναι δυσαρεστημένοι από το επίπεδο υπηρεσιών υγείας του NHS το σαββατοκύριακο. Είναι ολοφάνερο ότι η μάχη είναι εξαιρετικά άνιση για να κριθεί στο πεδίο που ορίζει ο υπουργός. Και ότι η άλλη πλευρά θα χρησιμοποιήσει μεθοδικά ό,τι μέσο διαθέτει για να κερδίσει.

Σε όλο το παραπάνω, θεωρώ ότι δεν έχει τεθεί το κατάλληλο πολιτικό πλαίσιο για να δοθεί η μάχη. Μια ουσιαστική ανάδειξη και κριτική της πραγματικής φύσης της πολιτικής που ασκείται στο τομέα της υγείας και πρόνοιας σε αυτή τη χώρα και βέβαια στις ξεκάθαρες προθέσεις της. Στη διαμαρτυρία των γιατρών και των συνδικαλιστικών τους οργάνων δεν αγγίζεται καθόλου η ουσία των αποφάσεων της κυβέρνησης: η λιτότητα δηλαδή, η περικοπή, η μείωση των δαπανών και μεγιστοποίηση του κέρδους, η ιδιωτικοποίηση του αγαθού της υγείας, η υπονόμευση της δημόσιας και δωρεάν φύσης της, η αλλοίωση των σχέσεων εργασίας, η εξόντωση και εξαθλίωση του επιστημονικού-εργατικού δυναμικού στο όνομα του κέρδους. Ένα σύστημα υγείας δηλαδή έρμαιο του πιο ακραίου νεοφιλελευθερισμού.

Η κοινή γνώμη, οι ίδιοι οι χρήστες των υπηρεσιών που βρίσκονται υπό κατάρρευση δηλαδή, οι ασθενείς αυτών των γιατρών αφήνονται με την εντύπωση της συντεχνιακής μάχης και της ασάφειας του save our NHS. Αν και κάθε μελέτη πλέον καταδεικνύει τη συσχέτιση λιτότητας και κακής υγείας, περικοπών και πτώσης της ποιότητας των υπηρεσιών, φτωχοποίησης και θνησιμότητας, οι ίδιοι οι γιατροί αδυνατούν στη μάχη τους να κάνουν αυτό που μαθαίνουν να κάνουν καλύτερα από κάθε τι: την ορθή χρήση των δεδομένων των ερευνών τους. Στη προκειμένη περίπτωση την κοινωνικοποίηση του δεδομένου ότι η λιτότητα σκοτώνει.

Δεν αποβλέπω, ούτε ελπίζω βέβαια στη ραγδαία πολιτική ριζοσπαστικοποίηση των συναδέλφων μου, μέσω μιας ή δύο διαδηλώσεων. Οι κουβέντες άλλωστε είναι ενδεικτικές. Κάθε απόπειρα εισαγωγής της ιδεολογίας στην συζήτηση για το επίμαχο θέμα, της ανάγκης πολιτικού πλαισίου αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Το άνοιγμα και η συμμαχία με τους ασθενείς κρίνεται από τους περισσότερους -μεταφυσικά σχεδόν- ατελέσφορο. Και το ίδιο το ζήτημα της λιτότητας στην 6η πλουσιότερη οικονομία του κόσμου συνεχίζει με μια αποδοχή σχεδόν νομοτελειακή.

Ενα ρέκβιεμ για τον Σύριζα

Η 21η Αυγούστου είναι μια δυσάρεστη ημέρα για την ελληνική αριστερά. Είναι η ημέρα της επίσημοποίησης της διάσπασης του πιο ελπιδοφόρου εγχειρήματος των τελευταίων γενεών. Ενός εγχειρήματος που αναδύθηκε από την συγκυρία και έγινε ο φορέας των εξελίξεων μέσα στην ιστορία. Ο Σύριζα υπήρξε για μια δεκαετία η απόδειξη πως οι πολύμορφες τάσεις στο χώρο της αριστεράς μπορούν να κινηθούν μαζί σε μια συνισταμένη πορεία και με διαδικασίες δημοκρατικές και αμοιβαίας πολιτικής εκτίμησης, αλληλεγγύης και αλληλοσεβασμού, αλλά και σε επιμέρους πολιτικές υποχωρήσεις μπρος στον κοινό στόχο μιας λαϊκής εξουσίας και της κοινωνικής χειραφέτησης. 

Ο Σύριζα υπήρξε ωστόσο και η απόδειξη πως κάθε παρέκκλιση από το ιδεολογικά σημαντικό αποτελεί προσήλωση στο πολιτικά και κοινωνικά επικίνδυνο. 

Από τις πρώτες εκλογικές επιτυχίες του 2012 και μετά, ο Σύριζα των μελών μεταλλάχθηκε στον Σύριζα των κέντρων εξουσίας, των μικρών περιαρχηγικών ομάδων, των αποκομένων από την ιδεολογική βάση προσωπικοτήτων. Ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός, ο προοδευτικός ευρωσκεπτικισμός σε μια νεοφιλελεύθερη Ένωση-Φρούριο, η υποτιθέμενη αναδιανομή του πλούτου με κριτήριο τις ανάγκες των πολλών, ο "άλλος κόσμος" που θα ήταν εφικτός μέσα από τα κινήματα, την δημοκρατία και την αλληλεγγύη, όλα αυτά που υπήρξε ο Σύριζα συμπτύχθηκαν σε εκείνο το αστεία ερασιτεχνικό "Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης" ώσπου γελοιοποιήθηκαν τελικά ένα προς ένα μετά την εκλογική νίκη και τον σχηματισμό της κυβέρνησης. Ο υποτιθέμενος σοσιαλιστικός ριζοσπαστισμός μεταλλάχθηκε σε αστόχαστη σοσιαλδημοκρατία και αυτή αποδείχθηκε το βολικότερο όχημα της άρχουσας τάξης στη βασιλική οδό προς τον νεοφιλελευθερισμό που, πλέον, ούτε στα καλύτερα όνειρα του Wolfgang Schauble δεν θα μπορούσε να υπάρξει κυνικότερος. Ταυτόχρονα η εσωτερική δημοκρατία έδωσε τη θέση της σε ένα κακώς νοούμενο αρχηγισμό, ένα τσαβισμό που γρήγορα μεταμορφώθηκε σε φτηνό περονισμό. Και όπως αποδεικνύεται, μέσα στην αγκαλιά της TINA ο περονισμός μετατρέπεται εύκολα σε ακραίο θατσερισμό. 

Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό πολιτικό μάθημα για ολόκληρη την αριστερά και ένα ξεκάθαρο πολιτικό ιστορικό στις πλάτες μας που οφείλουμε να το αναλύσουμε εις βάθος και να το αφήσουμε στην επόμενη γενιά (η παρούσα γενιά είναι για μένα τελειωμένη) ως την ιδανική διαλεκτική παραδείγματος και αντιπαραδείγματος. 

Υπό αυτούς τους όρους, ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς απώλεσε με συνοπτικές διαδικασίες από την ουσία του το ριζοσπαστικό και εξευτέλισε την αριστερά ισοπεδώνοντας τις αρχές της στον αλεστήρα του "There is no alternative (TINA)". Από Συ.Ριζ.Α. έγινε απλώς Συν. Μετά την επισημοποίηση της διάσπασης έπαψε να είναι ακόμα και αυτό, συνασπισμός. Και πλέον αυτή η αποδόμηση των χαρακτήρων του, η απο-σύνθεση ως αντίποδας της δημιουργικής σύνθεσης μερικά χρόνια πιο πριν, με λύπη παρατηρούμε να εξελίσσεται με όρους του χειρότερου αυριανισμού. Η λάσπη, η συκοφαντία, ο σεξισμός και η ψυχιατρικοποίηση, όλη αυτή η πολιτική χαμέρπεια της επόμενης της διάσπασης ημέρας είναι ό,τι καλύπτει το κενό μεταξύ δημοκρατίας και βοναπαρτισμού. 

Η ηγεσία του Σύριζα δεν κατάφερε να σταθεί το απαραίτητο εμπόδιο στις ξεκάθαρες έξωθεν απόπειρες σχάσης και διχασμού και το σημαντικότερο, ούτε μία στιγμή δεν χρησιμοποίησε για τα ζητήματα που προέκυψαν το σημαντικότερο όπλο που διέθετε στο οπλοστάσιό της, την εσωτερική δημοκρατία δηλαδή και τον πολιτικό διάλογο, το μεγάλο ιδεολογικό και ηθικό πλεονέκτημα αυτού του πολιτικού εγχειρήματος έναντι οτιδήποτε είχε εμφανιστεί μέχρι τώρα στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ο διχασμός, από ενορχηστρωμένη πολιτική στρατηγική των ιδεολογικών αντιπάλων, μετατράπηκε σε εσωτερικός πολιτικός διχασμός, που αποδείχθηκε πιο ισχυρός από όλα όσα θα μπορούσαν να ενώσουν, που δεν κατάφερε να καμφθεί και που γιγάντωσε τελικά τις όποιες ενδογενείς αντιφάσεις του εγχειρήματος. Μα το σημαντικότερο, ο παραμερισμός της συλλογικής διαδικασίας, η εγκατάλειψη της πολιτικής που θα ερχόταν από τα κάτω και για τους από τα κάτω, η άρση της ίδιας της εσωτερικής δημοκρατίας στην τελική που οδήγησαν στον αναπόφευκτο διχασμό αποτελούν μια βαθιά προσβολή της εμπιστοσύνης της κοινωνίας προς τον Σύριζα και την αριστερά, μια επιθετική απόρριψη της θεσμικής εντολής που του δόθηκε, μια ανήθικη ταπείνωση της ελπίδας που υποσχέθηκε στην κοινωνία. Η πολυπόθητη και υποσχεθήσα ρήξη αντί να γίνει με τους δυνάστες του λαού έγινε με τον λαό. Και προφανώς αυτό δεν θα μπορούσε παρά να σημάνει και τη ρήξη εντός του Σύριζα. 

Αυτοκτονία.

Ο Σύριζα πια είναι άδειος. Κενός. Αναίρεσε από μόνος του την ίδια του την ουσία, το περιεχόμενό του. Η τελευταία, εναπομείνασα αξία του είναι μόνο η ιστορική: η συμπόρευση, ο αγώνας, η μεγάλη νίκη και η συντριπτική ήττα, τα μεγάλα λάθη και η τελική απώλεια, όλα τους παρακαταθήκη για το μουντό μέλλον. Ο Σύριζα πέθανε. Ζήτω ο κάποιος κάπου κάποτε νέος Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς!

Μετά την αξιοπρέπεια, στόχος η αλληλεγγύη

Η κρίση με τις χιλιάδες των προσφύγων που βρίσκουν το καταφύγιο στα ελληνικά νησιά είναι κρίση πρωτίστως ανθρωπιστική. Μα ταυτόχρονα είναι και κρίση πολιτική καθώς και διαχειριστική. 

Η κρατική μηχανή και σε αυτή τη κρίση κάνει αυτό που ξέρει καλά να κάνει επί χρόνια. Να τιμωρεί τον αδύναμο, να συνθλίβει τον απροστάτευτο, να εξευτελίζει αυτόν που βρίσκεται σε ανάγκη. Τα παραδείγματα του πρόσφατου παρελθόντος εκατοντάδες. Ενδεικτικά, οι διακοπές ρεύματος στα σπίτια ανθρώπων που η ζωή τους εξαρτάται από ηλεκτρικές συσκευές, η απομάκρυνση από τα πανεπιστήμια ατόμων με ειδικές ανάγκες, η απεγκατάσταση κυλιόμενης ράμπας αναπήρων στις παραλίες, ο αποκλεισμός ανθρώπων με διανοητική στέρηση από την εργασία, η διαπόμπευση οροθετικών, η βρεφοποίηση των ψυχικά ασθενών, ο βασανισμός των μεταναστών. Το ελληνικό κράτος είναι αδίστακτο απέναντι στην ευαλωτότητα και όπου τη συναντά την τσακίζει με τον πιο τιμωρητικό τρόπο. Η βία αυτή προφανώς δεν θα μπορούσε να σταματήσει στους πρόσφυγες. Το μήνυμα που περνάει το ελληνικό κράτος σε όλους εκείνους που αναζητούν προστασία και άσυλο είναι ότι αυτή η αναζήτηση είναι ποινικοποιημένη. Τιμωρείται. Και αντί για ψωμί, κουβέρτα και στέγαση τους προσφέρει γροθιά, μαχαίρι και δακρυγόνο. 

Η κυβέρνηση Σύριζα, η κυβέρνηση που εξευτέλισε τις έννοιες της αξιοπρέπειας και της ελπίδας συνεχίζει να εξευτελίζει μέρα με τη μέρα μία μία τις αξίες αυτής της μεγάλης μερίδας του ελληνικού λαού που την εμπιστεύτηκε. Σειρά τώρα έχει η αλληλεγγύη προς τον αδύναμο, τον ευάλωτο, η προστασία του πρόσφυγα, το άσυλο. Η εγκατάλειψη της κρίσης στα χέρια επικίνδυνων μισανθρωπικών δημάρχων και ένοπλων ταγμάτων φασιστών καταδεικνύει πως ούτε καν στο θεωρητικά ισχυρότερο ιδεολογικό της πεδίο αυτή η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να παράξει πολιτική. Να αποδείξει δηλαδή και στην πράξη ότι η ανθρώπινη ζωή και η προστασία της, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια είναι πιο σημαντικά σε μια κοινωνία από το γκλομπ του μπάτσου και τη μπότα του φασίστα. Και βεβαίως να προβεί σε έμπρακτη και προοδευτική αμφισβήτηση των κλειστών συνόρων και της Ευρώπης φρουρίου. 

Ψιλά γράμματα βέβαια για τους ανθρώπους που φοβούμενοι την απρόσμενη εμπιστοσύνη μιας κοινωνίας κρύφτηκαν ξεδιάντροπα πίσω από τις παραμορφωτικές αγκάλες της άρχουσας τάξης που μέχρι πριν λίγο υποτίθεται θεωρούσαν αντίπαλο. Τώρα, οι εχθροί τους ξεκινούν να ταυτίζονται και τα εργαλεία για την ισοπέδωσή τους -με λίγο από Πανούση, και λίγο από Ποτάμι, και λίγο από Ταγματάρχη, και λίγο από Παυλόπουλο- περνούν εν είδη σκυτάλης στα δικά τους χέρια. 

Τι μένει, εν μέσω τέτοιας απελπισίας; 

ΥΓ. Εν μέσω τέτοιας απελπισίας λοιπόν, θέλω να εκφράσω τον θαυμασμό μου σε αυτές τις ολιγάριθμες ομάδες ατόμων, αναρχικών, αλληλέγγυων, ή απλώς έμπρακτα ευαισθητοποιημένων ανθρώπων που με τη σκληρή δουλειά τους (πχ στο Πεδίο του Άρεως) υποκαθιστούν την οργανωτική και διαχειριστική παράλυση των κρατικών δομών και επιμένουν να υποκαθιστούν όσα λίγο λίγο χάνονται. Είναι πολύ λίγοι αριθμητικά, μα αυτό που κάνουν αποκαθιστά έστω και ερήμην της την αξιοπρέπεια μιας ολόκληρης παρηκμασμένης κοινωνίας. 

Καλύτερα να σε έλεγαν Μαρία

Γκράφιτι σε μια hip γειτονιά του Κεραμεικού.
Ο Αλέξης ως μεταμοντέρνος Τσάβες που προτίμησε τελικά τον Περόν. 

Στις πολλαπλές απόπειρες να γράψω κάποιες πολιτικές σκέψεις για όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα από το δημοψήφισμα και μετά, πάντοτε καταλήγω να τις βλέπω να θολώνουν από έντονους συναισθηματισμούς ώστε τελικά να μένουν μισοτελειωμένες και αδημοσίευτες. Και εγκαταλείπω τη προσπάθεια αναγνωρίζοντας ότι ενδεχομένως μια καθαρή πολιτική ματιά αυτή τη στιγμή, τουλάχιστο για εμένα, είναι δύσκολο να υπερισχύσει των όσων αισθάνομαι. Θα προβάλω το παραπάνω προσωπικό στο συλλογικό και θα ισχυριστώ ότι ίσως ποτέ περισσότερο ως κοινωνία δεν είχαμε ανάγκη για καθαρή πολιτική σκέψη και ποτέ περισσότερο δεν έχουμε υπάρξει τόσο παράφορα συναισθηματικοί. Εντάξει, μάλλον υπήρξαμε παράφοροι και στο περίφημο ελληνικό καλοκαίρι του 2004, τότε που ο τσολιαδίστικος φαλλοκρατισμός είχε παρασυρθεί από το «βάρος» του εργαλείου του, αλλά από ότι φαίνεται ξεκάθαρα, τώρα βρισκόμαστε στον συναισθηματικό αντίποδα εκείνης της ευφορίας.

Θυμάμαι, εκείνη την ωραία βραδιά της 25ης Γενάρη είχα ολοκληρώσει μια ανάρτηση με τίτλο "Μύρισε το σφαγείο μας Θυμάρι" για να γιορτάσω τη πρώτη κυβέρνηση της αριστεράς. Τίτλος που παρέπεμπε προφανώς στο γνωστό στίχο, όπως ο τίτλος αυτής της ανάρτησης παραπέμπει σε έναν άλλο οικείο στίχο. Την ανάρτηση αυτή δεν την ανέβασα ποτέ, την είχα βρει αρκετά συναισθηματική από τη μία, και από την άλλη είχα αποφασίσει να μην υποκύψω στα παραπλανητικά θέλγητρα εκείνης της ελπίδας που ερχόταν. Το ξέρω, πρώτη φορά αριστερά, και οι αναρτήσεις αυτού του ιστολόγιου λες και απέκτησαν μουσική υπόκρουση. Έτσι είναι, η ελληνική αριστερά έχει τη μουσική της, την ποίησή της, το σινεμά της για να μπορέσει να αποτυπώσει τα ανείπωτα του παρελθόντος της, αλλά και όσα δεν μπορεί να αποτυπώσει στην πράξη.

Η αποτύπωση στην πράξη. Ο επί χάρτου σχεδιασμός. Αυτό που θα κάνουμε (θα κάναμε). Η "Πρώτη φορά Αριστερά". Η φράση αυτή είναι πλέον ταυτισμένη με την βαθιά ειρωνεία, σχεδόν τον χλευασμό. Θα αποτυπώνει και θα υπενθυμίζει την αποτυχία, την συντριβή, την απώλεια, από αυτή τη γενιά για αυτή και την επόμενη, και για όσες γενιές θα τσακιστούν απ' τα μνημόνια. Επιστρέφοντας από το συλλογικό ξανά στο προσωπικό είναι εύκολο να αναγνωρίσω ότι η εν λόγω συναισθηματική κατάσταση δεν είναι παρά κομμάτι ενός πολιτικού πένθους.  Προφανώς και δεν πενθώ τον Σύριζα. Την κυβέρνηση της Αριστεράς πενθώ. Που συνετρίβη πριν ακόμα κατανοήσει ότι μπορούσε και να υπάρξει. 

Από την άλλη καλούμαι να επαναπροσδιορίσω τη θέση μου σχετικά με τη νέα πολιτική οριοθέτηση. Εξακολουθώ στο παλιό, αμόλυντο 3%; Των κινημάτων, του ευρωπαϊκού φόρουμ, της Γένοβας, της αλληλεγγύης σε αυτούς που δεν έχουν φωνή, της συμπόρευσης με αυτούς από τα κάτω;
Τις βλέπω να έρχονται: Καινούργιες κόκκινες γραμμές, καινούργιος προσδιορισμός για το ποιος είναι πλέον αριστερός, ή πιο αριστερός από τον άλλον, καινούργιες διαμάχες για το ποιος πλέον θα είναι δικαιούχος αυτού του τίτλου τιμής, για το για ποιον η ιστορία έχει διαφυλάξει τη συνέχιση της αριστεροφροσύνης. Και ξανά η περιχαράκωση, και ξανά ο αυτοεγκλεισμός σε μια κόκκινη φούσκα, τον κόκκινο αμνιακό σάκο εκκόλαψης της νέας αριστεράς που θα περιμένει τις «συνθήκες» για τη έξοδό της από την μήτρα της ιστορίας, την θριαμβευτική της έξοδο αυτή τη φορά. Για μια νέα ακόμα αριστερά που θα δώσει ελπίδα, που θα σώσει την τιμή, θα οδηγήσει τη κοινωνία επιτέλους στη ρήξη και την πολυπόθητη χειραφέτηση συντρίβοντας τους θεούς και τους αφέντες της. Που θα διαχωρίζει το "εμείς" από το "εσείς" και το κάνει σωστά αυτή τη φορά. Μια ακόμα φορά. Είναι η ίδια, γνωστή, απέθαντη φαντασίωση. Μια φαντασίωση που γίνεται όλο και πιο μεγαλειώδης όσο περισσότερο η πραγματικότητα ταπεινώνει αυτό που έχει απομείνει από την αριστερά. Μεγαλομανιακή φαντασίωση με αστεία πλέον απήχηση, με μηδαμινή επιρροή. Και πια απόλυτα ευάλωτη, τραγικά εύθρυπτη ακόμα και στο φύσημα του ανέμου. Η πρόσκρουσή μου από την βίαια πτώση από το δημοψήφισμα και μετά ολοκληρώθηκε και προκάλεσε πάταγο.

"Του κόσμου ποιος το λύνει το κουβάρι
ποιος είναι καπετάνιος στα βουνά
ποιος δίνει την αγάπη και τη χάρη
και στις μυρτιές του Άδη σεργιανά
μαλαματένια λόγια στο χορτάρι
ποιος βρίσκει για την άλλη τη γενιά"

τι είν' το ναι και τι το όχι;

Αναρωτιέμαι αν υπάρχει άλλο δημοψήφισμα στην Ευρωπαϊκή ιστορία στο οποίο το ερώτημά του να έχει διαφορετικό περιεχόμενο για κάθε μία από τις πλευρές αυτών που καλούνται να απαντήσουν. Αν υπάρχει άλλο δημοψήφισμα στο οποίο κάθε πλευρά να απαντά στο δικό της ξέχωρο ερώτημα. Γιατί αυτή είναι η ουσία του ελληνικού δημοψηφίσματος του 2015. Χρειάστηκε μόνο ελάχιστες ώρες από την ανακοίνωση του διλήμματος προς απόφαση ώστε το ερώτημά του να μετασχηματιστεί σε δύο διαφορετικά, ξεχωριστά ερωτήματα. 

Για τους μεν, τους υποστηρικτές του ΝΑΙ, το ερώτημα του δημοψηφίσματος συνδέθηκε (σκόπιμα, συνειδητά ή ασυνείδητα λίγο με απασχολεί εδώ) με την ίδια τους την "ευρωπαϊκή ταυτότητα". Την ταυτότητα του Ευρωπαίου αστού, του Ευρωπαίου πολίτη, μια ταυτότητα που ποτέ δεν καθορίστηκε εντός της νεοελληνικής της πραγματικότητας, που ποτέ δεν μπόρεσε να αποκτήσει ουσία, που πελαγοδρομούσε ανάμεσα στον ελληνοπρεπή μύθο της αρπαγής της Ευρώπης από τον ταύρο και στην ύστερη φαντασίωση μιας Δανίας του Νότου. Παρέμεινε μια ταυτότητα που χρωματίστηκε μέσα από τις ιλλουστρασιόν φυλλάδες του Κωστόπουλου και των μεταμοντέρνων τίποτα των free press, και που χειραφετήθηκε στους κυριακάτικους περιπάτους στους κήπους του Hyde Park, στα ψώνια στα παρισινά βουλεβάρτα και στις ουρές για φαλάφελ στο Kreuzberg του Βερολίνου. Μιας ταυτότητας που ίσως στην πιο ακριβή της έκφραση να ήταν απλώς η Σαββοπουλική σύνθεση του "είτε με τις αρχαιότητες είτε με ορθοδοξία" με λίγο από Easy Jet και Euro 2014.
Ωστόσο τώρα, η φαντασίωση μιας ακέραιας ευρωπαϊκής ταυτότητας ή έστω η επιθυμία αυτής βρίσκεται υπό απειλή. Η  ύπαρξή της κινδυνεύει. Απειλείται από το ΟΧΙ. Και μπρος στο τρόμο αυτής της απρόσμενης απώλειας, το ίδιο το περιεχόμενο της φαντασίωσης αποσυντίθεται ή καλύτερα συμπτύσσεται σε μια παράξενη σύμμειξη που περιλαμβάνει την τεχνοκρατική πρόταση ενός άτυπου ευρωζωνικού θεσμού, ένα κοινό νόμισμα, την απώλεια των γεωργικών επιδοτήσεων, την αλλαγή στα γεωγραφικά σύνορα και ένα σωρό ακόμα απίθανους συνειρμούς. Ο φαντασιωσικός τρόμος της επιστροφής στα Βαλκάνια είναι τόσο παραλυτικός ώστε η απότομη φτωχοποίηση, η εξαθλίωση, ο εξευτελισμός της εργασίας, η μετανάστευση, ο ναζισμός, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η παραδειγματική ταπείνωση μιας κοινωνίας, όλα τους αντενδείξεις της ευρωπαϊκής ταυτότητας μα και ενδείξεις της παρούσας ευρωζώνης, έχουν καλυφθεί από το πέπλο της άρνησης. Τίποτα από αυτά δεν υπάρχει μπρος στην αναγκαιότητα της διατήρησης ενός κάποιου ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Η ψήφος στο ΝΑΙ είναι μια ψήφος στο φαντασιακό. Δεν έχει καμία σχέση με δημοψήφισμα. 

Για τους δε, τους υποστηρικτές του ΟΧΙ, τα πράγματα είναι εξίσου περίπλοκα. Υπάρχουν επιχειρήματα υπέρ του ΟΧΙ; Μπορεί κανείς να σου μιλήσει ξεκάθαρα και να σε πείσει γιατί να ψηφίσεις ΟΧΙ; Όχι. Γιατί; Διότι ακριβώς η πιο ακριβής απάντηση στο τι θα συμβεί με το ΟΧΙ είναι ότι δεν γνωρίζουμε. Κανείς δεν ξέρει. Μόνο να υποθέσει μπορεί κανείς. Και οι υποθέσεις καλύπτουν το πλήρες φάσμα συμβάντων, από το χάος της άτακτης χρεωκοπίας μέχρι την υπογραφή ενός τρίτου μνημονίου ελαφρώς αναβαπτισμένου. Το να σου απαντήσει ο πρωθυπουργός τι θα συμβεί στο ΟΧΙ είναι σαν να ζητάς από τον μηχανικό να σου εγγυηθεί την σταθερότητα ενός κτιρίου σε ένα σεισμό 9.5 ρίχτερ ή από τον εντατικολόγο να σου προσδιορίσει τη πιθανότητα πλήρους ανάρρωσης ενός ασθενή σε κώμα. Οι τελευταίοι πέντε μήνες είναι ο μοναδικός οδηγός που διαθέτουμε για τους επόμενους. 

Η υπεράσπιση του ΟΧΙ προϋποθέτει αποδοχή της αβεβαιότητας, τους ρίσκου, επιβάλει τον χειρισμό μιας ακαθόριστης απειλής, τη δημιουργική διαχείριση ενός έντονου άγχους, τον υπερκερασμό του φόβου. Του φόβου όπου πατούν όσοι επιχειρούν να αποδημήσουν το ΟΧΙ. Και στη διαχείριση του φόβου όσοι αποτολμούν την υπεράσπισή του. Σκληρή δουλειά αποκλειστικά σε επίπεδο θυμικού, σε επίπεδο συναισθημάτων. Το ψυχικό και συναισθηματικό σθένος που απαιτεί η υπεράσπιση είναι τεράστιο, πολύ πιο μεγάλο από αυτό της απόρριψής του από την άλλη πλευρά. Και θα ήταν τεράστιο ακόμα και αν υπήρχε έτοιμο επιχειρησιακό σχέδιο δράσης. Το ΟΧΙ λοιπόν είναι αυτό που απομένει από την απόρριψη του ΝΑΙ. Η κατάφαση ως άρνηση μιας άλλης κατάφασης.
Είναι πολύ πιο εύκολη η αποδόμηση του ΝΑΙ, συνεπώς. Πιο απτή, λιγότερο επίπονη. Είναι εξαιρετικά εύκολο να έχεις επιχειρήματα κατά του ΝΑΙ. Και με βάση αυτά τα επιχειρήματα να απορρίψεις το ΝΑΙ. 6 χρόνια ύφεση, >60% ανεργία στους νέους, 25% πτώση του GDP, 28.5% πτώση κατανάλωσης φαγητού, 61% μέση μείωση σύνταξης, 45% των συνταξιούχων κάτω από το όριο της φτώχειας, αύξηση της παιδικής θνησιμότητας, των αυτοκτονιών. Και αν οι αριθμοί και οι στατιστικές δεν μπορούν να πείσουν, μια βόλτα στον εμπορικό δρόμο της γειτονιάς ή ένα απόγευμα στην αίθουσα αναχωρήσεων των ελληνικών διεθνών αεροδρομίων παρακολουθώντας τις οικογένειες να αποχαιρετούν τα παιδιά τους, μπορεί. Και αν ακόμα αυτό δεν πείθει, ρώτησε τον εαυτό σου πώς ζούσες 5 χρόνια πριν και πώς ζεις τώρα. Γιατί τα τελευταία πέντε χρόνια είναι ο μοναδικός οδηγός που διαθέτουμε για να φανταστούμε τα επόμενα πέντε.
Η ψήφος στο ΟΧΙ ως κατάφαση και όχι ως απόρριψη του ΝΑΙ είναι μια ψήφος στο συναισθηματικό. Και αυτή δεν έχει καμία σχέση με δημοψήφισμα.

Η ελληνική κοινωνία είναι μια κοινωνία συναισθηματική όμως. Και με έντονο φαντασιακό. Ευαίσθητη και ευερέθιστη, εσωστρεφής και φλογώδης, συντηρητική και παρορμητική, που φαντασιώνεται την Ευρώπη ενόσω απολαμβάνει τη Καραμαζοφική της ασυγκρατησία. Μια κοινωνία σχεδόν μεθοριακή. Τόσο ώστε η αναγκαιότητα μιας διλληματικής απόφασης να παίρνει τις διαστάσεις που της αξίζει.

Greece has had an amazing year for us...

Μια κυνική υπενθύμιση του πώς λειτουργεί ο προηγμένος καπιταλισμός σε μια χώρα που τίποτα δεν είναι πιο πάνω από το κέρδος και την εκμετάλλευση: ο πλούτος των ελαχίστων από την εξαθλίωση και τη μιζέρια των πολλών. "Greece has had an amazing year for us"... Από την Evening Standard στις 22/6/15.

Is this the queue for the foodbank? Πορεία ενάντια στη λιτότητα - Λονδίνο 20 Ιουνίου 2015

Κάθε φορά που πρόκειται να κατεβώ σε διαδήλωση στο Λονδίνο, πριν αναμειχθώ με τους συντρόφους μου και τους υπόλοιπους διαδηλωτές, με πιάνει ένας ακατανόητος αντιδραστικός κυνισμός, ένα ξεδιάντροπο βρετανικό φλέγμα. Το ομολογώ. Έτσι και φέτος, στις 20 Ιουνίου που το People’s Assembly διοργάνωσε τη διαδήλωση ενάντια στην πολιτική της λιτότητας, ένιωσα παρόμοια λίγο πριν φορέσω τη διαδηλωτική μου εμφάνιση:  «Η ετήσια μου πορεία ενάντια στη λιτότητα» σκέφτηκα δεδομένου ότι είναι η τρίτη φορά που διοργανώνεται μία τέτοια τα τελευταία χρόνια στο Λονδίνο και μάλιστα φέτος λίγες εβδομάδες μετά την συντριπτική εκλογική νίκη των κατεξοχήν δυνάμεων της λιτότητας. «Διαδηλωτικός τουρισμός» φαντάστηκα  λίγο μετά καθώς με είδα να περνώ μπροστά από χαρακτηριστικά αξιοθέατα της πόλης: St Paul’s Cathedral, Trafalgar Square, Big Ben, Westminster Abbey. Και παρομοίασα τον εαυτό μου με τον Κινέζο τουρίστα που θα περπατήσει παράπλευρα και θα φωτογραφίσει πότε το διάσημο κτίριο και πότε τον εκκεντρικό λονδρέζο διαδηλωτή που τυχαία ετούτη τη μέρα θα του κλείσει το δρόμο. Το ξέρω, είναι ακριβώς το σύνδρομο όλων εκείνων των ανθρώπων που διαδηλώνουν στο Σύνταγμα κραυγάζοντας τον Ευρωπαϊσμό τους, μόνο που εδώ στο Λονδίνο το σύνδρομο αυτό εκφράζεται στον αντί-μεγαλομανιακό του αντίποδα. Δηλαδή τον καταθλιπτικό. Ακριβώς επειδή εδώ είναι το κέντρο της Ευρώπης, και το επίκεντρο των δικών τους μικροαστικών φαντασιώσεων. 

Parliament Square

Ευτυχώς η διάψευση και φέτος ήρθε στην ώρα της. Ήρθε τη στιγμή που σε κάποιον σταθμό του μετρό μίλια μακριά από το σημείο συγκέντρωσης είδα τη νεαρή μητέρα με το μπλουζάκι «Save Our NHS» να εξηγεί στα μικρά της παιδιά πόσο ωραία θα είναι εκεί που πηγαίνουν. Ήρθε τη στιγμή που παίρνοντας ένα καφέ στο χέρι συνάντησα μια γιαγιά και ένα παππού με τις πικέτες τους που έλεγαν «Cut the crap, not our benefits» να προεξέχουν από το σακίδιο το περασμένο στη πλάτη.  Η διάψευση ήρθε τη στιγμή που ο καθηλωμένος στο καροτσάκι έβγαλε τη μικροφωνική και τραγούδησε το bella ciao και τη στιγμή που ο παρανοϊκός σχιζοφρενής κραύγασε «fuck the fucking fuckers» όταν συνειδητοποίησε ότι το ελικόπτερο της αστυνομίας πετούσε αποκλειστικά για εκείνον. 

Αυτή είσαι η χαρά του να διαδηλώνεις στο Λονδίνο. Είναι η χαρά του να διαδηλώνεις σε μια ανοιχτή πορεία, χωρίς μπλοκ και χωρίς γκλομπ, με καθέναν να απολαμβάνει τη συμμετοχή, ισότιμα, ίσα, χωρίς να δίνει κανείς δεκάρα για το αν είναι μαύρος ή μουσουλμάνος ή γυναίκα ή αδερφή ή μετανάστης ή άθεος ή ανάπηρος ή σχιζοφρενής ή ό,τι δηλώσει ότι είναι. Είναι η χαρά αυτών των λίγων ωρών όπου η θεσμοθετημένη αγγλική μηδενική ανοχή στην ανισότητα βρίσκει το πραγματικό πολιτικό της μήνυμα, το ουσιαστικό νόημά της. Είναι η χαρά του να βρίσκεσαι για λίγο σε ένα κόσμο που να θέλεις και να αξίζει να ζεις μέσα του. 

ο αστακοκάβουρας David Cameron με τις δαγκάνες του
αρπάζει απ' το λαιμό έναν άτυχο τυχαίο διαδηλωτή

Ειδικά μάλιστα η πορεία ενάντια στη λιτότητα αναδεικνύει σε αυτή τη πόλη μια υπέροχη διαλεκτική. Γιατί ο πλούτος του Λονδίνου είναι ανυπέρβλητος και η λιτότητα στην κοινωνία του ανισοβαρής. Ο πλούτος συσσωρεύεται σε λίγα αυτοκρατορικά τετραγωνικά μίλια στο κέντρο του, σε τέσσερις αιώνες αρχιτεκτονικής, από την αριστοκρατία των παλατιών του 18ου ως τη μεγαλομανία των ουρανοξυστών του 21ου, στη τελευταία λέξη της τεχνολογίας, στις σημαίες μιας πάλαι ποτέ αυτοκρατορίας και στα λάβαρα των πολυεθνικών που κατακλύζουν τους κεντρικούς της δρόμους. Και από την άλλη η λιτότητα, οι περικοπές, η περιθωριοποίηση, η ανισότητα, η κοινωνική αδικία, η απότομη φτωχοποίηση, η στοχοποίηση της φτώχειας, η ποινικοποίηση της μετανάστευσης, ο εξευτελισμός της εργασίας των zero hour contract, το bedroom tax, τα food banks, η ταπείνωση μιας ολόκληρης τάξης από τους δυνάστες της που κατέχουν όλον αυτόν τον ανυπέρβλητο πλούτο. Διαδηλώνεις ενάντια στη λιτότητα στη πιο flamboyant πόλη της Ευρώπης. 

Ενάντια στη λιτότητα έξω από το Savoy.
Μέσα στο Savoy εντωμεταξύ κάποιος τραπεζίτης θα έτρωγε τη
μπριζόλα του και χαρούμενος θα χάιδευε την κοιλιά του

Ακριβώς λόγω αυτής της διαλεκτικής βρήκα εξαιρετικό το ότι αυτή τη χρονιά οι διοργανωτές αποφάσισαν η πορεία να ξεκινήσει από την Bank of England και να διασχίσει τους στενούς δρόμους του City μέχρι να καταλήξει εκεί που παραδοσιακά τελειώνουν όλες οι μεγάλες λονδρέζικες πορείες, στην Parliament Square μπροστά από το κοινοβούλιο και τον Big Ben. Η πορεία ενάντια στη λιτότητα ξεκίνησε από τον πυρήνα του καπιταλισμού, διέσχισε τον λαβύρινθό του και κατέληξε στο πολιτικό προσωπικό των κατόχων και διαχειριστών του πλούτου που τον κλέβουν από αυτούς που τον παράγουν. 

Οι πιο μετριοπαθείς μετρήσεις έδωσαν μια εκτίμηση για κάτι περισσότερο από 250.000 συμμετέχοντες στην πορεία του 2015. Συγκλονιστικό νούμερο δεδομένου ότι κάθε πρωί, στριμωγμένος σε κάποιο βαγόνι του μετρό αναρωτιέσαι πόσο μόνος μπορεί να είσαι καθώς χάνεσαι σε ένα ακόμα πρωτοσέλιδο από-ιδεολογικοποιημένης απελπισίας. Συγκλονιστικό νούμερο δεδομένου ότι μόλις μερικές εβδομάδες πριν, στις εκλογές, οι δυνάμεις της συντήρησης και της λιτότητας, του φόβου και της αντίδρασης κέρδιζαν μια ξεκάθαρη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, υποσχόμενοι μια σκληρή νεοφιλελεύθερη ατζέντα αποκύημα του πιο σκληρού, του πιο τιμωρητικού θατσερικού τους υπερεγώ.  

Στο δρόμο ενάντια στη λιτότητα

απαγορεύεται η στροφή προς τα δεξιά. 
Τι λες τώρα ρε φίλε;

πράσινο φως στο δρόμο ενάντια στη λιτότητα
Μπα σε καλό σου, γελάσαμε και σήμερα

Αντί υστερόγραφου, δύο σχόλια για την «ελληνική συμμετοχή».

Στη πορεία οι «Έλληνες» συμμετείχαν στην ομάδα του εξαιρετικά ενεργού International People’s Assembly  που εκτός των άλλων στήριξαν ο Syriza London, η Ανταρσύα UK, το Anti-Fascist Action for Greece και η συγκλονιστική Greece Solidarity Campaign. Ωστόσο η μαζικότητα του «ελληνικού» μπλοκ ήταν και φέτος απογοητευτική, παρά την ραγδαία αύξηση του εργαζόμενου ελληνικού πληθυσμού της πόλης αλλά και της σχετικής μαζικότητας κυρίως του Σύριζα Λονδίνου. 

Παρόλα αυτά, οι διοργανωτές της πορείας, στην εκδήλωση που έγινε στο τέλος της στο Parliament Square, μεταξύ σημαντικών προσωπικοτήτων του βρετανικού κινήματος που απεύθυναν χαιρετισμό, έκαναν την τιμή να παραχωρήσουν χρόνο ομιλίας και σε μέλος του Syriza London. Η Μαρίνα Πρεντουλή είχε την ευκαιρία να μιλήσει για τα δεινά της ελληνικής λιτότητας μπροστά σε αυτό το τεράστιο πλήθος.  Και να αναδείξει ότι η ελληνική κοινωνία ήταν οι πρώτη που υπέφερε και η πρώτη που αντιστάθηκε. Και ακριβώς αυτή η τιμή απλά μας υπενθυμίζει ότι παρά τη τρομοκρατία των ευρωπαϊκών και των εγχώριων θεσμών και παρά τη ραγδαία υποχώρηση της κυβέρνησης από τις προεκλογικές της γραμμές, η βία της ελληνικής λιτότητας, ο ωμός εκβιασμός στην ελληνική κοινωνία, τα δεινά ενός εξαθλιωμένου λαού κατέχουν ακόμα κεντρικό σημείο στις συνειδήσεις των άλλων κοινωνιών. Και ότι η συνέχιση της αντίστασης στη βαρβαρότητα εξακολουθεί να παραμένει υποχρέωση απέναντι στους εαυτούς μας και σε όσους ακόμα εμπνέονται από αυτή. 

στη κεντρική γιγαντοοθόνη, δίπλα στη σκηνή στην Parliament Square, προβολή φωτογραφίας από την εκδήλωση συμπαράστασης/αλληλεγγύης στο ελληνικό λαό τον περασμένο Φλεβάρη, στον ίδιο χώρο. 

Περισσότερος διαδηλωτικός τουρισμός στο Λονδίνο σε αυτό το ιστολόγιο εδώ, εδώ και εδώ.