Ενα ρέκβιεμ για τον Σύριζα

Η 21η Αυγούστου είναι μια δυσάρεστη ημέρα για την ελληνική αριστερά. Είναι η ημέρα της επίσημοποίησης της διάσπασης του πιο ελπιδοφόρου εγχειρήματος των τελευταίων γενεών. Ενός εγχειρήματος που αναδύθηκε από την συγκυρία και έγινε ο φορέας των εξελίξεων μέσα στην ιστορία. Ο Σύριζα υπήρξε για μια δεκαετία η απόδειξη πως οι πολύμορφες τάσεις στο χώρο της αριστεράς μπορούν να κινηθούν μαζί σε μια συνισταμένη πορεία και με διαδικασίες δημοκρατικές και αμοιβαίας πολιτικής εκτίμησης, αλληλεγγύης και αλληλοσεβασμού, αλλά και σε επιμέρους πολιτικές υποχωρήσεις μπρος στον κοινό στόχο μιας λαϊκής εξουσίας και της κοινωνικής χειραφέτησης. 

Ο Σύριζα υπήρξε ωστόσο και η απόδειξη πως κάθε παρέκκλιση από το ιδεολογικά σημαντικό αποτελεί προσήλωση στο πολιτικά και κοινωνικά επικίνδυνο. 

Από τις πρώτες εκλογικές επιτυχίες του 2012 και μετά, ο Σύριζα των μελών μεταλλάχθηκε στον Σύριζα των κέντρων εξουσίας, των μικρών περιαρχηγικών ομάδων, των αποκομένων από την ιδεολογική βάση προσωπικοτήτων. Ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός, ο προοδευτικός ευρωσκεπτικισμός σε μια νεοφιλελεύθερη Ένωση-Φρούριο, η υποτιθέμενη αναδιανομή του πλούτου με κριτήριο τις ανάγκες των πολλών, ο "άλλος κόσμος" που θα ήταν εφικτός μέσα από τα κινήματα, την δημοκρατία και την αλληλεγγύη, όλα αυτά που υπήρξε ο Σύριζα συμπτύχθηκαν σε εκείνο το αστεία ερασιτεχνικό "Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης" ώσπου γελοιοποιήθηκαν τελικά ένα προς ένα μετά την εκλογική νίκη και τον σχηματισμό της κυβέρνησης. Ο υποτιθέμενος σοσιαλιστικός ριζοσπαστισμός μεταλλάχθηκε σε αστόχαστη σοσιαλδημοκρατία και αυτή αποδείχθηκε το βολικότερο όχημα της άρχουσας τάξης στη βασιλική οδό προς τον νεοφιλελευθερισμό που, πλέον, ούτε στα καλύτερα όνειρα του Wolfgang Schauble δεν θα μπορούσε να υπάρξει κυνικότερος. Ταυτόχρονα η εσωτερική δημοκρατία έδωσε τη θέση της σε ένα κακώς νοούμενο αρχηγισμό, ένα τσαβισμό που γρήγορα μεταμορφώθηκε σε φτηνό περονισμό. Και όπως αποδεικνύεται, μέσα στην αγκαλιά της TINA ο περονισμός μετατρέπεται εύκολα σε ακραίο θατσερισμό. 

Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό πολιτικό μάθημα για ολόκληρη την αριστερά και ένα ξεκάθαρο πολιτικό ιστορικό στις πλάτες μας που οφείλουμε να το αναλύσουμε εις βάθος και να το αφήσουμε στην επόμενη γενιά (η παρούσα γενιά είναι για μένα τελειωμένη) ως την ιδανική διαλεκτική παραδείγματος και αντιπαραδείγματος. 

Υπό αυτούς τους όρους, ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς απώλεσε με συνοπτικές διαδικασίες από την ουσία του το ριζοσπαστικό και εξευτέλισε την αριστερά ισοπεδώνοντας τις αρχές της στον αλεστήρα του "There is no alternative (TINA)". Από Συ.Ριζ.Α. έγινε απλώς Συν. Μετά την επισημοποίηση της διάσπασης έπαψε να είναι ακόμα και αυτό, συνασπισμός. Και πλέον αυτή η αποδόμηση των χαρακτήρων του, η απο-σύνθεση ως αντίποδας της δημιουργικής σύνθεσης μερικά χρόνια πιο πριν, με λύπη παρατηρούμε να εξελίσσεται με όρους του χειρότερου αυριανισμού. Η λάσπη, η συκοφαντία, ο σεξισμός και η ψυχιατρικοποίηση, όλη αυτή η πολιτική χαμέρπεια της επόμενης της διάσπασης ημέρας είναι ό,τι καλύπτει το κενό μεταξύ δημοκρατίας και βοναπαρτισμού. 

Η ηγεσία του Σύριζα δεν κατάφερε να σταθεί το απαραίτητο εμπόδιο στις ξεκάθαρες έξωθεν απόπειρες σχάσης και διχασμού και το σημαντικότερο, ούτε μία στιγμή δεν χρησιμοποίησε για τα ζητήματα που προέκυψαν το σημαντικότερο όπλο που διέθετε στο οπλοστάσιό της, την εσωτερική δημοκρατία δηλαδή και τον πολιτικό διάλογο, το μεγάλο ιδεολογικό και ηθικό πλεονέκτημα αυτού του πολιτικού εγχειρήματος έναντι οτιδήποτε είχε εμφανιστεί μέχρι τώρα στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ο διχασμός, από ενορχηστρωμένη πολιτική στρατηγική των ιδεολογικών αντιπάλων, μετατράπηκε σε εσωτερικός πολιτικός διχασμός, που αποδείχθηκε πιο ισχυρός από όλα όσα θα μπορούσαν να ενώσουν, που δεν κατάφερε να καμφθεί και που γιγάντωσε τελικά τις όποιες ενδογενείς αντιφάσεις του εγχειρήματος. Μα το σημαντικότερο, ο παραμερισμός της συλλογικής διαδικασίας, η εγκατάλειψη της πολιτικής που θα ερχόταν από τα κάτω και για τους από τα κάτω, η άρση της ίδιας της εσωτερικής δημοκρατίας στην τελική που οδήγησαν στον αναπόφευκτο διχασμό αποτελούν μια βαθιά προσβολή της εμπιστοσύνης της κοινωνίας προς τον Σύριζα και την αριστερά, μια επιθετική απόρριψη της θεσμικής εντολής που του δόθηκε, μια ανήθικη ταπείνωση της ελπίδας που υποσχέθηκε στην κοινωνία. Η πολυπόθητη και υποσχεθήσα ρήξη αντί να γίνει με τους δυνάστες του λαού έγινε με τον λαό. Και προφανώς αυτό δεν θα μπορούσε παρά να σημάνει και τη ρήξη εντός του Σύριζα. 

Αυτοκτονία.

Ο Σύριζα πια είναι άδειος. Κενός. Αναίρεσε από μόνος του την ίδια του την ουσία, το περιεχόμενό του. Η τελευταία, εναπομείνασα αξία του είναι μόνο η ιστορική: η συμπόρευση, ο αγώνας, η μεγάλη νίκη και η συντριπτική ήττα, τα μεγάλα λάθη και η τελική απώλεια, όλα τους παρακαταθήκη για το μουντό μέλλον. Ο Σύριζα πέθανε. Ζήτω ο κάποιος κάπου κάποτε νέος Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς!

Μετά την αξιοπρέπεια, στόχος η αλληλεγγύη

Η κρίση με τις χιλιάδες των προσφύγων που βρίσκουν το καταφύγιο στα ελληνικά νησιά είναι κρίση πρωτίστως ανθρωπιστική. Μα ταυτόχρονα είναι και κρίση πολιτική καθώς και διαχειριστική. 

Η κρατική μηχανή και σε αυτή τη κρίση κάνει αυτό που ξέρει καλά να κάνει επί χρόνια. Να τιμωρεί τον αδύναμο, να συνθλίβει τον απροστάτευτο, να εξευτελίζει αυτόν που βρίσκεται σε ανάγκη. Τα παραδείγματα του πρόσφατου παρελθόντος εκατοντάδες. Ενδεικτικά, οι διακοπές ρεύματος στα σπίτια ανθρώπων που η ζωή τους εξαρτάται από ηλεκτρικές συσκευές, η απομάκρυνση από τα πανεπιστήμια ατόμων με ειδικές ανάγκες, η απεγκατάσταση κυλιόμενης ράμπας αναπήρων στις παραλίες, ο αποκλεισμός ανθρώπων με διανοητική στέρηση από την εργασία, η διαπόμπευση οροθετικών, η βρεφοποίηση των ψυχικά ασθενών, ο βασανισμός των μεταναστών. Το ελληνικό κράτος είναι αδίστακτο απέναντι στην ευαλωτότητα και όπου τη συναντά την τσακίζει με τον πιο τιμωρητικό τρόπο. Η βία αυτή προφανώς δεν θα μπορούσε να σταματήσει στους πρόσφυγες. Το μήνυμα που περνάει το ελληνικό κράτος σε όλους εκείνους που αναζητούν προστασία και άσυλο είναι ότι αυτή η αναζήτηση είναι ποινικοποιημένη. Τιμωρείται. Και αντί για ψωμί, κουβέρτα και στέγαση τους προσφέρει γροθιά, μαχαίρι και δακρυγόνο. 

Η κυβέρνηση Σύριζα, η κυβέρνηση που εξευτέλισε τις έννοιες της αξιοπρέπειας και της ελπίδας συνεχίζει να εξευτελίζει μέρα με τη μέρα μία μία τις αξίες αυτής της μεγάλης μερίδας του ελληνικού λαού που την εμπιστεύτηκε. Σειρά τώρα έχει η αλληλεγγύη προς τον αδύναμο, τον ευάλωτο, η προστασία του πρόσφυγα, το άσυλο. Η εγκατάλειψη της κρίσης στα χέρια επικίνδυνων μισανθρωπικών δημάρχων και ένοπλων ταγμάτων φασιστών καταδεικνύει πως ούτε καν στο θεωρητικά ισχυρότερο ιδεολογικό της πεδίο αυτή η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να παράξει πολιτική. Να αποδείξει δηλαδή και στην πράξη ότι η ανθρώπινη ζωή και η προστασία της, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια είναι πιο σημαντικά σε μια κοινωνία από το γκλομπ του μπάτσου και τη μπότα του φασίστα. Και βεβαίως να προβεί σε έμπρακτη και προοδευτική αμφισβήτηση των κλειστών συνόρων και της Ευρώπης φρουρίου. 

Ψιλά γράμματα βέβαια για τους ανθρώπους που φοβούμενοι την απρόσμενη εμπιστοσύνη μιας κοινωνίας κρύφτηκαν ξεδιάντροπα πίσω από τις παραμορφωτικές αγκάλες της άρχουσας τάξης που μέχρι πριν λίγο υποτίθεται θεωρούσαν αντίπαλο. Τώρα, οι εχθροί τους ξεκινούν να ταυτίζονται και τα εργαλεία για την ισοπέδωσή τους -με λίγο από Πανούση, και λίγο από Ποτάμι, και λίγο από Ταγματάρχη, και λίγο από Παυλόπουλο- περνούν εν είδη σκυτάλης στα δικά τους χέρια. 

Τι μένει, εν μέσω τέτοιας απελπισίας; 

ΥΓ. Εν μέσω τέτοιας απελπισίας λοιπόν, θέλω να εκφράσω τον θαυμασμό μου σε αυτές τις ολιγάριθμες ομάδες ατόμων, αναρχικών, αλληλέγγυων, ή απλώς έμπρακτα ευαισθητοποιημένων ανθρώπων που με τη σκληρή δουλειά τους (πχ στο Πεδίο του Άρεως) υποκαθιστούν την οργανωτική και διαχειριστική παράλυση των κρατικών δομών και επιμένουν να υποκαθιστούν όσα λίγο λίγο χάνονται. Είναι πολύ λίγοι αριθμητικά, μα αυτό που κάνουν αποκαθιστά έστω και ερήμην της την αξιοπρέπεια μιας ολόκληρης παρηκμασμένης κοινωνίας.