Κόκκινο, δεν ήταν κόκκινο

Τις δηλώσεις Κουλούρη για το περιστατικό με τον αστυνόμο και το κόκκινο φανάρι οι κοινωνιολόγοι και οι ιστορικοί ας τις κρατήσουν καλά στα αρχεία τους και εμείς οι υπόλοιποι σφαλιστά στις θολές μας μνήμες. Ίσως να είναι το τελευταίο ειλικρινές, ατόφιο δείγμα ενός τρόπου σκέψης, μιας κουλτούρας, μιας στάσης ζωής πριν την επίσημη χρεωκοπία της ίδιας και της κοινωνίας που τη κυοφόρησε:

Ο Κουλούρης επένδυσε πολλά στο δικαίωμα για ίση μεταχείριση απέναντι στην ανομία που επί χρόνια ως φέροντας εξουσία καλλιέργησε. Και το προσπάθησε με ένα εξόχως ελληνικό τρόπο: Αρχικά με την επίκληση στη (όποια/κάποια) μικροεξουσία του, που αποκτήθηκε βεβαίως νομίμως ως διαχρονικό προϊόν της νόμιμοποιημένης μικροδιαφθοράς με τους εκλογικούς του πελάτες. Στην εποχή όμως που οι μικροσκοπικοί εξουσιαστές αποκεφαλίζονται το ίδιο εύκολα όσο και οι εξουσιαζόμενοί τους, το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ» δεν έπιασε. Στη συνέχεια, με την αντανακλαστική σε αυτές τις περιπτώσεις κουτοπονηριά τύπου «δέκα λεπτάκια θα λείψω και θα γυρίσω», αποτυχημένη πρακτική πια, ίσως γιατί την έχει καταχραστεί ο Καρατζαφέρης. Μα όπου δε πίπτει η κουτοπονηριά, πίπτει ο τσαμπουκάς πρόσταξαν τότε τα αρχαιοελληνικά του γονίδια σε μια νέα απρόσμενη παραπλάνηση και αποτυχία. Αναμένω με περισσή αδιαφορία τη συνέχεια της ιστορίας. Το επόμενο στάδιο, με βάση τα κεκτημένα από ομοιοπαθούντες πολιτικάντηδες, θα είναι το κλαψομούνιασμα στις τηλεοράσεις, στα βήματα που χάραξε το αντίπαλο δέος της δεξιάς, ο καταδικασμένος και έκπτωτος περιφεριάρχης Ψωμιάδης. Παρένθεση: Το ύστατο στάδιο αυτής της αλληλουχίας συμπεριφοράς το απολαύσαμε πρόσφατα, όταν ο συνονόματος του μακεδονάρχη της καρδιάς μας Μάκαρος αυτοχαρακτηρίστηκε πολιτικός κρατούμενος. Κλείνει η παρένθεση. Συνοπτικά: υπέρβαση εξουσίας, αυταρχισμός, μικροδιαφθορά, κουτοπονηριά, τσαμπουκάς και επερχόμενη αυτοθυματοποίηση και παρανοειδές παραλλήρημα. Ο Κουλούρης με λίγα μόλις λεπτά δράσης συνόψισε το επικρατές προσωπείο μιας ολόκληρης γενιάς. Κατόρθωμα.

Ο Κουλούρης, σε μια πρωτοβουλία που για τον ίδιο είχε προφανώς ηρωικό χαρακτήρα, ανέλαβε την Ευθύνη. Η λέξη εκφωνήθηκε από τα χείλη του με την έμφαση που απαιτείται όταν χρειάζεται να τονιστεί η σπανιότητα στη χρήση της. Και, προς υποτιθέμενη τιμή του, όρισε ως ευθύνη την αναγνώριση του σφάλματος, τη παραβίαση δηλαδή του κόκκινου. Όμως ευθύνη δε σημαίνει παραδοχή. Ευθύνη σημαίνει αποδοχή. Αποδοχή του τιμήματος της υλοποίησης μιας απόφασης, όπως ήταν η δική του να περάσει με κόκκινο. Η κατανόηση τούτης της διάκρισης αποτελεί τη διαφορά ανάμεσα στα υγιή μέλη μιας κοινωνίας και τα παράσιτά της. Και οι τελευταίοι στη δημόσια σφαίρα που ήξεραν να τη κατανοήσουν ήταν κάποιοι εικοσάχρονοι με κατσαρόλες που αποχαιρετούν τώρα στο όνομά της τα μοναδικά τους νιάτα κλεισμένοι σε μια φυλακή.

Ο Κουλούρης, στοχαζόμενος πάνω στη παράβασή του και με τη γλαφυρότητα για την οποία αγαπήθηκε, μας θύμισε με τα λόγια του πως κάθε Έλληνας έχει παραβιάσει το νόμο κάποια στιγμή στη ζωή του, πως όλοι εμείς που τον κοιτούμε κριτικά έχουμε υπάρξει εξίσου κατεργάρηδες, πως καθένας από μας την έχει κάνει τη κουτσουκέλα του βρε αδερφέ όπως θα έλεγε μεγαλόστομα αν πίναμε τα τσίπουρα μαζί του. Και έτσι όμορφα, απλά και νεοελληνικά μας υπενθύμισε πως είμαστε και εμείς τόσο βουτηγμένοι στα σκατά όσο και αυτός στα τόσα χρόνια που εξυπηρετούσε τα ρουσφέτια μας, και τόσο βρώμικοι ως κοινωνία και τόσο σάπιοι ως προσωπικότητες ώστε το ελάχιστο που οφείλουμε στους εαυτούς μας είναι να είμαστε αλληλέγγυοι στο συλλογικοποιημένο του αμάρτημα ως αντάλλαγμα για το ότι πάντα τη βγάζαμε καθαρή. Αυτή τη κοινωνία γνώρισε αυτός, αυτή πρωώθησε, αυτή αρνήθηκε να ανασχηματίσει. Και βλέποντας το τσακίρικό του μάτι να κλείνει τόσο υπόγεια, ισοπεδωτικά, εκβιαστικά στο συλλογικό αίσθημα συνενοχής, κατάλαβα πόσο ευαίσθητοι στη παραπλάνηση εξακολουθούμε να παραμένουμε: Το τελευταίο όπλο που μπορούμε να διαθέσουμε στους εαυτούς μας, η αλληλεγγύη, επιπλέει ακόμα όχι ως πολιτική πράξη συντροφικότητας, ελευθερίας και προόδου, αλλά ως η άλλη, η διαχρονικά πασοκική, της συγκάλυψης, της ανοχής, της συνενοχής.

Στη συμπεριφορά του Κουλούρη πριν, και στη στάση του κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη του επεισοδίου βρίσκεται συμπτυγμένη η συμπεριφορά και η στάση μιας ολόκληρης κοινωνίας απέναντι στον εαυτό της όλα αυτά τα τελευταία 35 χρόνια. Η χυδαιολογία των σχολιαστών της είδησης στις δημοσιογραφικές σελίδες απέναντι στο πρόσωπο του Κουλουρή δείχνει πόσο η κοινωνία έχει μισήσει στη πραγματικότητα τον εαυτό της και πόσο πολύ δε μπορεί ακόμα να εσωτερικοποίησει την ευθύνη που της αναλογεί. Τα τελευταία δυο χρόνια ο καθρέπτης είχε μπει μπροστά της αλλά η κοινωνία ήταν τόσο παραμορφωμένη ώστε δε πίστευε πως η ασχήμια του ειδώλου που έβλεπε ανήκε σε εκείνη. Η χρεωκοπία που έρχεται σύντομα όμως δε θα μεταμορφώσει το είδωλο, θα σπάσει τον καθρέπτη.

Υποσημείωση: Για δυο δευτερόλεπτα ακατανόητης σύγχυσης που αμέσως ξεπέρασα, ένιωσα συμπάθεια για τον αστυνομικό της γελοίας στην εξέλιξη αυτής ιστορίας. Συμπάθεια και δυο χαμόγελα ειρωνίας. Γιατί γαλουχημένος στον αυταρχισμό της περιορισμένης του εξουσίας, στην υπέρβαση του νόμου (και όχι στην υπεράσπισή του), στη χαμηλή ουδό άσκησης βίας, ήρθε να τα βάλει τώρα με την ίδια τη θεσμική προσωποποίηση όλων του των ιδιοτήτων, του αυταρχισμού, της συγκαλλυμένης παραβατικότητας, της βίας, έστω και αν αυτή εμφανίστηκε εδώ με τη μορφή της κατώτατης έκφανσής της, με τη μορφή ενός Κουλούρη.