Ο οδυρμός των βοριοκορεατών για τη ξαφνικό θάνατο του δυνάστη τους αποπνέει έντονα ένα βαθύ αίσθημα χαμού της ελπίδας και μια αμετάκλητης αβοηθησίας και αποκαλύπτει το τρόμο της απώλειας του μόνου λόγου που σου έχει δοθεί ως αρκετός για να υπάρχεις. Μου θύμισε μια σκηνή από μια από τις πιο σπουδαίες ταινίες του ουγγρικού σινεμά, της "Angi Vera" ("Αγαπημένη μου Βέρα" στα ελληνικά) του Pal Gabor που είχε γυριστεί το 1978. Έχω πολλά χρόνια να δω το φιλμ, αλλά η συγκεκριμένη σκηνή έχει χαραχτεί στη μνήμη μου ακριβώς γιατί απεικόνισε με αψεγάδιαστο και καλλιτεχνικό τρόπο την έκταση και το βάθος των συναισθημάτων των τεθλιμμένων βοριοκορεατών. Δυστυχώς πουθενά στο διαδίκτυο δε κατάφερα να βρω τη σκηνή γι' αυτό και θα προσπαθήσω να τη περιγράψω ελπίζοντας να καταγράψω έστω και ένα ποσοστό της ατμόσφαιράς της.
Στα μπάνια και τα ντους της σχολής για τη "μόρφωση των διοικητικών στελεχών" του ουγγρικού ΚΚ οι επιλεγμένες φοιτήτριες, ανάμεσά τους και η Βέρα, πλένονται ανέμελα, όταν ξαφνικά από τα μεγάφωνα τούς ανακοινώνεται ο θάνατος του Στάλιν. Μπρος σε αυτό το αποτρόπαιο άκουσμα, η καθεμιά στέκει ακίνητη, βουβή, ξαφνιασμένη, σταματώντας και ξεχνώντας ίσως ό,τι έκανε. Ο σκηνοθέτης επιλέγει το γενικό πλάνο για να δημιουργήσει την ατμόσφαιρα της απότομης πτώσης στο κενό, της απώλειας, όχι μόνο της ζωής ενός ανθρώπου αλλά σχεδόν και του λόγου ύπαρξης όλων των άλλων. Και γυρίζει τη σκηνή από ψηλά υποβιβάζοντας τους χαρακτήρες του σε έρμαια της ιστορίας. Όλα έδειχναν ότι τελειώνανε με αυτή τη τραγική, απότομη είδηση, η ιδέα, το σύστημα, η ίδια η ζωή. Μα όχι όμως ο χρόνος, όχι η ιστορία. Ο σκηνοθέτης επιλέγει να αφήσει τη σκηνή να εξελιχθεί αποφεύγοντας τα κατ και τις κινήσεις της κάμερας και δίνει στον θεατή τη δυνατότητα να ακούει και να βλέπει το νερό που συνεχίζει να τρέχει από τις βρύσες των μπάνιων, το μόνο ίχνος κίνησης στη παρατεταμένη βουβή ακινησία, η μόνη αίσθηση του χρόνου τη στιγμή που όλα δείχνουν πως και αυτός ακόμα μπορεί και να τελειώνει. Η σκηνή, λιτή, ακριβόλογη, μέσα από την αντίστιξη των ακινητοποιημένων, αμίλητων προσώπων και του διαρκώς τρεχούμενου νερού απελευθερώνει μια απίστευτη δύναμη.
Στα πλάνα πένθους και οδύνης από τη βόρια Κορέα, οι τεθλιμμένοι, δεκαετίες απομονωμένοι και στερημένοι από την ανταλλαγή εικόνων και εμπειριών με τον υπόλοιπο κόσμο, αμόρφωτοι, και εξαθλιωμένοι, μου βγάζουν κάτι έμφυτα τίμιο και ενσυνείδητο, έτσι αποκομμένο όπως είναι από το πλαίσιο στο οποίο εγώ το παρατηρώ. Σαν την Βέρα της ταινίας, μου φαίνονται άνθρωποι αμόλυντοι από την αστική ιδεολογία οι οποίοι πλάστηκαν μέσα από μια καθοδήγηση και μια πειθαρχία εξωφρενικού τύπου και οι οποίοι υπακούν τυφλά στη μοναδική πίστη που γνωρίζουν. Η θεοποίηση του δυνάστη τους, όπως φαίνεται από τις εικόνες, δείχνει ακριβώς γιατί ο αγώνας για το κομμουνισμό δίχως τον αγώνα για ελευθερία και διεθνισμό βάζει το θεμέλιο για τη χειρότερη τυραννία.
ΣκΒ μ άρεσε πολύ το κείμενο και πολύ εύστοχος ο παραλληλισμός με τη μαγυάρικη ταινία που θα την ψάξω γιατί δεν την έχω δει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχω όμως κάποιες απορίες.
Γράφεις ότι oi BK είναι αμόρφωτοι και εξαθλιωμένοι. Γράφεις επίσης για δυνάστη.
Από που αντλείς την πληροφόρησή σου για τη ΒΚ;
Πόσο δυνάστης είναι ο Κίμ συγκριτικά με τον Ομπάμα, Πούτιν κτλ;
Γνωρίζεις πόσες ώρες και μέρες δουλεύουν οι βορειοκορεάτες και ποια είναι η ημέρα μελέτης στη βιβλιοθήκη του λαού;
φίλτατέ μου!
ΑπάντησηΔιαγραφήσ' ευχαριστώ για το σχόλιο γιατί όντως μερικά πράγματα χρειάζονται διευκρίνηση
Προφανώς την ενημέρωσή μου την αντλώ αποκλειστικά από δυτικές πηγές, και οπωσδήποτε όποιες προσωπικές μαρτυρίες έχω διαβάσει (με τη μορφή ημερολογίων ταξιδιού, αφηγημάτων κτλ) αυτές είναι φιλτραρισμένες από ένα δυτικογενές φίλτρο.
Την εξαθλίωση, όπως προσωπικά την εννοώ με τη μορφή φτώχειας και πείνας κυρίως, την στηρίζω σε πηγές όπως αυτή http://www.guardian.co.uk/global-development/datablog/2010/oct/11/global-hunger-index καθώς και σε παλαιότερες που ανέφεραν 2 εκατομμύρια θανάτους τις τελευταίες 2 δεκαετίες από πείνα στην αγροτική ΒΚ όπως και ραγδαία αύξηση των ανθρώπων που υποσιτίζονται από 21 στο 32% (η ισχυρή Ελλάδα αρχίζει σιγά σιγά να την ανταγωνίζεται δυστυχώ).
Σχετικά με τους δείκτες ειρήνης -όπου η ειρήνη έχει να κάνει και με την καλοζωία ή έστω με τη ποιότητα ζωής- σε παραπέμπω εδώ https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?key=0AonYZs4MzlZbdG1VSjJ0YmhvMlIzbV9SZkxJQ01GaUE&hl=en#gid=7 με την υποσημείωση πως εκτός απ' τη δουλίτσα τους, 2 εκατομμύρια ΒΚτες συν 6 εκατομμύρια εφέδροι ασχολούνται καθημερινά με μιλιταριστικές υποχρεώσεις εξ-ασφαλίζοντας για τους ίδιους και για τους άλλους ένα επικίνδυνο και οπωσδήποτε αγχωτικό περιβάλλον να ζήσουν.
Τη μόρφωση δε τη περιορίζω προφανώς σε μια τεχνοκρατική γνώση (δεν θέλω να αμφισβητήσω ότι οι ΒΚες δε παράγουν τεχνογνωσία ή δε βγάζουν φανταστικούς μηχανικούς, επιστήμονες κτλ) ωστόσο αμφιβάλλω αν πέρα από τον βασικό αλφαβητισμό, το -σύμφωνα με δυτικές πηγές- κυρίαρχα χαμηλό βιωτικό επίπεδο κάνει την έκπληξη να συνδιάζεται με υψηλή ανθρωπιστική γνώση ή κλασσική παιδεία, ενώ ο προφανής απομονωτισμός της χώρας σίγουρα δυσχεραίνει και την ανταλλαγή γνώσης-εμπειρίας-πολιτισμικών στοιχείων που θα συνείσφεραν διαφορετικά στην ευρύτερη ευμάθεια των κατοίκων πέρα από τις συνήθεις εκπαιδευτικές διαδικασίες.
Για τις βιβλιοθήκες και τις ώρες εργασίας, δεν έχω ιδέα, δυστυχώς.
Δεν έχω καμιά αμφιβολία για τις κάλπικες δημοκρατίες της δύσης ή τη μαφιόζικη ολιγαρχία πούτιν, αλλά αυτό δεν απαλλάσσει το γραφειοκρατικό-μιλιταριστικό καθεστώς της ΒΚ από τη κριτική.
Η επικέντρωση στη φιγούρα ενός μεγαλομανιακού Κιμ μπορεί όντως να είναι αποπροσανατολιστική. Μπορεί να αποκρύψει τις εσωτερικές του ΚΚΒΚ διεργασίες συντήρησής του στην εξουσία και εξόντωσης των αντιπάλων, αποκρύβει σαφέστατα τη γραφειοκρατία ή το δογματισμό και οπωσδήποτε μας κάνει να περιορίζουμε τη κριτική μας στη "μεγαλομανία" ή τον αυταρχισμό ενός ατόμου (πχ Τσαουσέσκου) και να αφήνουμε εκτός κριτικής το βαρύ και ασήκωτο καθεστώς (με τη πιο αρνητική έννοια του όρου) κάτω από τη βιτρίνα.
Εν τέλει, σαν την "Αγαπημένη μου Βέρα" η ματιά θα πρέπει να στραφεί προς την καταφανή (και μία ακόμη) μεθοδική διαστρέβλωση του μαρξισμού και την επαναλαμβανόμενη μεθοδολογία των ΚΚ για τη εδραίωση μιας στυγνής εξουσίας και αλλοτρίωσης των "υπηκόοων της".
Τη ταινία την είχα δει σε ένα μεταμεσονύχτιο φεστιβάλ σοσιαλιστικού ουγγρικού σινεμά που είχε διοργανώσει η Κινηματογραφική Ομάδα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δυστυχώς όσο και να τη ψάχνω δεν έχω καταφέρει να τη βρω και εγώ σε ψηφιακή μορφή.
Περιμένω με ανυπομονησία το σχόλιό σου