τρεις λέξεις για το 2011

Προσπαθώντας να καταλάβω συνοπτικά όσα συνέβησαν στην Ελλάδα το 2011, κατέγραψα σκέψεις οι οποίες τελικά (αυτό)συγκροτήθηκαν σε 3 βασικές ενότητες: Αντίσταση, Βία και Δημοκρατία. Θα ήθελα να προσέθετα και Αριστερά αλλά η συγκεκριμένη δε συνέβη και πολύ στην Ελλάδα αυτη τη χρονιά. Υποψιάζομαι ότι την επόμενη ίσως και να προσθέσω και Πείνα. Oh well,

Αντίσταση

Κοιτώντας πίσω σε αυτή τη χρονιά, ο λαός έδειξε κάποια αντανακλαστικά απέναντι στην αδυσώπητη και οργανωμένη λεηλάτησή του από την ευρωπαϊκή ολιγαρχία. Τουλάχιστο περισσότερα και πιο λογικοφανή ως μέσο αντίδρασης από τα αντίστοιχα των Πορτογάλων και των Ιρλανδών που μοιρολατρικά οι μεν, ενθουσιωδώς οι δε επιβεβαίωσαν την απόλυτη αποτυχία της πολιτικής της τρόικας με «παράπλευρες απώλειες» τις ίδιες τις κοινωνίες.

Οι αντιδράσεις των Ελλήνων ήταν μαζικές, συκοφαντήθηκαν και υπονομέυτηκαν. Αλλά η μαζικότητα επισκιάστηκε από τη σπασμωδικότητα, της περιστασιακότητα, τη συντεχνιακή λογική και την αδυναμία συγκρότησης ομογενοποιημένου μετώπου με σαφή ιδεολογικά χαρακτηριστικά για ανατροπή του υπάρχοντος και εφαρμογή εναλλακτικού προγράμματος. Η πλατεία συντάγματος, τον Μάη και τον Ιούνιο δε κατάφερε να αποτινάξει από πάνω της το ειδικό βάρος των αγανακτισμένων και στο μεγαλύτερο τμήμα της δε διαχώρισε με σαφήνεια τη (ταξική) της θέση και τη στάση της απέναντι σε συγκεκριμένους θεσμούς στυλοβάτες του υπάρχοντος καθεστώτος που εξακολουθούν να δυναστεύουν. Τελικά η εξελικτική της πορεία ακολούθησε τα χαρακτηριστικά όσων συνετέλεσαν σε αυτή κάτι που φαίνεται ότι αποτελεί νομοτέλεια και για τις κοινωνίες. Γι’ αυτό και όλοι όσοι συμμετείχαν (αλλά και όσοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν), από όποιο ιδεολογικό φάσμα και αν προέρχονται, αισθάνονται ότι έκαναν τελικά αυτό που έπρεπε να κάνουν.

Η 28η Οκτωβρίου ήταν η πλέον σημαντική εκδήλωση αντίστασης και η πιο συγκινητική αυτή τη χρονιά. Με βαρύ το συμβολικό και το συναισθηματικό φορτίο, το όχι, οι Έλληνες εναντιώθηκαν μαζικά και -το κυριότερο- ΠΑΝΤΟΥ, εκδιώχνοντας απρόσμενα τα σύμβολα της εξουσίας και αμφισβητώντας αναπάντεχα και για πολύ λίγο τις εξουσιαστικές σχέσεις που συντηρούν μαζί τους. Ο διωγμός του υπερασπιστή αυτής της δημοκρατίας, του ίδιου της του προέδρου, ίσως να όφειλε να σημάνει και το τέλος κάθε είδους παρόμοιας συμβολικής δράσης αλλά αυτό χρειάζεται δυστυχώς ακόμα να επιβεβαιωθεί.

Βία

Η ατομική, προσωποποιημένη βία κατά των πολιτικά υπεύθυνων για τη ραγδαία εξαθλίωση της κοινωνίας που εντάθηκε αυτή τη χρονιά δεν στάθηκε ακόμα ικανή για μια ουσιαστική αυτοκριτική τόσο όσων τη αποδέχονται όσων και αυτών που τη παράγουν. Ίσως ακόμη να είναι κάπως νωρίς βέβαια. Κάποιοι βουλευτές και υπουργοί, προς σαδιστική ευχαρίστηση των περισσοτέρων, ούτε για τσιγάρα δε μπορούν να πάνε πλέον μόνοι, αλλά παρόλα αυτά, στο βαθμό που μας αναλογεί στο καθένα, η εστίαση στην απόδοση ευθύνης εξακολουθεί να βρίσκεται έξω από τον ατομικό μας χώρο.

Η προσωποποιημένη βία βέβαια ούτε καν μπορεί να συγκριθεί με τη κρατική βία, είτε φυσική είτε συγκεκαλυμμένη. Η αρπαγή της περιουσίας, η εξαθλίωση, η φτώχεια, η ανεργία, η έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης, η ανισότητα, η κατάθλιψη, η αυτοκτονία η μετανάστευση αλλά και πλέον -νέες είσοδοι για το 2011- η πείνα, η έλλειψη στέγης και η έλλειψη ασφάλειας και περίθαλψης, όλα αυτά είναι η μη φυσική βία που χρησιμοποιεί το κράτος για να υπερασπίσει τα συμφέροντα των ολιγαρχών. Και όσοι αγανακτισμένοι, τσακισμένοι από τη συγκεκαλυμμένη βία που λέγαμε, ευδαιμονίστηκαν στην ψευδαίσθηση ότι τα σώματα ασφαλείας είναι φίλοι τους κατάλαβαν πολύ καλά φέτος τίνος τα συμφέροντα αυτά υπερασπίζουν.

Η τρίτη μορφή της πολιτικής βίας που άκμασε αυτή τη χρονιά, η παρακρατική, βγήκε και επίσημα στο προσκήνιο. Η ιδεολογική της ταυτότητα, η μισαλλόδοξη δηλαδή σκοταδιστική ακροδεξιά, επί χρόνια νόμιμη στις τηλεοράσεις, νομιμοποιήθηκε ξανά μετά τη χούντα από το ελληνικό κράτος με μερικές υπουργικές καρέκλες και την ακάθεκτη προέλαση του παπαδαριού. Τα εκτελεστικά της όργανα, τα χρυσαυγίτικα ανθρωποειδή, που με την ανθρωπιστικά -έστω- αδιανόητη ασυλεία που η κυβερνώσα συγκατοίκηση επιτρέπει, στόχευσαν δημόσια και ανοιχτά φέτος ανθρώπους ευάλωτους, εξαθλιωμένους και απάτριδες κατατέμνοντας στη πραγματικότητα με την παθητικότητα που η κοινωνία τους αντιστάθηκε το τελευταίο απομεινάρι ανθρωπιάς σε αυτή.

Δημοκρατία

Η επιβολή μη εκλεγμένου πρωθυπουργού και η δαιμονοποίηση των εκλογών ως τη πλέον πολιτικά ορθή μέθοδος να αποφασίσει ο λαός για την ίδια του τη τύχη φανέρωσε ότι η προσφιλής των δυναστών μας φράση «στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα» σημαίνει στη πραγματικότητα την αυτοκατάργησή της ως την αποτελεσματικότερη διέξοδο όταν απαιτηθεί. Δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτό, βέβαια, συνέβη και στη Ιταλία και (εμμέσως) στην Ισπανία, και είχε προηγηθεί και στην ίδια τη δομή της ΕΕ νωρίτερα ο καπιταλισμός και το συμφέρον των ολίγων να υπερισχύει έναντι του σημαντικότερου λόγου υπερηφάνειας της δυτικής Ευρώπης, της δημοκρατικής της πολιτείας. Πριν από την πρακτική κατάργηση της δημοκρατίας βέβαια, όχι ότι οι Έλληνες βίωναν και καμιά σπουδαία δημοκρατία. Απλά φέτος είδαν πιο καθαρά ότι η πλειοψηφεία των εκπροσώπων τους χρησιμοποίησαν το σύνταγμα για να σκουπίσουν τις ακαθαρσίες που παρήχθησαν μετά το παρατεταμένο φαγοπότι των ιδίων και των αφεντικών τους. Α, και ότι αν η δεξιά ήταν πάντα η διανοητική καθυστέρηση στην οραματική ενσάρκωση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, το πασόκ υπήρξε πάντα ο καρκίνος που κατασπάρασσε τις σάρκες της.

και μερικοί κουραμπιέδες

Κατά τ' άλλα που λες, η Ταμάρα Έκκλστόουν, το πλέον ανερχόμενο τίποτα στη βρετανική βιομηχανία διασημοτήτων, δήλωσε συγκλονισμένη από το γεγονός ότι είναι τόσο πλούσια ώστε δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί κάποιος να της δωρίσει αυτά τα Χριστούγεννα.
Και με αυτή τη ταπεινοφροσύνη που διακρίνει τη μεγαλοφροσύνη της αλλά και με την απαράμιλλη γενναιοδωρία που μετατρέπει όποια μεγαλοαστική ξετσιπωσιά σε κοριτσίστικη χαριτωμενιά, κατέληξε πως αυτό που τελικά θα την ευχαριστούσε για τα Χριστούγεννα θα ήταν ένα θηλυκό τσιουάουα να συντροφέψει το αρσενικό της τσιουάουα στις ορμές του. 

[Ψιλά γράμματα: H Ταμάρα έχει ιδρύσει charity για σκύλους το οποίο πρόσφατα μάζεψε ενάμισι εκατομμύριο αγγλικές λίρες οι οποίες δωρίστηκαν σε παιδιατρικό νοσοκομείο του Λονδίνου].

Πολλές ευχές σε όλους

ολίγα χριστουγενιάτικα εμέσματα

Η βρετανική χριστουγεννιάτικη παράδοση του "ευγενούς" ανταγωνισμού και άκρατου στοιχηματισμού για το Νο1 στα μουσικά charts συνεχίστηκε και φέτος. Μόνο που αυτή τη χρονιά, ο ανταγωνισμός είναι άνισος γιατί ο συνήθης θριαμβευτής, ο νικητής δηλαδή του βρετανικού x factor -που σατανικά ολοκληρώνεται λίγο πριν τα Χριστούγεννα- έχει ήδη παραδεχτεί την ήττα του, μέσω της άρνησης των στοιχηματικών πρακτορείων να δεχτούν περαιτέρω στοιχήματα, μπρος τον τυφώνα των military wives.

Οι military wives είναι μια χορωδία που έφτιαξαν γυναίκες στρατιωτικών που υπηρετούν στα Αφγανιστάν. Μία από αυτές έγραψε ένα ποίημα με τίτλο "wherever you are" με θέμα το μεγαλείο της καρδιάς των γυναικών που μένουν πίσω περιμένοντας τους ήρωες να ολοκληρώσουν τον ερχομό της ειρήνης στο Αφγανιστάν, με στίχους ένα συνονθύλευμα από γράμματα των γυναικών της χορωδίας προς τους συζύγους τους. Αυτό το τσάκωσε ο επίσημος συνθέτης του βασιλικού γάμου του περασμένου Απριλίου και το μελοποίησε σε μια δακρύβρεχτη, μελό σύνθεση που είναι τόσο αποκρουστική ώστε το άκουσμά της να κάνει τα ηχητικά κατασκευάσματα της Lady Gaga να μοιάζουν με το καθαρτήριο πριν τη κόλαση της αιωνιότητας. Ακολούθησε ένα ασύλληπτο μάρκετινγκ, με μια πρώτη δημόσια εκτέλεση παρουσία της ίδιας της βασίλισσας στο μεγαλειώδες Royal Albert Hall και στη συνέχεια με εμφανίσεις σε κάθε είδους τηλεοπτικά σόου τύπου dancing with stars και άλλα τέτοια που αποβλακώνουν τα εκατομμύρια με την απύθμενη ανοησία που τους πετάνε στα μούτρα, καθώς και με μια cameo επίσκεψη στη πρωθυπουργική κατοικία, έτσι για τη τελική του κυριάρχηση. Η ώθηση που λαμβάνει αυτό το κατασκεύασμα, καθώς και η παραλυτική, μαζική αποδοχή του συμβολισμού του, είναι τόσο πρωτοφανής, που ήδη αισθάνομαι ενοχές για τη παράγραφο που θα ακολουθήσει. 

Αυτό το κατασκεύασμα, που είναι στη πραγματικότητα μια ερωτική μπαλάντα πασπαλισμένη με χορωδιακά μέρη, στοχεύει στην ανάδειξη του μεγαλείου της αγάπης (συγκεχυμένη βέβαια και με λίγα Χριστούγεννα) αλλά στη πραγματικότητα προσβάλλει ασύστολα όποια αγάπη είναι δυνατό να γίνει ακόμη αισθητή στα διαλείμματα για διαφημίσεις στο dancing with the stars ή στα μεσοδιαστήματα του online shopping. Πρόκειται μια αρρωστημένη μορφή αγάπης καθώς φιλτράρεται από την αποθέωση του μιλιταρισμού. Μια αγάπη που "θα κρατά" τον στρατιώτη "στα όνειρα ... μέχρι το έργο του να ολοκληρωθεί", μια αγάπη στην οποία ο οπλισμένος κατακτητής μετατρέπεται σε "πρίγκηπα της ειρήνης". Το κίνητρο που κάνει αυτή την αγάπη να τραγουδιέται (και να ξεπουλάει στις αγορές) δεν είναι παρά η κατακτητική ασυγκρατησία, η ολοκλήρωση της εξόντωσης, ο πόλεμος. Οι στίχοι είναι τόσο αλλοτριωμένοι από την αγνή, άνευ προϋποθέσεων ελκτική δύναμη ανάμεσα σε δυο ανθρώπους και τόσο συνδεδεμένοι με το μεγαλειώδες καθήκον της στρατιωτικής εκστρατείας, ώστε η διάκριση αυτού του τραγουδιού από τα πολεμοχαρή εμβατήρια κατακτητικών στρατών να οφείλεται αποκλειστικά στη χορωδιακή του φόρμα που αντί για τη κινητοποίηση των επιθετικών ενστίκτων ακουμπά τρυφερά στα ακατέργαστα συναισθήματα ακαθόριστης αγάπης (σε συνεργική δράση με τα Χριστούγεννα βεβαίως) και τις εγγενείς ανάγκες για εστία και συντροφικότητα. Και γίνεται τόσο όμορφα αυτή η αλλοτρίωση, τόσο μεθοδικά αυτή η διάκριση! Ενσωματωμένη στη χυδαιότητα της απερίσκεπτης και καταναγκαστικής χριστουγεννιάτικης κατανάλωσης, απενοχοποιημένη μέσα από τη φθήνια των τεχνητών χριστουγεννιάτικων συναισθημάτων, εκθειασμένη στους προβολείς των φτηνών τηλεοπτικών θεαμάτων.

Το αγκάλιασμα, η ηθική νομιμοποίηση όλου αυτού του συμβολισμού από τη βασίλισσα ή τον πρωθυπουργό ενός κράτους που ποτέ δεν απεμπόλησε τον ιμπεριαλιστικό του χαρακτήρα δεν αποτελεί πρωτοτυπία. Αλλά στη κοινωνία που μόλις πρόσφατα είδε το πιο περιθωριοποιημένο κομμάτι της να τα σπάει και να τα καίει, που το μέγεθος της ανισότητάς της έχει πλέον ξεπεράσει και εκείνο της βικτοριανής περιόδου, και που η καταπίεση αγγίζει ακόμα και αυτούς που δε φανταζόταν ότι θα τους συνέβαινε, η άνευ όρων, άνευ σκέψης ή αμφισβήτησης αποδοχή αυτού του τερατουργήματος, με τους συμβολισμούς του και τις επεκτάσεις του είναι το χειρότερο προμήνυμα για το μέλλον της.

Είναι κρίμα που η διαπροσωπική επαφή μια γυναίκας με τον αγαπημένο της, θύματα και οι δυο μιας ιμπεριαλιστικής πολιτικής, αλλά και έμμεσοι υποστηρικτές της, να παίρνει τέτοιου είδους μαζικές και διαστρεβλωμένες διαστάσεις. Είναι κρίμα που ο πόνος της βουβής περιφοράς φέρετρων στις εργατικές συνοικίες μικρών αγγλικών πόλεων μετουσιώνεται σε τέτοια θριαμβευτική αποδοχή του μιλιταρισμού.


με δική σου ευθύνη άκουσε το τραγούδι εδώ.
οι στίχοι του εδώ.

Μια παρόμοια (και πιο αισιόδοξη) ιστορία για το βρετανικό χριστουγεννιάτικο Νο 1 του 2009, εδώ. 

αγαπημένε μου Κιμ

Ο οδυρμός των βοριοκορεατών για τη ξαφνικό θάνατο του δυνάστη τους αποπνέει έντονα ένα βαθύ αίσθημα χαμού της ελπίδας και μια αμετάκλητης αβοηθησίας και αποκαλύπτει το τρόμο της  απώλειας του μόνου λόγου που σου έχει δοθεί ως αρκετός για να υπάρχεις. Μου θύμισε μια σκηνή από μια από τις πιο σπουδαίες ταινίες του ουγγρικού σινεμά, της "Angi Vera" ("Αγαπημένη μου Βέρα" στα ελληνικά) του Pal Gabor που είχε γυριστεί το 1978. Έχω πολλά χρόνια να δω το φιλμ, αλλά η συγκεκριμένη σκηνή έχει χαραχτεί στη μνήμη μου ακριβώς γιατί απεικόνισε με αψεγάδιαστο και καλλιτεχνικό τρόπο την έκταση και το βάθος των συναισθημάτων των τεθλιμμένων βοριοκορεατών. Δυστυχώς πουθενά στο διαδίκτυο δε κατάφερα να βρω τη σκηνή γι' αυτό και θα προσπαθήσω να τη περιγράψω ελπίζοντας να καταγράψω έστω και ένα ποσοστό της ατμόσφαιράς της. 

Στα μπάνια και τα ντους της σχολής για τη "μόρφωση των διοικητικών στελεχών" του ουγγρικού ΚΚ οι επιλεγμένες φοιτήτριες, ανάμεσά τους και η Βέρα, πλένονται ανέμελα, όταν ξαφνικά από τα μεγάφωνα τούς ανακοινώνεται ο θάνατος του Στάλιν. Μπρος σε αυτό το αποτρόπαιο άκουσμα, η καθεμιά στέκει ακίνητη, βουβή, ξαφνιασμένη, σταματώντας και ξεχνώντας ίσως ό,τι έκανε. Ο σκηνοθέτης επιλέγει το γενικό πλάνο για να δημιουργήσει την ατμόσφαιρα της απότομης πτώσης στο κενό, της απώλειας, όχι μόνο της ζωής ενός ανθρώπου αλλά σχεδόν και του λόγου ύπαρξης όλων των άλλων. Και γυρίζει τη σκηνή από ψηλά υποβιβάζοντας τους χαρακτήρες του σε έρμαια της ιστορίας. Όλα έδειχναν ότι τελειώνανε με αυτή τη τραγική, απότομη είδηση, η ιδέα, το σύστημα, η ίδια η ζωή. Μα όχι όμως ο χρόνος, όχι η ιστορία. Ο σκηνοθέτης επιλέγει να αφήσει τη σκηνή να εξελιχθεί αποφεύγοντας τα κατ και τις κινήσεις της κάμερας και δίνει στον θεατή τη δυνατότητα να ακούει και να βλέπει το νερό που συνεχίζει να τρέχει από τις βρύσες των μπάνιων, το μόνο ίχνος κίνησης στη παρατεταμένη βουβή ακινησία, η μόνη αίσθηση του χρόνου τη στιγμή που όλα δείχνουν πως και αυτός ακόμα μπορεί και να τελειώνει. Η σκηνή, λιτή, ακριβόλογη, μέσα από την αντίστιξη των ακινητοποιημένων, αμίλητων προσώπων και του διαρκώς τρεχούμενου νερού απελευθερώνει μια απίστευτη δύναμη. 

Στα πλάνα πένθους και οδύνης από τη βόρια Κορέα, οι τεθλιμμένοι, δεκαετίες απομονωμένοι και στερημένοι από την ανταλλαγή εικόνων και εμπειριών με τον υπόλοιπο κόσμο, αμόρφωτοι, και εξαθλιωμένοι, μου βγάζουν κάτι έμφυτα τίμιο και ενσυνείδητο, έτσι αποκομμένο όπως είναι από το πλαίσιο στο οποίο εγώ το παρατηρώ. Σαν την Βέρα της ταινίας, μου φαίνονται άνθρωποι αμόλυντοι από την αστική ιδεολογία οι οποίοι πλάστηκαν μέσα από μια καθοδήγηση και μια πειθαρχία εξωφρενικού τύπου και οι οποίοι υπακούν τυφλά στη μοναδική πίστη που γνωρίζουν. Η θεοποίηση του δυνάστη τους, όπως φαίνεται από τις εικόνες, δείχνει ακριβώς γιατί ο αγώνας για το κομμουνισμό δίχως τον αγώνα για ελευθερία και διεθνισμό βάζει το θεμέλιο για τη χειρότερη τυραννία.

χίψτερ νεκρολογία

Γράφτηκε για τη ΓLifo

Ο Κιμ Γιονγκ Ιλ έφερνε όλα τα σπουδαία χαρακτηριστικά για γίνει η νέα φιγούρα στο t-shirt του σύγχρονου χίψτερ. Τα πάντα στο μύθο του εκλιπόντα λειτούργησαν συνεργικά για να γίνει απόλυτο cult στη δύση αυτό που στην διαιρεμένη χερσόνησο της άπω ανατολής υπήρξε ο επί γης θεός. Τα κατορθώματα αυτού του σπουδαίου εθνεγέρτη, της "μεγίστης ενσάρκωσης της επαναστατικής-συντροφικής αγάπης", του περήφανου κινητοποιητή των μαζών αποτελούν τα σοσιαλιστικά ανάλογα των μυθικών ικανοτήτων του Καρατζαφέρη όπως διαφημίζονται απ' το περιθωριακό κανάλι του και τους δικούς του υπηκόους. Μόνο που χρειάζεται και το εκ γενετής μεγαλείο για να διαιωνιστεί η καλτιά και ο Κιμ το είχε. Άλλωστε και η κυβερνητική ιστοσελίδα της Λαικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κορέας κάποτε το είχε δηλώσει: ο Κιμ δε χρειάστηκε ποτέ του να κατουρήσει και προφανώς δεν ένιωσε καν την ανάγκη να χέσει. Αλλά εντάξει, και εκείνοι το παράκαναν πια με το μεγαλείο. Και οι χίψτερ άλλωστε το αντέχουν το χέσιμο. 

Com' on funky peopal get down wit da boogie

Αν πιστεύεις στο hip, τα δέκα πράγματα που θες να μάθεις για τον Κιμ Γιονγκ Ιλ εδώ. 

γυμνοί στη Λυών

Λίγο λιγότερο από τη λιτή, μεστή, ουσιαστική και γεμάτη γαλλική φινέτσα παρέμβαση του Έλληνα φοιτητή που καταγράφηκε από το γνωστό βίντεο χαιρετίζω την ιδιοφυή έμπνευση του εικονολήπτη να εστιάσει στους εκλεκτούς καλεσμένους της Λiberation και αποδέκτες ταυτόχρονα της κριτικής την ώρα της παρέμβασης, στο μέρος του προβλήματος δηλαδή Μπακογιάννη και τον αλαζόνα προπαγανδιστή της Πρετεντέρη. 

Και δε μπορώ έτσι παρά να περιγράψω, με μερικά επιλεγμένα στιγμιότυπα, αυτά που βλέπω στα λίγα λεπτά της ραφινάτης, εκλεπτυσμένης αποδόμησής τους σαν στέκουν βουβοί, αμήχανοι και μόνοι, βορά στη νοημοσύνη ανθρώπων τους οποίους -αλίμονο!- αδυνατούν να ελέγξουν, να εξουσιάσουν ή να τρομοκρατήσουν. 

Και ξεκινώ από τη Μπακογιάννη, που η στάση της είναι όντως η κυρίαρχη εκ των δυο, υπό τις παρούσες απρόβλεπτες συνθήκες. Σύντομα αμέσως μετά τη συνειδητοποίηση της απώλειας του επίκεντρου της προσοχής επιστρέφει στη ψυχρή εικόνα του ανθρώπου από μάρμαρο που όλοι νιώθουμε πως είναι και τη ρηχή, ξύλινη έκφραση του συναισθήματος. Η άμεση απομάκρυνση από τη συνειδητή ενημερότητα, που απ' ότι φαίνεται βγαίνει αυτόματα μέσα από το μητσοτακικό της γονιδίωμα, αρχικά επιβάλλεται. Μα η αυτοπεποίθηση που φαίνεται να διατηρεί, η ψυχραιμία και η ανεκτική στάση απέναντι στο λόγο του φοιτητή γίνεται γρήγορα μόνο το ισχυρό ανάχωμα που κατασκευάζει η αλαζονεία της και η αίσθηση της παντοδυναμίας που της επιτρέπει να μη χρειάζεται να ακούει το παραμικρό, να μην απαιτείται να νιώσει το οτιδήποτε, να μην οφείλει να αφουγκραστεί τίποτα ούτε τώρα την ύστατη ώρα της κυριαρχίας της. Το οιστριονικό της στυλ την κάνει αμέσως να απεχθάνεται τον συνομιλητή της και πραγματικά να του κάνει τη χάρη που δεν βάζει να τον τσακίσουν αμέσως, μα ο πολιτισμός της συγκρατεί την οργή που εντείνεται από την απώλεια του ελέγχου. 

Η φαγουρίτσα που τη πιάνει στο λαιμό βέβαια, στο 4'15", δεν είναι μια απλή παρασυμπαθητική εκκένωση απέχθειας αλλά η αλλεργία της απέναντι στην αλήθεια. Σύντομα, και ελλείψη της πατρικής φιγούρας στη περίσταση, θα αναγκαστεί να στραφεί στον Πρετεντέρη για να ικανοποιήσει τις εξαρτητικές της ανάγκες. 

Ο Πρετεντέρης, ο πλέον προβεβλημένος προπαγανδιστής του καθεστώτος και αυτός που διακυβεύει τα περισσότερα από την αποκάλυψη της αλήθειας, μιας και η δουλειά που έχει αναλάβει είναι να την αποκρύβει, μας δείχνει πως όταν παύει να είναι κυρίαρχος των μέσων του γίνεται ανθρώπινα ασθενικός: κοιτά απεγνωσμένα τους οικείους του, τρίβει αμήχανα το ματάκι και βάζει (ωσάν να επιστρέφει) το χέρι στο στόμα, σαν βρέφος που θα χρειαστεί να αγωνιστεί για τη βασική εμπιστοσύνη έναντι στη μαζική, κατακλυσμιαία άρση της από την απροκάλυπτη αλήθεια του λόγου του φοιτητή. 

 Η απρόσμενη στρεσογόνος κατάσταση που βρέθηκε τον έκανε και αυτόν να καταφύγει τελικά στα φουστάνια μιας κυριαρχικής, ψυχρής, κακιάς μητριάς, -της κόρης του μητσοτάκη- που όμως ακόμα και ως βρέφος την ελέγχει και την ανατρέφει με τον ίδιο τρόπο που και η ίδια ελέγχει και ανατρέφει τη δική του παρουσία.

Ωστόσο, η πιο αποφασιστική στιγμή στη σκηνή που παρακολουθούμε θα έρθει ακριβώς στο σημείο που ο φοιτητής ολοκληρώνει την παρέμβασή του και η αίθουσα σείεται από το θερμό χειροκρότημα των παρευρισκομένων. Είναι η στιγμή που το ύφος της Μπακογιάννη αλλάζει. 

Τι συνέβη; Είδε το άγιο φως από τα λόγια του φοιτητή; αναγνώρισε ξαφνικά τη προσωπική της ευθύνη; αφουγκράστηκε έστω και για λίγο τα βάσανα της κοινωνίας σε μια στιγμιαία ονειρική φούγκα; Όχι βέβαια. Ήταν το χειροκρότημα. Αυτό τη πείραξε. Αυτό την έκανε να αλλάξει ύφος, αυτό  έκανε την υποψία φόβου να ξεγλυστρίσει από τις οφθαλμικές της κόγχες. Ο κόσμος χειροκροτούσε την αλήθεια, την επιδοκίμαζε, την αποκαθιστούσε, την όρθωνε γυμνή μπρος στη ξυνισμένη της μούρη. Το χειροκρότημα ράγισε το τοίχο της και από τη μέσα πλευρά του ξεπήδησε ο δισταγμός και ο φόβος. Δεν είναι αυτή που έχει δίκιο. Δεν είναι αυτή που λέει την αλήθεια. Η εξουσία της είναι τρωτή, μπορεί να κατατμιστεί σε τρία λεπτά. Και ο Πρετεντέρης δίπλα της -σε μια ειρωνία του συμβολικού-  ανίκανος να τη προστατέψει, να αποκρούσει ξανά την αλήθεια από τις συνειδήσεις του κόσμου. 

Μετά από όλα αυτά, θαρρώ πως είναι λυτρωτική η στόχευση στα πρόσωπα των εξουσιαστών όσο ο φοιτητής τους πέταγε στα μούτρα την αλήθεια των πράξεών τους. Δε μπορούν πια να κρυφτούν. Τους βλέπουμε. Βλέπουμε τον δισταγμό, τον άρρητο φόβο τους που μεγαλώνει. Βουλιαγμένοι στην απόγνωση δεν έχουμε άλλο όπλο για να φύγει το καρκίνωμα. Βήμα με βήμα, στιγμή τη στιγμή, στο εδώ και το τώρα, φωνάζοντας, ουρλιάζοντας τη δική μας αλήθεια θα σπάσουμε το τοίχος. Και όταν σύντομα τους σπάσουμε και τις τελευταίες αυταπάτες θα συνειδητοποιήσουν -μαζί με μας- πως από δω δεν έχει πια διέξοδο. 

δε ξεχνώ

Κι όχι αυταπάτες προπαντός.

Το πολύ ‐ πολύ να τους εκλάβεις σα δυο θαμπούς προβολείς μες

την ομίχλη

Σαν ένα δελτάριο σε φίλους που λείπουν με τη μοναδική λέξη: ζω.

«Γιατί» όπως πολύ σωστά είπε κάποτε κι ο φίλος μου ο Τίτος,

«Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες

Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα».

Έστω.

Ανάπηρος, δείξε τα χέρια σου. Κρίνε για να κριθείς.

Του Μανόλη Αναγνωστάκη. Παλαιότερες σκέψεις μου με αφορμή τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου  εδώ.