"Είναι εικοστός πρώτος αιώνας... θα σας καταγγείλω", λέει ο κρατούμενος Κοροβέσης στον βασανιστή, αστυνόμο Σπανό.
Απάντηση: "θα μου κλάσεις τ' αρχίδια".*
Η στάση της δικαιοσύνης και της κρατικής εξουσίας απέναντι στη κοινωνία που διαμαρτύρεται -στάση που το τελευταίο διάστημα είναι ταυτόσημη και σε στενή συνεργασία και αλληλεξάρτηση, λες και το Σύνταγμα που υπηρετούν είναι το κουρέλι τους- υπηρετεί έναν προφανή στόχο. Τον σωφρονισμό της κοινωνίας. Και η πρακτική που ακολουθούν η δικαστική και η κρατική εξουσία, όπως θα σκεφτόταν και ο Φουκώ, πρόκειται στην ουσία της για πρακτική τιμωρίας και όχι ποινής. Η τιμωρία της κοινωνίας δεν προκύπτει από το παράπτωμά της, αλλά από τη ζημιά που προκαλεί η αντίδρασή της στην εξουσία που τη κυβερνά ή από τον κίνδυνο στον οποίο την εκθέτει. Οπωσδήποτε, υπάρχουν ακόμα υπολλείματα λογικής για να διακρίνουν τον ένοχο από τον αθώο, ειδικά όταν συνηγορούν για τη διάκριση αυτή δεκάδες μάρτυρες και φωτογραφίες. Αλλά έτσι όπως έχουν δομηθεί οι σχέσεις κοινωνίας-κράτους οφείλουμε να καταλάβουμε πως η λογική που επικαλείται η κοινωνία και η λογική που εφαρμόζει το κράτος δεν εδράζονται στον κοινό τόπο που απαιτεί η αναγκαιότητα της ειρήνης.
Συμπονώ τον Μάριο Ζ. και την οικογένειά του γιατί καλούνται να αντιπαλέψουν τη λογική που εξ' αρχής εξευτελίζει τη δική τους. Το ότι καταφέρνω να τον συμπονώ είναι γιατί καταλαβαίνω ότι θα μπορούσα να βρίσκομαι εγώ στη θέση του.
Χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, δεν υπάρχει ειρήνη...
*απόσπασμα από το βιβλίο του Π. Κοροβέση "Ανθρωποφύλακες", εκδ. Ηλέκτρα, 2007, με μια μικρή παράφραση στον αιώνα.
Αυτή η δημοκρατία μεταμορφώνεται σε δικτατορία με χαμόγελο. όχι ότι ποτέ ήταν καλύτερη... Φαίνεται ότι η ανθρώπινη φύση δυσκολεύεται ιδιαίτερα να δώσει ύπαρξη στις ιδανικές έννοιες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης που η ίδια έπλασε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜήπως τελικά επειδή ήταν μόνο εξιδανικευμένες ουτοπίες; Υπάρχουν βέβαια παραδείγματα που
βεβαιώνουν την ύπαρξη της δικαιοσύνης όπως και την ανυπαρξία της. Μήπως όμως τελικά είναι ουτοπικά αυστηρό να ζητούμε μια μόνιμη ιδανική δικαιοσύνη, άσπιλη και πανταχού παρούσα; Δεν είναι θεϊκή η δικαιοσύνη, ανθρώπινη είναι και αυτή...
Μαριάνα, φαντάζομαι πως στο σχόλιό σου επεκτείνεις τη σκέψη σου πέρα από το περιστατικό με τον άτυχο Μάριο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε αφορμή τη τελευταία πρότασή σου σχετικά με την ανθρώπινη καταγωγή της δικαιοσύνης θα ήθελα να πω πως αντιλαμβάνομαι τις έννοιες της ελευθερίας, της δικαοσύνης, του καπιταλισμού, του κράτους, ως θεσμίσεις της κοινωνίας. Ως ένα σύνολο από κώδικες που έχει κατασκευάσει η κοινωνία προκειμένου να μορφοποιήσει το κόσμο που τη περιβάλλει. Η απόλυτη ανάγκη του ανθρώπου να πιστέψει σε αυτές, τις οδήγησαν έξω από τον άνθρωπο, τις εξώθησαν από το συλλογικό Εγώ, τις γιγάντωσαν για να αποκτήσουν τελικά τη larger than life σημασία που όλοι αντιλαμβανόμαστε. Ωστόσο, αυτό δημιούργησε ένα παράδοξο: Η απόσταση που δημιουργήθηκε τελικά ανάμεσα στη θέσμιση (πχ τη δικαιοσύνη ή το κράτος) και τον άνθρωπο που τη κατασκέυασε, συνοδεύεται και από αυτό το παράξενο αίσθημα της ξενικότητας, της αμηχανίας, του δέους. Από αυτη την απόσταση πηγάζει και όλη μας η αδυναμία απέναντι σε αυτές. Είμαστε όμως όντως αποξενωμένοι από τη δικαιοσύνη; Πιστεύω τελικά πως όχι. Η δικαιοσύνη (ή το κράτος) έχει αποξενωθεί από μας, το κατασκεύασμα έχει αλλοτριωθεί από το δημιουργό του και όχι το αντίθετο.
Για να σταματήσει αυτή η ασταμάτητη πορεία του να βλέπουμε τις ίδιες μας τις θεσμίσεις ως κάτι ανέγγιχτο χρειάζεται μόνο να συνειδητοποιήσουμε ότι εμείς τις κατασκευάσαμε και ότι εμείς μόνο μπορούμε να τις μεταβάλλουμε ή και να τις καταστρέψουμε κιόλας. Δεν υπάρχει τίποτα υπερφυσικό και τίποτα πέρα από τον άνθρωπο στη δικαιοσύνη, το κράτος, τον καπιταλισμό.
Οι θεσμίσεις οφείλουν να μείνουν και να λειτουργήσουν μέσα μας, στα βαθύτερα της συνείδησής μας. Και τότε ίσως θα γίνουν και απελευθερωτικές.
[Προφανώς η παραπάνω σκέψεις διακρίνονται από την επιπολαιότητα της έκθεσής τους σε ένα απλό σχόλιο]
Ενδιαφέρουσα προσέγγιση romandante,
ΑπάντησηΔιαγραφήαλλά μήπως η δικαιοσύνη και οι άλλοι "κώδικες" όπως λες, ακόμα και πριν επέλθουν στην κατάσταση που να προκαλούν "δέος και το αίσθημα της ξενικότητας", μήπως τότε λειτουργούσαν καλύτερα; Δηλαδή μήπως υπήρχε κάποια στιγμή στο παρελθόν που αυτές οι έννοιες να είχαν καλύτερη εφαρμογή;
Για μένα η απάντηση είναι αρνητική. Οπότε το πρόβλημα μάλλον δεν εντοπίζεται σε κάποια εκφυλιστική ιδιότητα των εννοιών (ελευθερίας,δικαιοσύνης) που με την πάροδο του χρόνου αποκτούν περισσότερο δέος.